Odpis na ZFŚS na 2024 r. Jak? Kiedy? Projekty planów finansowych

REKLAMA
REKLAMA
Pierwsza zmiana wynika z ustawy z 28 lipca 2023 r. o zmianie ustawy – Karta Nauczyciela oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2023 r. poz. 1672). Znowelizowany został sposób ustalania wysokości odpisów na ZFŚS dla nauczycieli emerytów, rencistów lub pobierających nauczycielskie świadczenie kompensacyjne. Zmiana ta dotyczy art. 53 ust. 2 Karty Nauczyciela. Nowelizacja ta wchodzi w życie 1 stycznia 2024 r. Jednak trzeba ją wziąć pod uwagę już w 2023 r. przy ustalaniu planowanej wielkości wydatków jednostek oświatowych z tytułu odpisów na ZFŚS na tę grupę osób.
Druga zmiana jeszcze nie została uchwalona. Wynika ona z projektu tzw. uchwały okołobudżetowej, czyli z projektu ustawy o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2024 (projekt z 24 sierpnia 2023 r. dostępny na stronie internetowej RCL). Zmiana ta obecnie (18 października 2023 r.) jest na etapie konsultacji. Jednak również i te przepisy trzeba wziąć pod uwagę na etapie planowania wydatków na odpisy na ZFŚS w 2024 r. dla nauczycieli, emerytowanych nauczycieli oraz pozostałych pracowników jednostek sektora finansów publicznych (czynnych i emerytowanych).
W przywołanym projekcie ustawy okołobudżetowej po raz pierwszy od 2012 r. nie zawarto żadnych postanowień odnośnie do ustawy o ZFŚS i Karty Nauczyciela w zakresie kwot bazowych stanowiących podstawę ustalania odpisu na ZFŚS. W praktyce oznacza to, że w 2024 r. odpis na ZFŚS dla:
- pracowników niebędących nauczycielami (czynnych i emerytów oraz rencistów) trzeba będzie naliczać na podstawie kwoty przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej w roku poprzednim lub w drugim półroczu roku poprzedniego, jeżeli przeciętne wynagrodzenie z tego okresu stanowiło kwotę wyższą, ogłaszanego przez Prezesa GUS w Monitorze Polskim nie później niż do 20 lutego 2024 r.
- nauczycieli (czynnych i emerytów oraz rencistów) będzie stanowiła kwota bazowa określona dla nauczycieli w ustawie budżetowej na 2024 r.
Problem z planowaniem wydatków na odpisy na ZFŚS wynika z tego, że projekty planów finansowych jednostek muszą być tworzone już teraz – w 2023 r., kiedy kwoty bazowe do wyliczeń na 2024 r. nie są jeszcze ostatecznie ustalone. Pracownicy odpowiedzialni za tworzenie planów finansowych jednostek budżetowych i samorządowych zakładów budżetowych mają więc wiele wątpliwości, jak ustalić te kwoty, aby były one w miarę realne.
Nie ma jednej uniwersalnej odpowiedzi na to pytanie. W ramach tworzenia planów finansowych należy kierować się wytycznymi otrzymanymi z organów nadrzędnych, a w razie ich braku – jednostki organizacyjne powinny same zwrócić się z odpowiednimi pytaniami do tych organów.
Przedstawiamy ogólne zasady, jakimi można się kierować przy sporządzaniu planów wydatków na odpisy na ZFŚS na 2024 r.
Zastosowanie w praktyce
1. Planowanie odpisów na nauczycieli (czynnych oraz emerytów, rencistów i nauczycieli pobierających nauczycielskie świadczenie kompensacyjne)
KROK 1 – ustalić planowaną przeciętną liczbę nauczycieli w 2024 r.
Dla nauczycieli dokonuje się corocznie odpisu na zakładowy fundusz świadczeń socjalnych w wysokości ustalanej jako iloczyn planowanej, przeciętnej w danym roku kalendarzowym liczby nauczycieli zatrudnionych w pełnym i niepełnym wymiarze zajęć, po przeliczeniu na pełny wymiar zajęć (art. 53 ust. 1 Karty Nauczyciela).
Liczbę planowaną można przyjąć, bazując na faktycznej liczbie zatrudnionych na dzień ustalania planu finansowego wydatków jednostki.
Jeśli jednostka ustala projekt planu finansowego na 1 października 2023 r., może ustalić planowaną przeciętną liczbę zatrudnionych według stanu faktycznego zatrudnienia w okresie od 1 stycznia do 30 września 2023 r.
Jeśli w czasie ustalania projektu planu finansowego wydatków na 2024 r. kierownik jednostki już wie, że w 2024 r. zmieni się w istotny sposób przeciętna liczba zatrudnionych w stosunku do liczby faktycznej w 2023 r., powinien to uwzględnić już w planowanej liczbie zatrudnionych.
Dyrektor szkoły planuje zmniejszenie zatrudnienia od nowego roku szkolnego (2024/2025) o 15 etatów, w związku z restrukturyzacją szkoły. Ustalił więc planowaną przeciętną liczbę zatrudnionych na rok kalendarzowy 2024 jako różnicę przeciętnej liczby:
- zatrudnionych, która na 30 września 2023 r. wynosiła 56,5 etatu,
- etatów zaplanowanych do likwidacji od 1 lipca 2024 r., która wyniosła 7,5 etatu (15 etatów × 6 miesięcy).
Ostatecznie planowana liczba zatrudnionych w 2024 r. została ustalona na 49 etatów.
Przy ustalaniu przeciętnej liczby zatrudnionych na etapie tworzenia planu finansowego na kolejny rok budżetowy zawsze należy brać pod uwagę, że jest to liczba planowana. Jest to więc liczba szacowana na podstawie informacji dostępnych kierownikowi jednostki w czasie tworzenia planu. Liczba ta po zakończeniu 2024 r. może okazać się inna niż faktyczna. Uwzględnia to art. 53 ust. 1 Karty Nauczyciela. Przepis ten wymaga, aby na koniec roku skorygować planowaną przeciętną liczbę zatrudnionych do faktycznej przeciętnej liczby zatrudnionych nauczycieli (po przeliczeniu na pełny wymiar zajęć). Po wykonaniu tej korekty odpowiednio trzeba zwiększyć lub zmniejszyć kwotę odpisu, a następnie rozliczyć środki na wydatki między środkami na działalność bieżącą i środkami ZFŚS.
KROK 2 – ustalić planowaną przeciętną liczbę emerytów, rencistów i nauczycieli pobierających nauczycielskie świadczenie kompensacyjne w 2024 r.
Od 1 stycznia 2024 r. odpis dla nauczycieli emerytów, rencistów i nauczycieli pobierających nauczycielskie świadczenie kompensacyjne nalicza się według znowelizowanego art. 53 ust. 2 Karty Nauczyciela.
Dla tej kategorii nauczycieli trzeba dokonać odpisu na ZFŚS w wysokości ustalonej jako iloczyn planowanej, przeciętnej w danym roku kalendarzowym liczby nauczycieli będących emerytami lub rencistami oraz nauczycieli pobierających nauczycielskie świadczenie kompensacyjne i 42% kwoty bazowej, o której mowa w art. 30 ust. 3 Karty Nauczyciela, obowiązującej w dniu 1 stycznia danego roku.
Karta Nauczyciela w art. 53 ust. 5 odsyła w sprawach w niej nieuregulowanych do przepisów o ZFŚS. Przepisami tymi są ustawa o ZFŚS i rozporządzenie w sprawie przeciętnej liczby zatrudnionych. Tak więc przy braku uregulowania w Karcie Nauczyciela kwestii wyliczania przeciętnej liczby nauczycieli będących emerytami lub rencistami oraz nauczycieli pobierających nauczycielskie świadczenie kompensacyjne należy odpowiednio stosować przepisy rozporządzenia w sprawie przeciętnej liczby zatrudnionych. Stosowanie w tym przypadku będzie odpowiednie, ponieważ rozporządzenie to nie reguluje kwestii wyliczania przeciętnej liczby emerytów i rencistów, a tylko sposób obliczania przeciętnej liczby zatrudnionych. Planowaną przeciętną liczbę nauczycieli będących emerytami lub rencistami oraz nauczycieli pobierających nauczycielskie świadczenie kompensacyjne w pierwszym roku stosowania znowelizowanego art. 53 ust. 2 Karty Nauczyciela można przyjąć na podstawie liczby tych osób objętych opieką socjalną w 2023 r. (według stanu na dzień ustalania planu wydatków), po uwzględnieniu ewentualnych zmian, jakie wynikają z informacji dostępnych jednostce w tym czasie. Chodzi tu o planowane w 2024 r. odejścia pracowników na emeryturę, rentę lub zmiany liczby osób uprawnionych do świadczenia kompensacyjnego.
Przy ustalaniu przeciętnej liczby nauczycieli będących emerytami lub rencistami oraz nauczycieli pobierających nauczycielskie świadczenie kompensacyjne na etapie tworzenia planu finansowego na kolejny rok budżetowy zawsze należy brać pod uwagę, że jest to liczba planowana. Jest to więc liczba szacowana na podstawie informacji dostępnych kierownikowi jednostki w czasie tworzenia planu. Liczba ta po zakończeniu 2024 r. może okazać się inna niż faktyczna (z powodu nieprzewidzianych przejść na rentę lub zgonów). Uwzględnia to art. 53 ust. 2 Karty Nauczyciela. Przepis ten wymaga, aby na koniec roku skorygować planowaną przeciętną liczbę tych osób do faktycznej przeciętnej liczby. Po wykonaniu tej korekty odpowiednio trzeba zwiększyć lub zmniejszyć kwotę odpisu, a następnie rozliczyć środki na wydatki między środkami na działalność bieżącą i środkami ZFŚS.
KROK 3 – obliczyć wielkość planowanych wydatków z tytułu odpisów na nauczycieli oraz nauczycieli będących emerytami lub rencistami, a także nauczycieli pobierających nauczycielskie świadczenie kompensacyjne
Izabela Motowilczuk
były wieloletni inspektor kontroli gospodarki finansowej RIO
REKLAMA
Fragment artykułu pochodzi z kompleksowej bazy wiedzy INFORLEX. Szukasz wiarygodnych aktualności, porad i artykułów dotyczących zmian w prawie i podatkach, komentarzy ekspertów oraz indywidualnego doradztwa? INFORLEX jest dla Ciebie! Zyskaj bezpłatny dostęp do INFORLEX >>
REKLAMA
REKLAMA