Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Inwentaryzacja środków trwałych

Inwentaryzacja środków trwałych./ fot. Fotolia
Inwentaryzacja środków trwałych./ fot. Fotolia
W niniejszym artykule wyjaśniamy krok po kroku jak powinno wyglądać prawidłowe rozliczenie inwentaryzacji środków trwałych.

Kontrola zarzuciła jednostce nieprawidłowe rozliczenie wyników inwentaryzacji środków trwałych, przeprowadzonej we wrześniu 2016 r. (raz na 4 lata). Wskazano m.in. następujące nieprawidłowości:

  • nieustalenie przez przewodniczącego komisji inwentaryzacyjnej przyczyn powstania części niedoborów i szkód, a co za tym idzie – niezaliczenie ich do niedoborów i szkód zawinionych lub niezawinionych,
  • skompensowanie niedoboru i nadwyżki na podstawie decyzji przewodniczącego komisji inwentaryzacyjnej niezatwierdzonej przez radcę prawnego i kierownika jednostki (dotyczyło to laptopa firmowego, zastąpionego laptopem prywatnym pracownika, przestarzałym i o znacznie gorszych parametrach użytkowych),
  • niewycenienie nadwyżek pozostałych środków trwałych: drukarki laserowej i kosiarki (zostały przyjęte na stan z wartością 0 zł – do ewidencji ilościowej, mimo że zgodnie z polityką rachunkowości jednostki przedmioty te powinny być objęte ewidencją ilościowo-wartościową).

Ponadto do ksiąg rachunkowych 2016 r. nie zostały wprowadzone zapisy dotyczące skorygowania stwierdzonych różnic inwentaryzacyjnych (dotyczyło to nadwyżek środków trwałych o łącznej wartości 58 980 zł i niedoborów środków trwałych oraz pozostałych środków trwałych, które nie zostały uznane ani za zawinione, ani za niezawinione, o łącznej wartości 235 765 zł).

Polecamy: Inwentaryzacja w jednostkach sektora finansów publicznych

Jak powinno wyglądać prawidłowe rozliczenie inwentaryzacji w opisanych przypadkach?

Nieprawidłowości wskazane przez kontrolujących dotyczą naruszenia podstawowych zasad rozliczania wyników spisu z natury środków trwałych i pozostałych środków trwałych. Aby ich uniknąć, należy przy rozliczaniu wyników spisu z natury postępować zgodnie z podanymi wskazówkami.

Krok 1 Ustalenie nadwyżek i niedoborów inwentaryzacyjnych

Po ujęciu wyników spisu z natury w arkuszach spisowych przez zespoły spisowe i skontrolowaniu ich formalnej poprawności przez przewodniczącego komisji inwentaryzacyjnej arkusze przekazuje się do komórki księgowości. Tam, na podstawie danych zawartych w ewidencji pomocniczej środków trwałych i pozostałych środków trwałych:

  • wycenia się spisane składniki majątkowe,
  • ustala się różnice inwentaryzacyjne (nadwyżki, niedobory i szkody) w ujęciu ilościowym i wartościowym.

Wartość stwierdzonych niedoborów wycenia się w wartości księgowej brutto (nazywanej też wartością początkową, ujętej na kontach 011 "Środki trwałe" i 013 "Pozostałe środki trwałe"). Wartość stwierdzonych nadwyżek wycenia się, stosując kolejno następujące zasady:

  • zasada 1 - na podstawie dowodów źródłowych będących w posiadaniu jednostki (np. gdy nadwyżka jest wynikiem nieujęcia przychodu środków trwałych z zakupu lub wytworzenia we własnym zakresie),
  • zasada 2 - w braku dowodów źródłowych - na podstawie oszacowania ceny sprzedaży takiego samego lub podobnego przedmiotu (z uwzględnieniem jego stopnia zużycia),
  • zasada 3 - w braku dowodów źródłowych i przy niemożności oszacowania na podstawie cen sprzedaży - w inaczej ustalonej wartości godziwej (którą określa się zgodnie z postanowieniami polityki rachunkowości jednostki).

Krok 2 Ustalenie przyczyn powstania nadwyżek i niedoborów

Zestawienia różnic inwentaryzacyjnych przekazuje się z komórki księgowości przewodniczącemu komisji inwentaryzacyjnej. To on odpowiada za ustalenie przyczyn powstania nadwyżek i niedoborów - odrębnie dla każdego przedmiotu ujętego w dokumentacji księgowej jako niedobór lub nadwyżka. W tym celu m.in. pobiera on na piśmie wyjaśnienia:

  • od pracowników materialnie odpowiedzialnych za poszczególne składniki majątkowe,
  • od pracowników, w których pieczy powinny pozostawać określone składniki majątkowe (zgodnie z ustalonymi w jednostce procedurami kontroli zarządczej w zakresie ochrony mienia jednostki),
  • od innych pracowników, którzy mają istotne informacje dla ustalenia przyczyn powstania nadwyżek i niedoborów inwentaryzacyjnych (np. od pracowników odpowiedzialnych za sporządzanie dowodów OT, PT, LT).

INFORAKADEMIA poleca: NOWE SPRAWOZDANIE SP-1 – SPRAWOZDANIE PODATKOWE W ZAKRESIE PODATKU OD NIERUCHOMOŚCI, PODATKU ROLNEGO I PODATKU LEŚNEGO

Po pobraniu wyjaśnień przewodniczący komisji inwentaryzacyjnej ma obowiązek sporządzić protokół. W protokole tym należy:

  • wymienić oddzielnie każdy przedmiot stanowiący nadwyżkę (niedobór), z podaniem jego wartości,
  • wskazać przyczyny powstania nadwyżek,
  • wskazać przyczyny powstania niedoborów i szkód, dzieląc je na zawinione i niezawinione,
  • dla niedoborów uznanych za zawinione - wskazać osoby odpowiedzialne za ich powstanie i postawić wnioski dotyczące ewentualnego dochodzenia odszkodowania za utracone lub uszkodzone składniki mienia.

Nadwyżek stwierdzonych w środkach trwałych i pozostałych środkach trwałych nie można kompensować ze stwierdzonymi niedoborami. Jest to zasada ogólna, wynikająca z tego, że w przypadku środków trwałych i pozostałych środków trwałych trudno mówić o przypadkowym powstaniu różnic na skutek pomyłki w ich wydawaniu i ewidencjonowaniu. W omawianym przypadku prywatny laptop w ogóle nie powinien być spisany w trakcie inwentaryzacji przez zespół spisowy. Spis odbywa się w obecności pracowników odpowiedzialnych za składniki majątkowe, którzy powinni w ramach przygotowania do inwentaryzacji albo usunąć wszystkie prywatne rzeczy z pomieszczeń jednostki, albo w czasie spisu okazać je zespołowi spisowemu wraz ze stosownym wyjaśnieniem. Skoro prywatny laptop znalazł się jednak na arkuszu spisu z natury, to na etapie rozliczania wyników spisu z natury przedmiot ten, spisany jako składnik majątkowy jednostki, powinien być zaliczony do pozornych nadwyżek inwentaryzacyjnych, natomiast laptop służbowy powinien być wykazany jako niedobór inwentaryzacyjny.

Zobacz: Rachunkowość budżetowa

Krok 3 Zaopiniowanie wniosków przez głównego księgowego jednostki

Główny księgowy jest zobowiązany sprawdzić pod względem formalnym i rachunkowym wnioski dotyczące rozliczenia różnic inwentaryzacyjnych, postawione przez przewodniczącego komisji inwentaryzacyjnej. To na tym etapie w omawianym przypadku powinny zostać zakwestionowane nieprawidłowości w protokole rozliczenia inwentaryzacji, polegające na:

  • skompensowaniu niedoboru laptopa z nadwyżką (pozorną),
  • nieustaleniu w odniesieniu do części niedoborów, czy są one zawinione czy niezawinione.

Zatwierdzenie wniosków odbywa się przez złożenie podpisu na dokumentacji inwentaryzacyjnej przez głównego księgowego i spisanie w formie adnotacji ewentualnych uwag. Do uwag powinien się odnieść przewodniczący komisji inwentaryzacyjnej. Tu są dwie możliwości:

  1. może je uwzględnić i dokonać odpowiednich poprawek,
  2. może je odrzucić, ale wówczas powinien podać uzasadnienie.

Krok 4 Zaopiniowanie wniosków przez radcę prawnego

Zgodnie z ogólnymi zasadami odpowiedzialności odszkodowawczej pracowników za szkody wyrządzone pracodawcy zawartymi w Kodeksie pracy:

  • pracownicy materialnie odpowiedzialni za powierzone składniki mienia odpowiadają za szkody w nich powstałe, chyba że dowiodą, iż szkoda nie wynikła z ich winy,
  • pracownicy, którzy nie podpisali oświadczeń o odpowiedzialności materialnej, odpowiadają za szkody powstałe w mieniu pracodawcy, jeśli pracodawca dowiedzie, że powstały one z ich winy na skutek zaniedbania w wykonywaniu obowiązków, oraz wskaże faktyczną wysokość tej szkody.

Odszkodowanie szacuje się w wielkości faktycznie wyrządzonej szkody, przy czym:

  • nie może ono przewyższać kwoty trzymiesięcznego wynagrodzenia przysługującego pracownikowi w dniu wyrządzenia szkody (zasady tej nie stosuje się, jeśli szkoda została wyrządzona umyślnie),
  • jeżeli naprawienie szkody następuje na podstawie ugody między pracodawcą i pracownikiem (w tym zawartej przed sądem pracy), wysokość odszkodowania może być obniżona, z uwzględnieniem wszystkich okoliczności sprawy, a w szczególności stopnia winy pracownika i jego stosunku do obowiązków pracowniczych.

Radca prawny jednostki powinien zbadać pod tym kątem wnioski przedstawione przez przewodniczącego komisji inwentaryzacyjnej i potwierdzić ich zasadność bądź stwierdzić, że nie są wystarczające do ustalenia odpowiedzialności odszkodowawczej (w stosunku do każdego pracownika oddzielnie). Zatwierdzenie wniosków odbywa się przez złożenie podpisu na dokumentacji inwentaryzacyjnej przez radcę prawnego i ewentualne złożenie dodatkowych wyjaśnień w przypadkach budzących wątpliwości prawne.

Krok 5 Zatwierdzenie wyników rozliczenia inwentaryzacji przez kierownika jednostki

Ostateczne zatwierdzenie wyników rozliczenia inwentaryzacji należy do kierownika jednostki. To kierownik jednostki (jako pracodawca) decyduje o uznaniu niedoborów i szkód za zawinione lub niezawinione i o ewentualnym dochodzeniu odpowiedzialności odszkodowawczej od pracowników. Zatwierdzenie wyników inwentaryzacji odbywa się przez złożenie podpisu na dokumentacji inwentaryzacyjnej przez kierownika jednostki. Nie jest to wyłącznie czynność formalna polegająca na złożeniu podpisu. Kierownik jednostki powinien zapoznać się z całością dokumentacji inwentaryzacyjnej. Może posiłkować się w razie potrzeby wyjaśnieniami składanymi przez przewodniczącego komisji inwentaryzacyjnej, radcę prawnego oraz głównego księgowego.

Krok 6 Rozliczenie wyników inwentaryzacji w księgach rachunkowych jednostki

Zatwierdzona dokumentacja inwentaryzacyjna jest podstawą do sporządzenia przez głównego księgowego jednostki (lub innego wskazanego pracownika komórki księgowości) poleceń księgowania stwierdzonych różnic inwentaryzacyjnych. W omawianym przypadku główny księgowy zaniedbał obowiązki w tym zakresie. Nie sporządził poleceń księgowania dla nadwyżek środków trwałych o łącznej wartości 58 980 zł i niedoborów środków trwałych oraz pozostałych środków trwałych, które nie zostały w protokole z inwentaryzacji uznane ani za zawinione, ani za niezawinione, o łącznej wartości 235 765 zł. W normalnej sytuacji niemożność sporządzenia poleceń księgowania ze względu na niepoprawność formalną protokołu z rozliczenia inwentaryzacji powinna być zgłoszona kierownikowi jednostki i usunięta. Główny księgowy zaniechał jednak jakichkolwiek czynności. W efekcie w jednostce doszło do naruszenia dyscypliny finansów publicznych polegającego na nierozliczeniu i nieujęciu w księgach rachunkowych 2016 r. rozliczenia wyników spisu z natury środków trwałych i pozostałych środków trwałych.

Oprac. Izabela Motowilczuk

były wieloletni inspektor kontroli

Reklama
Zaktualizuj swoją wiedzę z naszymi publikacjami i szkoleniami
Źródło: Poradnik Rachunkowości Budżetowej
Czy ten artykuł był przydatny?
tak
nie
Dziękujemy za powiadomienie
Jeśli nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania w tym artykule, powiedz jak możemy to poprawić.
UWAGA: Ten formularz nie służy wysyłaniu zgłoszeń . Wykorzystamy go aby poprawić artykuł.
Jeśli masz dodatkowe pytania prosimy o kontakt

Komentarze(0)

Pokaż:

Uwaga, Twój komentarz może pojawić się z opóźnieniem do 10 minut. Zanim dodasz komentarz -zapoznaj się z zasadami komentowania artykułów.
    QR Code
    Księgowość budżetowa
    Zapisz się na newsletter
    Zobacz przykładowy newsletter
    Zapisz się
    Wpisz poprawny e-mail
    Zapisy w umowie o łącznej wysokości kar umownych

    W trakcie kontroli regionalna izba obrachunkowa zarzuciła jednostce, że w kilku umowach zawartych z wykonawcami nie ujęto łącznej maksymalnej wysokości kar umownych, których może dochodzić powiat lub wykonawca. Umowy te zostały już wykonane i nie było problemów z umowami czy też terminowością. Czy taki zarzut jest słuszny?

    Korekta dodatkowego wynagrodzenia rocznego za 2022 r. w jednostkach pomocy społecznej

    Dnia 31 marca 2023 r. mija termin wypłaty dodatkowego wynagrodzenia rocznego za poprzedni rok kalendarzowy. Obowiązkiem pracodawcy jest nie tylko ustalenie, kto powinien otrzymać to świadczenie, ale także prawidłowe obliczenie jego wysokości, a w przypadku błędnego naliczenia - dokonanie poprawnej korekty.

    Przepracowanie części dnia a zwolnienie lekarskie

    Zdarza się, że w trakcie swojej dniówki pracownik zwalnia się z pracy z powodu złego samopoczucia i udaje się do lekarza. Następnie wpływa do pracodawcy zwolnienie lekarskie na okres, którego pierwszym dniem jest ten w części przepracowany. 

    Mieszkańcy małych gmin i dużych miast powinni mieć te same możliwości

    Mamy aspiracje, aby mieszkańcy zarówno mniejszych miejscowości, jak i dużych miast mieli te same możliwości, aby mogli korzystać w równym stopniu z środków rządowych, samorządowych i europejskich – powiedział w piątek minister funduszy i polityki regionalnej Grzegorz Puda.

    RIO o klasyfikacji dochodów gmin za zakwaterowanie uchodźców z Ukrainy

    Dochody uzyskiwane przez gminy z tytułu opłat za zakwaterowanie, które od niedawna dokonują uchodźcy z Ukrainy należy klasyfikować w dziale 853 - wskazała w stanowisku RIO w Szczecinie. Izba zwróciła uwagę, że w rozporządzeniu MF brakuje dedykowanej klasyfikacji budżetowej

    Od 21 marca 2023 r. nowe zasady prowadzenia akt pracowniczych

    W Dzienniku Ustaw opublikowano nowelizację rozporządzenia w sprawie dokumentacji pracowniczej. Dotyczy dokumentów na temat przeprowadzania kontroli trzeźwości pracowników oraz wprowadzenia informacji o pracy zdalnej.

    Czy klauzula waloryzacyjna ma zastosowanie do umów o zamówienia publiczne poniżej 130 000 zł zawieranych na dłużej niż 6 miesięcy?

    Czy waloryzacja w umowach z terminem przekraczającym 6 miesięcy wprowadzona od 10 listopada 2022 r. ustawą z 7 października 2022 r. o zmianie niektórych ustaw w celu uproszczenia procedur administracyjnych dla obywateli i przedsiębiorców dotyczy również postępowań poniżej 130 000 zł, jeżeli umowy zawierane są na okres przekraczający 6 miesięcy?

    Jaki wymiar urlopu wypoczynkowego po zmianie pracodawcy?

    Od 01.03.2023 r. będziemy zatrudniać osobę na stanowisku woźnego w wymiarze 3/4 etatu ze stażem 23 lat pracy. Osoba ta dotychczas pracowała w Służbie Więziennej (do dnia 20.01.2023 r.).

    Czy należy się dodatek stażowy w dodatkowym miejscu zatrudnieniu nauczyciela

    Jesteśmy szkołą podstawową państwową (organ prowadzący Urząd Miasta). Zatrudniliśmy nauczyciela z dwudziestoletnim stażem pracy na 1/2 etatu. Ten sam nauczyciel jest zatrudniony w innej szkole podstawowej w naszym mieście na pełny etat. Nauczyciel przedstawił nam świadectwa pracy. Na podstawie tych samych świadectw pracy otrzymuje dodatek w szkole podstawowej, w której jest zatrudniony na cały etat. Czy należy mu się dodatek za staż pracy?

    Kiedy płatnika nie wiążą wnioski złożone przez podatnika

    Proszę o informację dot. interpretacji z art. 31a pkt 7 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych: "Po ustaniu stosunku prawnego stanowiącego podstawę dokonywania przez płatnika świadczeń podatnikowi, płatnik przy obliczaniu zaliczki pomija oświadczenia i wnioski złożone uprzednio przez podatnika, z wyjątkiem wniosków, o których mowa w art. 32 ust. 6 i 8 oraz art. 41 ust. 11.

    Czy w przypadku sprzedaży węgla przez gminę trzeba prowadzić ewidencję z wykorzystaniem konta 330

    Gmina zleciła na podstawie umów sprzedaż "preferencyjnego" węgla przedsiębiorstwom i spółkom działającym na terenie Gminy. Czy w ww. przypadku gmina powinna prowadzić ewidencję magazynową (konto 330 "Towary") i ewidencję sprzedaży węgla?

    Poszerzenie przez wójta katalogu przesłanek przyznania dodatku specjalnego do wynagrodzeń pracowników

    Wójt gminy w drodze zarządzenia wewnętrznego postanowił, że pracownikom urzędu gminy, zatrudnionym na podstawie umowy o pracę, mogą być przyznawane dodatki specjalne do wynagrodzeń "w innych uzasadnionych sytuacjach, niż wskazane w ustawie o pracownikach samorządowych". Na podstawie tego zarządzenia dodatki specjalne były przyznawane pracownikom m.in. z tytułu "pracy w uciążliwych warunkach, w tym z narażeniem na ciągły stres", "szczególne osiągnięcia w pracy" lub bez żadnego dodatkowego uzasadnienia.

    Świadczenia pomocy zdrowotnej dla nauczycieli. Jak ustalić?

    Rada gminy nie określiła rodzaju świadczeń przyznawanych w ramach pomocy zdrowotnej dla nauczycieli oraz warunków i trybu ich przyznawania. Przy braku tej uchwały nie zaplanowała w budżecie gminy wydatków na ten cel.

    Jak rozliczyć godziny ponadwymiarowe nauczyciela, który przebywa na zwolnieniu lekarskim?

    Jak rozliczyć godziny ponadwymiarowe nauczyciela, który przebywa na zwolnieniu lekarskim? Jakie przepisy mają zastosowanie w przypadku, w którym nauczyciel zatrudniony jest w szkole prowadzonej przez gminę?

    Nieruchomości szkolne a podatek od nieruchomości

    Ustawodawca podatkowy przyznaje placówkom oświatowym preferencje w podatku od nieruchomości. 

    Odliczenie VAT od wydatków gminy na zakup autobusów

    Czy gmina ma prawo do odliczenia pełnej wysokości podatku naliczonego z tytułu nabycia autobusów niskoemisyjnych w przypadku, gdy te na podstawie umowy najmu będą później wykorzystywane przez spółkę gminną powołaną do realizacji zadań z zakresu transportu publicznego?

    Zmiany: urlopy, szkolenia, elastyczny czas pracy [Ostateczna wersja nowelizacji kodeksu pracy]

    Nowelizacja wdraża dwie unijne dyrektywy. Nowe przepisy regulują m.in. urlopy i czas pracy, w tym urlop rodzicielski, do którego pracownicy będą mieli indywidualne prawo.

    Program "Ochrona Zabytków". Dofinansowanie 200 mln zł

    Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego ogłosiło drugi nabór w programie Ochrona Zabytków.

    PUE ZUS: Kalkulator do wyliczenia wysokości emerytury w 2023 r.

    Na Platformie Usług Elektronicznych (PUE) ZUS można samodzielnie wykonać symulację wysokości przyszłego świadczenia emerytalnego, przyznawanego na nowych zasadach. Symulacja pozwala na wykonanie obliczeń tym osobą, które chcą sprawdzić jakie świadczenie by otrzymały, gdyby przechodziły na emeryturę w bieżącym roku.

    ZUS: Co się dzieje ze środkami zapisanymi na subkoncie w ZUS w razie śmierci ubezpieczonego

    Środki zapisane na subkoncie w ZUS podlegają podziałowi i wypłacie w razie m. in. śmierci ubezpieczonego. Tak, jak to ma miejsce w przypadku środków zgromadzonych na rachunku w OFE - poinformował PAP rzecznik ZUS Paweł Żebrowski.

    Podwyżki pensji w RIO o 300 zł - 1130 zł [wyrównanie od 1 stycznia 2023 r.]

    Od 300 zł do ponad 1,1 tys. zł wzrosną stawki wynagrodzenia zasadniczego pracowników regionalnych izb obrachunkowych nieobjętych tzw. systemem mnożnikowym – przewiduje projekt nowego rozporządzenia. Podwyżki mają nastąpić z wyrównaniem od 1 stycznia 2023 r.

    MF: Zasady wykorzystania i zwrotu przez samorządy odsetek z Funduszu Pomocy

    Ministerstwo finansów wyjaśniło, że jednostki samorządu terytorialnego mają obowiązek zwrócić niewykorzystane odsetki ze środków Funduszu Pomocy na rachunek właściwego wojewody. Zasada ta nie dotyczy odsetek od środków przeznaczonych na zadania oświatowe.

    Nagrody specjalne dla pracowników pomocy społecznej [Nowelizacja, zmiany]

    Nagrody za wybitne, nowatorskie rozwiązania w zakresie pomocy społecznej dla np. pracowników socjalnych minister będzie mógł przyznać sam z własnej inicjatywy, bez wniosku ze strony np. organów administracji samorządowej - zakłada projekt nowelizacji rozporządzenie Ministra Rodziny i Polityki Społecznej w sprawie przyznawania nagród specjalnych w zakresie pomocy społecznej.

    Dodatkowe dwa dni wolne od pracy dla dawców krwi
    Pytania i odpowiedzi o PPK po autozapisie

    Odpowiedzi na pytania dotyczące naliczania i odprowadzania wpłat do PPK po autozapisie.