Gmina usuwając azbest działa jako podatnik VAT

PROBLEM:

Gmina jest zarejestrowanym czynnym podatnikiem VAT. Realizuje zadania polegające na usuwaniu i unieszkodliwianiu wyrobów zawierających azbest, także na posesjach mieszkańców zamieszkujących na terenie gminy. Aby prace zostały przeprowadzone, mieszkańcy muszą złożyć wniosek. Gmina zawiera z nimi stosowne umowy. Na proces usuwania azbestu składa się demontaż, transport i utylizacja płyt azbestowo-cementowych oraz transport i utylizacja odpadów zawierających azbest. Usługi każdorazowo świadczy wyspecjalizowana firma posiadająca odpowiednie uprawnienia, od której gmina otrzymuje faktury z wykazanym podatkiem naliczonym. W przypadku konieczności wykonania prac naprawczych związanych ze świadczeniem usługi, jej koszty są pokrywane przez mieszkańców. Część wydatków związanych ze świadczeniem usługi jest pokrywana z dotacji pochodzących z wojewódzkiego funduszu ochrony środowiska i gospodarki wodnej (dalej: WFOŚiGW), a część ze środków własnych gminy. Mieszkańcy nie partycypują finansowo w kosztach usuwania azbestu, jednak obciążają ich koszty związane z ewentualnymi pracami naprawczymi. Czy dotacje uzyskane z WFOŚiGW na demontaż, transport i unieszkodliwianie wyrobów zawierających azbest powinny być opodatkowane VAT? Czy gmina ma prawo odliczyć VAT naliczony z faktur otrzymanych od wykonawcy usługi?

Polecamy serwis: Sektor publiczny

ODPOWIEDŹ:

Tak, w przedstawionym przypadku gmina działa jako podatnik VAT, natomiast dotacje są opodatkowane tym podatkiem. Jednocześnie jednak można odliczyć VAT.

UZASADNIENIE:

W świetle art. 15 ust. 6 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (dalej: ustawa o VAT), gmina wykonująca opisywane czynności jest uznawana za podatnika VAT. Wprawdzie ochrona środowiska czy przyrody, usuwanie i oczyszczanie ścieków, utrzymanie czystości i porządku oraz urządzeń sanitarnych, wysypisk i unieszkodliwiania odpadów komunalnych to ustawowe zadania własne gminy, jednak przyjmuje się, że w tego typu przypadkach o świadczeniu usługi świadczy między innymi fakt odsprzedaży usług zakupionych przez gminę od wyspecjalizowanej firmy na rzecz osób fizycznych będących właścicielami nieruchomości.

INTERPRETACJE

Gmina bowiem nabywa przedmiotowe usługi od firmy zajmującej się usuwaniem tego typu odpadów we własnym imieniu, ale na rzecz osób trzecich (mieszkańców), a więc stosownie do art. 8 ust. 2a ustawy o VAT, zawierając umowę z wykonawcą na świadczenie wyżej wymienionej usługi, wchodzi w rolę podmiotu świadczącego usługę. Sam fakt, że gmina nie zawiera z mieszkańcami umów cywilnoprawnych na realizację zadania, a podstawę do podjęcia stosownych działań przez gminę w tym zakresie stanowią wnioski złożone przez zainteresowanych mieszkańców, nie powoduje, że gmina w tym przypadku działa jako organ władzy publicznej realizujący zadania własne.

Interpretacja indywidualna Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej

z 15 stycznia 2019 r., sygn. akt 0115-KDIT1-3.4012.783.2018.2.AP

Jednocześnie przyjmuje się, że dotacja przyznana gminie z WFOŚiGW na realizację zadania w zakresie, w jakim stanowi ona pokrycie ceny usług świadczonych na rzecz mieszkańców gminy, podlega opodatkowaniu VAT, a co za tym idzie, jest podstawą opodatkowania z tytułu wykonania przez gminę usług w zakresie usuwania, unieszkodliwienia wyrobów zawierających azbest (art. 29a ust. 1 ustawy o VAT). Przyjęcie takiego założenia prowadzi także do wniosku pozytywnego dla gminy - w związku z tym, że w tym przypadku wystąpi czynność opodatkowana świadczona przez podatnika VAT, to w świetle art. 86 ust. 1 ustawy o VAT spełnione są przesłanki prawa do odliczenia podatku.

Także w interpretacji indywidualnej Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 7 stycznia 2019 r. (sygn. akt 0112-KDIL2-1.4012.623.2018.1.AS) rozpatrywano przypadek, gdy gmina realizowała zadanie polegające na usuwaniu azbestu i wyrobów zawierających azbest z budynków oraz transport i utylizację materiałów zawierających azbest. Organ wydający interpretację uznał w niej, że:

• gmina wykonuje we własnym imieniu i na własny rachunek czynności spełniające definicję działalności gospodarczej, określonej w art. 15 ust. 2 ustawy o VAT, stąd działa w charakterze podatnika VAT,

• na gruncie VAT - jeśli dana czynność została wykonana za wynagrodzeniem, to jest ona odpłatna i nie ma żadnego znaczenia, skąd pochodzi wynagrodzenie (na przykład z dotacji) i czy pokrywa ono tylko częściowo koszty,

• czynności w zakresie usuwania azbestu powinny być opodatkowane stawką obniżoną w wysokości 8%, jeżeli usługi te są klasyfikowane w grupowaniu PKWiU 39.00.14.0,

• jeżeli otrzymana dotacja jest w sposób zindywidualizowany i policzalny związana z ceną danego świadczenia (świadczenie dzięki dotacji ma cenę niższą o konkretną kwotę bądź świadczeniobiorca otrzymuje je darmowo), to taka dotacja podlega VAT,

• z wyroku Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z 13 czerwca 2002 r. (C-353/00, Keeping Newcastle Warm Ltd.) wynikało, że niezależnie od tego, czy dofinansowanie spełnia warunek bezpośredniego związku z ceną, czy też nie spełnia takiego warunku, zwiększać będzie podstawę opodatkowania, jeśli osoba trzecia (także organ władzy publicznej) wpłaca pewną kwotę pieniędzy na poczet usług świadczonych na rzecz osoby fizycznej,

• gminie przysługuje prawo do odliczenia VAT.

Ponieważ problematyka analogiczna do rozpatrywanej w udzielanej odpowiedzi na pytanie była wielokrotnie przedmiotem zainteresowania interpretacji indywidualnych, warto zapoznać się również z argumentacją przedstawioną w interpretacjach indywidualnych Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z:

• 21 grudnia 2018 r. (sygn. akt 0111-KDIB3-2.4012.703.2018.1.MGO),

• 21 grudnia 2018 r. (sygn. akt 0112- KDIL2-3.4012.575.2018.1.IP),

• 28 listopada 2018 r. (sygn. akt 0113-KDIPT1-1.4012.754.2018.1.JK).

PODSTAWA PRAWNA

• art. 15 ust. 2 i 6, art. 29a ust. 1, art. 41 ust. 2 w związku z art. 146a pkt 2 (do końca 2018 r.) i art. 146aa pkt 2 (od 2019 r.) oraz poz. 152 załącznika doustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (j.t. Dz.U. z 2018 r. poz. 2174; ost.zm. Dz.U. z 2018 r. poz. 2354)

©℗

ŁUKASZ MATUSIAKIEWICZ

radca prawny (OIRP Wrocław) specjalizujący się w prawie podatkowym, autor ponad 150 opracowań (monografie, poradniki praktyczne, analizy przepisów oraz orzecznictwa itp.)