Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Gmina może znowelizować budżet ustalony przez izbę obrachunkową

Gmina może znowelizować budżet ustalony przez izbę obrachunkową./ fot. Shutterstock
Gmina może znowelizować budżet ustalony przez izbę obrachunkową./ fot. Shutterstock
fot.Shutterstock
Regionalna izba obrachunkowa ustala budżet jednostki samorządu terytorialnego w dwóch przypadkach – gdy np. gmina nie uchwali go w terminie oraz gdy nie może budżetu uchwalić z powodu nadmiernego zadłużenia. Taki ustalony przez RIO budżet władze lokalne mogą jednak zmienić, a czasem zastąpić własnym.

Samodzielność finansową gmin wyznaczają przepisy konstytucji, Europejskiej Karty Samorządu Lokalnego oraz ustaw. Będą to przede wszystkim: ustawa z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (dalej: u.s.g.) oraz uchwalona 27 sierpnia 2009 r. ustawa o finansach publicznych (dalej: u.f.p.). Jak wynika z art. 51 ust. 1 u.s.g., gmina samodzielnie prowadzi gospodarkę finansową na podstawie uchwały budżetowej. Ustawa ta przesądza także, że za prawidłową gospodarkę finansową gminy odpowiada wójt (art. 60 ust. 1 u.s.g.), a także że gospodarka finansowa gminy jest jawna (art. 61 u.s.g.). Jawność gospodarki finansowej gminy przejawia się przede wszystkim w obowiązkach wójta. Ten ma bowiem powinność niezwłocznego ogłoszenia uchwały budżetowej i sprawozdania z wykonania budżetu w trybie przewidzianym dla publikacji aktów prawa miejscowego. Ponadto na wójcie ciąży obowiązek informowania mieszkańców o założeniach projektu budżetu, kierunkach polityki społecznej i gospodarczej oraz wykorzystywaniu środków budżetowych przez gminę.

INFORAKADEMIA poleca: NOWE ROZPORZĄDZENIE W SPRAWIE RACHUNKOWOŚCI ORAZ PLANÓW KONT

Wójt pracuje nad projektem budżetu

Procedurę uchwalania budżetu określają przepisy u.f.p. Wynika z nich przede wszystkim, że uchwałę budżetową organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego (JST) podejmuje, co do zasady, do końca roku poprzedzającego rok budżetowy. Natomiast projekt budżetu opracowuje organ wykonawczy JST, czyli w gminie wójt (burmistrz, prezydent miasta). Przesądza o tym treść art. 233 u.f.p., który stanowi, że inicjatywa uchwałodawcza w sprawie projektu uchwały:

  • budżetowej,
  • o prowizorium budżetowym,
  • o zmianie uchwały budżetowej

- przysługuje wyłącznie zarządowi jednostki samorządu terytorialnego. Projekt uchwały budżetowej wójt (zarząd powiatu albo województwa) powinien przedstawić radzie, sejmikowi) najpóźniej do 15 listopada roku poprzedzającego rok budżetowy (art. 238 § 1 u.f.p.).

Uchwała i załączniki

Opracowany i przedłożony radnym projekt budżetu powinien zostać uchwalony, co do zasady, do 31 grudnia roku poprzedzającego rok budżetowy. Uchwała budżetowa składa się z budżetu jednostki samorządu terytorialnego oraz załączników. Jak wyjaśnia Regionalna Izba Obrachunkowa w Warszawie, treść uchwały budżetowej powinna być zgodna z art. 212 u.f.p. Oznacza to, że jej treść powinna określać m.in. łączną kwotę planowanych dochodów (wydatków) budżetu jednostki samorządu terytorialnego z wyodrębnieniem dochodów bieżących i majątkowych kwotę planowanego deficytu albo planowanej nadwyżki budżetu JST wraz ze źródłami pokrycia deficytu albo przeznaczenia nadwyżki budżetu jednostki. A także inne wymienione w art. 212 ust. 1 pkt 1-10 postanowienia.

Dalszy ciąg materiału pod wideo

OBLIGATORYJNA TREŚĆ UCHWAŁY BUDŻETOWEJ

Uchwała budżetowa określa:

  • łączną kwotę planowanych dochodów budżetu JST z wyodrębnieniem dochodów bieżących i majątkowych;

  • łączną kwotę planowanych wydatków budżetu JST z wyodrębnieniem wydatków bieżących i majątkowych;

  • kwotę planowanego deficytu albo planowanej nadwyżki budżetu JST wraz ze źródłami pokrycia deficytu albo przeznaczenia nadwyżki budżetu JST;

  • łączną kwotę planowanych przychodów budżetu JST;

  • łączną kwotę planowanych rozchodów budżetu JST;

  • limit zobowiązań z tytułu zaciąganych kredytów i pożyczek oraz emitowanych papierów wartościowych, o których mowa w art. 89 ust. 1 i art. 90 u.f.p.;

  • kwotę wydatków przypadających do spłaty w danym roku budżetowym, zgodnie z zawartą umową, z tytułu poręczeń i gwarancji udzielonych przez JST;

  • szczególne zasady wykonywania budżetu JST w roku budżetowym, wynikające z odrębnych ustaw;

  • uprawnienia jednostki pomocniczej do prowadzenia gospodarki finansowej w ramach budżetu gminy;

  • inne postanowienia, których obowiązek zamieszczenia w uchwale budżetowej wynika z postanowień organu stanowiącego JST.

Natomiast zgodnie z treścią art. 214 i 215 u.f.p. w załącznikach do uchwały budżetowej zamieszcza się zestawienie planowanych kwot dotacji udzielanych z budżetu jednostki samorządu terytorialnego; plan dochodów rachunku dochodów jednostek, o których mowa w art. 223 ust. 1 u.f.p. (czyli prowadzących działalność w zakresie oświaty), oraz wydatków nimi finansowanych; jak również plany przychodów i kosztów samorządowych zakładów budżetowych. Uchwała budżetowa może także zawierać postanowienia fakultatywne. Są to przede wszystkim upoważnienia dla zarządu (wójta, burmistrza, prezydenta miasta) do zaciągania kredytów i pożyczek oraz emitowania papierów wartościowych, a także do dokonywania zmian w budżecie, w zakresie określonym w art. 258 u.f.p.

Zobacz: Sprawozdawczość

FAKULTATYWNE POSTANOWIENIA UCHWAŁY BUDŻETOWEJ

  • Organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego może upoważnić zarząd do:

  • dokonywania innych zmian w planie wydatków niż określone w art. 257 u.f.p., z wyłączeniem przeniesień wydatków między działami;

  • przekazania niektórych uprawnień do dokonywania przeniesień planowanych wydatków innym jednostkom organizacyjnym jednostki samorządu terytorialnego;

  • przekazania uprawnień innym jednostkom organizacyjnym jednostki samorządu terytorialnego do zaciągania zobowiązań z tytułu umów, których realizacja w roku budżetowym i w latach następnych jest niezbędna do zapewnienia ciągłości działania jednostki i z których wynikające płatności wykraczają poza rok budżetowy.

31 stycznia to termin ostateczny

Uchwałę budżetową organ stanowiący JST podejmuje przed rozpoczęciem roku budżetowego, a w szczególnie uzasadnionych przypadkach - nie później niż do 31 stycznia roku budżetowego (art. 239 u.f.p.). W przypadku gdy termin ten nie zostanie zachowany, budżet JST ustala regionalna izba obrachunkowa w terminie do końca lutego roku budżetowego (art. 240 ust. 3 u.f.p.). Przepis ten określa również zakres ustaleń regionalnej izby obrachunkowej, wskazując, że izba formułuje budżet JST jedynie w zakresie zadań własnych tej jednostki oraz zadań zleconych jej przez administrację rządową. Uchwałę kolegium regionalnej izby obrachunkowej w przedmiocie zastępczego ustalenia budżetu gminy, wydaną w trybie art. 240 ust. 3 u.f.p., należy traktować w kategoriach szeroko rozumianego aktu nadzoru (wyrok WSA w Gdańsku z 27 maja 2010 r., sygn. akt I SA/Gd 366/10). Natomiast NSA w wyroku z 16 listopada 2011 r. (sygn. akt II GSK 1137/10) wyjaśnił, że celem zastępczego uchwalenia budżetu JST jest zapobieżenie sytuacji, w której z uwagi na niedopełnienie przez organ stanowiący obowiązku uchwalenia budżetu brak byłoby podstawy do prowadzenia przez nią gospodarki. Zastępcze ustalenie budżetu ma charakter środka nadzwyczajnego, który umożliwia funkcjonowanie JST. Jest to akt zastępczy, bowiem obejmuje jedynie zadania własne i zadania zlecone jednostce, a do tego ma charakter tymczasowy. Z przepisów u.f.p. jasno wynika, że ustalenia budżetowe regionalnej izby obrachunkowej są ograniczone przedmiotowo. Jednocześnie ustawodawca nie ograniczył obowiązywania takiego budżetu w czasie. Dlatego należy uznać, że zastępcze ustalenie budżetu przez regionalną izbę obrachunkową nie znosi kompetencji organu stanowiącego do uchwalenia budżetu. Innymi słowy, przepisy u.f.p. odczytywać należy w ten sposób, że po 31 stycznia roku budżetowego kompetencje organów JST do uchwalenia budżetu zostają zawieszone. Stan ten trwa do czasu zastępczego ustalenia budżetu przez regionalną izbę obrachunkową. Natomiast po dokonaniu takiego ustalenia organ stanowiący JST (gmina albo sejmik) ma prawo realizować swoje uprawnienia w zakresie uchwalania budżetu przez modyfikacje aktu zastępczego.

Budżet programu naprawczego

Z przepisów u.f.p. wynika, że radni nie mogą uchwalić budżetu, w którym wydatki bieżące są wyższe niż planowane dochody bieżące powiększone o nadwyżkę z lat ubiegłych i wolne środki. Mówiąc inaczej, takiego, który nie mieści się w indywidualnie obliczonym dla danej gminy (powiatu, województwa samorządowego) wskaźniku zadłużenia. Samorząd znajdujący się w takiej sytuacji ma dwie możliwości postępowania. Albo przyjmie program postępowania naprawczego, który po akceptacji przez regionalną izbę obrachunkową umożliwi radzie (sejmikowi) uchwalenie budżetu, albo może takiego programu nie przyjąć i swoją gospodarkę finansową prowadzić na podstawie budżetu ustalonego przez izbę. Program postępowania naprawczego uchwala się maksymalnie na trzy kolejne lata budżetowe, a w trakcie jego obowiązywania gmina nie może m.in. realizować z kredytów czy pożyczek żadnych nowych inwestycji. W tym okresie zamrożone zostają też pensje wójta (zarządu powiatu, województwa) oraz diety radnych. Wydatki na te wynagrodzenia (diety) nie będą mogły przekroczyć tych z roku poprzedzającego rok, w którym podjęto uchwałę w sprawie programu naprawczego.

Ustalony przez regionalną izbę obrachunkową budżet rada (sejmik) może znowelizować, ale nie dowolnie. Jak bowiem wynika z treści art. 240a ust. 9 u.f.p., zmiana budżetu jednostki samorządu terytorialnego ustalonego przez regionalną izbę obrachunkową i bez zachowania relacji określonych w art. 242-244 ww. ustawy nie może powodować zwiększenia stopnia niezachowania relacji wynikającego z tego budżetu.

Ponadto w okresie realizacji programu naprawczego gmina (powiat, województwo) nie może też wyodrębnić funduszu sołeckiego, ponosić wydatków na promocję jednostki, a także zobligowana jest do ograniczenia realizacji zadań innych niż obligatoryjne, finansowanych ze środków własnych. Jeżeli program zostanie zaakceptowany przez RIO, otwiera to drogę do uchwalenia przez organ stanowiący budżetu, który nie zachowuje relacji z art. 242-244 u.f.p. W razie nieopracowania programu naprawczego lub gdy nie uzyska on akceptacji regionalnej izby obrachunkowej, budżet jednostki ustala RIO. Samorząd, którego budżet ustaliła RIO, dotykają też takie same ograniczenia, jak jednostkę, która realizuje program postępowania naprawczego.

Podstawy prawne

▶ art. 51, art. 60, art. 61 ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (j.t. Dz.U. z 2017 r. poz. 1875)

▶ art. 89, art. 90, art. 212, art. 214, art. 215, art. 223, art. 233, art. 238, art. 239, art. 240, art. 242-244, art. 257, art. 258 ustawy z 27 sierpnia 2009 r. (j.t. Dz.U. z 2017 r. poz. 2077)

Michał Cyrankiewicz

dziennikarz specjalizujący się w tematyce samorządowej

Reklama
Zaktualizuj swoją wiedzę z naszymi publikacjami i szkoleniami
Źródło: Gazeta Samorządu i Administracji
Czy ten artykuł był przydatny?
tak
nie
Dziękujemy za powiadomienie
Jeśli nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania w tym artykule, powiedz jak możemy to poprawić.
UWAGA: Ten formularz nie służy wysyłaniu zgłoszeń . Wykorzystamy go aby poprawić artykuł.
Jeśli masz dodatkowe pytania prosimy o kontakt

Komentarze(0)

Pokaż:

Uwaga, Twój komentarz może pojawić się z opóźnieniem do 10 minut. Zanim dodasz komentarz -zapoznaj się z zasadami komentowania artykułów.
    QR Code
    Księgowość budżetowa
    Zapisz się na newsletter
    Zobacz przykładowy newsletter
    Zapisz się
    Wpisz poprawny e-mail
    Jak zaskarżyć rozstrzygnięcie nadzorcze wojewody

    Jedną z form ochrony samodzielności samorządu terytorialnego jest możliwość zakwestionowania (przez uprawniony organ) rozstrzygnięcia nadzorczego wydanego przez wojewodę lub przez regionalną izbę obrachunkową. 

    Czy dotacja oświatowa dla placówek niesamorządowych to świadczenie jednorazowe?

    W praktyce pokutuje pogląd, że dotacja oświatowa - wypłacana przez jednostkę samorządu terytorialnego dla placówki niepublicznej działającej na jej terenie - ma charakter świadczenia jednorazowego. 

    MI: wartość wniosków o dofinansowanie przewozów autobusowych to 773 mln zł

    Samorządy złożyły wnioski o uruchomienie w tym roku, w całym kraju 6347 nowych linii autobusowych z dofinansowaniem z rządowego Funduszu rozwoju przewozów autobusowych (FRPA); wartość wniosków to 773 mln zł - przekazał wiceminister infrastruktury Rafał Weber.

    Darmowe laptopy dla czwartoklasistów będą miały zabezpieczenie przed odsprzedażą w postaci .... wygrawerowanego orła w koronie

    Jesienią 370 tys. uczniów czwartych klas szkół podstawowych otrzyma na własność komputery. W przestrzeni medialnej podnoszono, że niektórzy rodzice mogą próbować je nielegalnie odsprzedać.

    Zapisy w umowie o łącznej wysokości kar umownych

    W trakcie kontroli regionalna izba obrachunkowa zarzuciła jednostce, że w kilku umowach zawartych z wykonawcami nie ujęto łącznej maksymalnej wysokości kar umownych, których może dochodzić powiat lub wykonawca. Umowy te zostały już wykonane i nie było problemów z umowami czy też terminowością. Czy taki zarzut jest słuszny?

    Korekta dodatkowego wynagrodzenia rocznego za 2022 r. w jednostkach pomocy społecznej

    Dnia 31 marca 2023 r. mija termin wypłaty dodatkowego wynagrodzenia rocznego za poprzedni rok kalendarzowy. Obowiązkiem pracodawcy jest nie tylko ustalenie, kto powinien otrzymać to świadczenie, ale także prawidłowe obliczenie jego wysokości, a w przypadku błędnego naliczenia - dokonanie poprawnej korekty.

    Przepracowanie części dnia a zwolnienie lekarskie

    Zdarza się, że w trakcie swojej dniówki pracownik zwalnia się z pracy z powodu złego samopoczucia i udaje się do lekarza. Następnie wpływa do pracodawcy zwolnienie lekarskie na okres, którego pierwszym dniem jest ten w części przepracowany. 

    Mieszkańcy małych gmin i dużych miast powinni mieć te same możliwości

    Mamy aspiracje, aby mieszkańcy zarówno mniejszych miejscowości, jak i dużych miast mieli te same możliwości, aby mogli korzystać w równym stopniu z środków rządowych, samorządowych i europejskich – powiedział w piątek minister funduszy i polityki regionalnej Grzegorz Puda.

    RIO o klasyfikacji dochodów gmin za zakwaterowanie uchodźców z Ukrainy

    Dochody uzyskiwane przez gminy z tytułu opłat za zakwaterowanie, które od niedawna dokonują uchodźcy z Ukrainy należy klasyfikować w dziale 853 - wskazała w stanowisku RIO w Szczecinie. Izba zwróciła uwagę, że w rozporządzeniu MF brakuje dedykowanej klasyfikacji budżetowej

    Od 21 marca 2023 r. nowe zasady prowadzenia akt pracowniczych

    W Dzienniku Ustaw opublikowano nowelizację rozporządzenia w sprawie dokumentacji pracowniczej. Dotyczy dokumentów na temat przeprowadzania kontroli trzeźwości pracowników oraz wprowadzenia informacji o pracy zdalnej.

    Czy klauzula waloryzacyjna ma zastosowanie do umów o zamówienia publiczne poniżej 130 000 zł zawieranych na dłużej niż 6 miesięcy?

    Czy waloryzacja w umowach z terminem przekraczającym 6 miesięcy wprowadzona od 10 listopada 2022 r. ustawą z 7 października 2022 r. o zmianie niektórych ustaw w celu uproszczenia procedur administracyjnych dla obywateli i przedsiębiorców dotyczy również postępowań poniżej 130 000 zł, jeżeli umowy zawierane są na okres przekraczający 6 miesięcy?

    Jaki wymiar urlopu wypoczynkowego po zmianie pracodawcy?

    Od 01.03.2023 r. będziemy zatrudniać osobę na stanowisku woźnego w wymiarze 3/4 etatu ze stażem 23 lat pracy. Osoba ta dotychczas pracowała w Służbie Więziennej (do dnia 20.01.2023 r.).

    Czy należy się dodatek stażowy w dodatkowym miejscu zatrudnieniu nauczyciela

    Jesteśmy szkołą podstawową państwową (organ prowadzący Urząd Miasta). Zatrudniliśmy nauczyciela z dwudziestoletnim stażem pracy na 1/2 etatu. Ten sam nauczyciel jest zatrudniony w innej szkole podstawowej w naszym mieście na pełny etat. Nauczyciel przedstawił nam świadectwa pracy. Na podstawie tych samych świadectw pracy otrzymuje dodatek w szkole podstawowej, w której jest zatrudniony na cały etat. Czy należy mu się dodatek za staż pracy?

    Kiedy płatnika nie wiążą wnioski złożone przez podatnika

    Proszę o informację dot. interpretacji z art. 31a pkt 7 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych: "Po ustaniu stosunku prawnego stanowiącego podstawę dokonywania przez płatnika świadczeń podatnikowi, płatnik przy obliczaniu zaliczki pomija oświadczenia i wnioski złożone uprzednio przez podatnika, z wyjątkiem wniosków, o których mowa w art. 32 ust. 6 i 8 oraz art. 41 ust. 11.

    Czy w przypadku sprzedaży węgla przez gminę trzeba prowadzić ewidencję z wykorzystaniem konta 330

    Gmina zleciła na podstawie umów sprzedaż "preferencyjnego" węgla przedsiębiorstwom i spółkom działającym na terenie Gminy. Czy w ww. przypadku gmina powinna prowadzić ewidencję magazynową (konto 330 "Towary") i ewidencję sprzedaży węgla?

    Poszerzenie przez wójta katalogu przesłanek przyznania dodatku specjalnego do wynagrodzeń pracowników

    Wójt gminy w drodze zarządzenia wewnętrznego postanowił, że pracownikom urzędu gminy, zatrudnionym na podstawie umowy o pracę, mogą być przyznawane dodatki specjalne do wynagrodzeń "w innych uzasadnionych sytuacjach, niż wskazane w ustawie o pracownikach samorządowych". Na podstawie tego zarządzenia dodatki specjalne były przyznawane pracownikom m.in. z tytułu "pracy w uciążliwych warunkach, w tym z narażeniem na ciągły stres", "szczególne osiągnięcia w pracy" lub bez żadnego dodatkowego uzasadnienia.

    Świadczenia pomocy zdrowotnej dla nauczycieli. Jak ustalić?

    Rada gminy nie określiła rodzaju świadczeń przyznawanych w ramach pomocy zdrowotnej dla nauczycieli oraz warunków i trybu ich przyznawania. Przy braku tej uchwały nie zaplanowała w budżecie gminy wydatków na ten cel.

    Jak rozliczyć godziny ponadwymiarowe nauczyciela, który przebywa na zwolnieniu lekarskim?

    Jak rozliczyć godziny ponadwymiarowe nauczyciela, który przebywa na zwolnieniu lekarskim? Jakie przepisy mają zastosowanie w przypadku, w którym nauczyciel zatrudniony jest w szkole prowadzonej przez gminę?

    Nieruchomości szkolne a podatek od nieruchomości

    Ustawodawca podatkowy przyznaje placówkom oświatowym preferencje w podatku od nieruchomości. 

    Odliczenie VAT od wydatków gminy na zakup autobusów

    Czy gmina ma prawo do odliczenia pełnej wysokości podatku naliczonego z tytułu nabycia autobusów niskoemisyjnych w przypadku, gdy te na podstawie umowy najmu będą później wykorzystywane przez spółkę gminną powołaną do realizacji zadań z zakresu transportu publicznego?

    Zmiany: urlopy, szkolenia, elastyczny czas pracy [Ostateczna wersja nowelizacji kodeksu pracy]

    Nowelizacja wdraża dwie unijne dyrektywy. Nowe przepisy regulują m.in. urlopy i czas pracy, w tym urlop rodzicielski, do którego pracownicy będą mieli indywidualne prawo.

    Program "Ochrona Zabytków". Dofinansowanie 200 mln zł

    Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego ogłosiło drugi nabór w programie Ochrona Zabytków.

    PUE ZUS: Kalkulator do wyliczenia wysokości emerytury w 2023 r.

    Na Platformie Usług Elektronicznych (PUE) ZUS można samodzielnie wykonać symulację wysokości przyszłego świadczenia emerytalnego, przyznawanego na nowych zasadach. Symulacja pozwala na wykonanie obliczeń tym osobą, które chcą sprawdzić jakie świadczenie by otrzymały, gdyby przechodziły na emeryturę w bieżącym roku.

    ZUS: Co się dzieje ze środkami zapisanymi na subkoncie w ZUS w razie śmierci ubezpieczonego

    Środki zapisane na subkoncie w ZUS podlegają podziałowi i wypłacie w razie m. in. śmierci ubezpieczonego. Tak, jak to ma miejsce w przypadku środków zgromadzonych na rachunku w OFE - poinformował PAP rzecznik ZUS Paweł Żebrowski.

    Podwyżki pensji w RIO o 300 zł - 1130 zł [wyrównanie od 1 stycznia 2023 r.]

    Od 300 zł do ponad 1,1 tys. zł wzrosną stawki wynagrodzenia zasadniczego pracowników regionalnych izb obrachunkowych nieobjętych tzw. systemem mnożnikowym – przewiduje projekt nowego rozporządzenia. Podwyżki mają nastąpić z wyrównaniem od 1 stycznia 2023 r.