Ustalenie praw pracownika do „trzynastki”

Pracownica ma prawo do trzynastki w pełnej wysokości – czyli za 12 miesięcy. Przy obliczaniu wysokości nagrody nie będzie jednak uwzględnione wynagrodzenie z tytułu choroby pracownicy, jak również zasiłek pobierany przez nią podczas urlopu macierzyńskiego.

Podstawowym warunkiem uprawniającym pracownika do dodatkowego wynagrodzenia rocznego jest przepracowanie u danego pracodawcy całego roku kalendarzowego (art. 2 ustawy z 12 grudnia 1997 r. o dodatkowym wynagrodzeniu rocznym dla pracowników jednostek sfery budżetowej). Jednocześnie spełnienie tego warunku uprawnia pracownika do dodatkowego wynagrodzenia rocznego w pełnej wysokości.

Jak jednak należy rozumieć pojęcie „przepracowanie”? Istnieją dwie interpretacje. Zdaniem Sądu Najwyższego, prawo do dodatkowego świadczenia zależy od czasu faktycznej i efektywnej pracy (uchwała SN z 25 lipca 2003 r., sygn. akt III PZP 7/03). W uzasadnieniu Sąd wskazał, że katalog przerw w świadczeniu pracy w czasie trwania stosunku pracy, które w zakresie nabycia prawa do dodatkowego wynagrodzenia rocznego równoważą okresy przepracowane, jest zamknięty. Dopuszczalną przerwą objęte są tylko urlopy wychowawcze, dla poratowania zdrowia lub urlop dla celów naukowych, artystycznych lub zawodowych (udzielany nauczycielowi albo nauczycielowi akademickiemu), które powodują, że pracownik mimo nieprzepracowania 6-miesięcznego okresu w danym roku, nabywa prawo do „trzynastki” za ten rok.

Zgodnie z drugą interpretacją – podzielaną m.in. przez Ministerstwo Pracy – do okresów pracy uwzględnianych przy ustalaniu prawa do dodatkowego wynagrodzenia rocznego należy zaliczyć cały okres pozostawania w stosunku pracy – niezależnie od tego, czy praca była rzeczywiście świadczona.

Nie można zatem jednoznacznie stwierdzić, która interpretacja jest właściwa. Łatwo jednak zauważyć, że druga z nich jest korzystniejsza dla pracownika i dodatkowo popierana przez resort pracy.

Przyjmując zatem stanowisko, że prawo do dodatkowego wynagrodzenia rocznego nabywa pracownik, który przez cały rok przebywał w zatrudnieniu, należy wskazać, jakie okresy nieobecności w pracy – uregulowane przepisami ustawy z 25 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (dalej: k.p.) – nie pozbawiają go prawa do trzynastki.

Czytaj także: Dodatek stażowy w trzynastce wliczany w całości>>

Wśród okresów nieświadczenia pracy, zaliczanych do stażu pracy pracownika, wyróżniamy:

● dni wolne z tytułu opieki nad dzieckiem – pracownikowi wychowującemu przynajmniej jedno dziecko w wieku do 14 lat przysługuje w ciągu roku kalendarzowego zwolnienie od pracy na 2 dni; pracownik za czas takiego zwolnienia zachowuje prawo do wynagrodzenia (art. 188 k.p.),

● okresy pobierania zasiłków dla bezrobotnych – wlicza się do okresu pracy wymaganego do nabycia lub zachowania uprawnień pracowniczych,

● przywrócenie do pracy – pracownikowi, który podjął pracę w wyniku przywrócenia do pracy, okres pozostawania bez pracy, za który przyznano wynagrodzenie, wlicza się do jego ogólnego okresu zatrudnienia (art. 51 k.p.),

● sprawowanie funkcji związkowych – pracownikowi powołanemu do pełnienia z wyboru funkcji związkowej poza zakładem pracy przysługuje (na wniosek organizacji związkowej) prawo do urlopu bezpłatnego,

● choroba pracownika – wynagrodzenie chorobowe lub zasiłek (art. 92 k.p.),

● urlop macierzyński – zasiłek (art. 184 k.p.),

● urlop wychowawczy (art. 186⁵ k.p.).

W sytuacji opisanej w pytaniu pracownica pozostawała w zatrudnieniu przez cały 2010 r. Czas jej usprawiedliwionej nieobecności w pracy stanowiły okresy, które są zaliczane do ogólnego stażu pracy pracownika – będą zatem zaliczane również do tzw. przepracowanego roku kalendarzowego uprawniającego pracownicę do trzynastki w pełnej wysokości. Co więcej, nie ma podstaw prawnych, aby z powodu okresów choroby czy urlopu macierzyńskiego przyznać jej nagrodę, np. w wysokości ustalonej proporcjonalnie do faktycznie przepracowanych 6 miesięcy.

Roczne wynagrodzenie dodatkowe stanowi 8,5% sumy wynagrodzenia otrzymanego przez pracownika w ciągu roku kalendarzowego, za który przysługuje to wynagrodzenie. Przy określaniu podstawy wymiaru „trzynastki” uwzględnia się te elementy wynagrodzenia, które służą do obliczania ekwiwalentu pieniężnego za niewykorzystany urlop wypoczynkowy.

Czytaj także: Trzynastki dla pracowników samorządowych>>

Przy ustalaniu wysokości dodatkowego wynagrodzenia rocznego nie uwzględnia się m.in.:

● wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy wskutek choroby lub odosobnienia w związku z chorobą zakaźną,

● wynagrodzenia za czas innej usprawiedliwionej nieobecności w pracy.

W związku z tym, mimo że pracownica nabyła prawo do trzynastki w pełnej wysokości, podstawa wynagrodzenia służąca do obliczenia jej faktycznej wysokości nie będzie uwzględniać świadczeń za okresy choroby i urlopu macierzyńskiego. Wynagrodzenie za czas choroby zostało bowiem wymienione w katalogu wynagrodzeń, których nie bierzemy pod uwagę przy naliczaniu „trzynastki”. Natomiast zasiłek pobierany podczas urlopu macierzyńskiego nie stanowi składnika wynagrodzenia, a jedynie świadczenie wypłacane przez ZUS. Tym samym nie zostanie wliczone do podstawy wymiaru dodatkowego wynagrodzenia rocznego pracownika.

PODSTAWY PRAWNE

• Ustawa z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (j.t. Dz.U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94; ost.zm. Dz.U. z 2010 r. Nr 224, poz. 1459)

• Ustawa 12 grudnia 1997 r. o dodatkowym wynagrodzeniu rocznym dla pracowników jednostek sfery budżetowej (Dz.U. Nr 160, poz. 1080; ost.zm. Dz.U. z 2009 r. Nr 157, poz. 1241)

• Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 8 stycznia 1997 r. w sprawie szczegółowych zasad udzielania urlopu wypoczynkowego, ustalania i wypłacania wynagrodzenia za czas urlopu oraz ekwiwalentu pieniężnego za urlop (Dz.U. Nr 2, poz. 14; ost.zm. Dz.U. z 2009 r. Nr 174, poz. 1353)