Wynagrodzenia w służbie cywilnej 2014/2015 - poradnik

Wynagrodzenia w służbie cywilnej

Wynagrodzenie w służbie cywilnej uregulowane zostało w sposób odrębny od powszechnego prawa pracy, co jest właściwe dla większości pragmatyk pracowniczych. Zgodnie z art. 85 ustawy z dnia 21 listopada 2008 r. o służbie cywilnej, wynagrodzenie pracownika służby cywilnej składa się z wynagrodzenia zasadniczego przewidzianego dla zajmowanego stanowiska pracy oraz dodatku za wieloletnią pracę w służbie cywilnej. Z kolei wynagrodzenie urzędnika służby cywilnej składa się z wynagrodzenia zasadniczego przewidzianego dla zajmowanego stanowiska pracy, dodatku za wieloletnią pracę w służbie cywilnej oraz dodatku służby cywilnej z tytułu posiadanego stopnia służbowego.

Polecamy: Zasiłki rodzinne po zmianach

Przepis ten określa więc obligatoryjne składniki wynagrodzenia pracowników służby cywilnej, przy czym na uwagę zasługuje wprowadzony podział na pracowników służby cywilnej i urzędników służby cywilnej. W myśl art. 3 ustawy o służbie cywilnej, pracownikami tej służby są osoby zatrudnione na podstawie umowy o pracę, zaś urzędnikami osoby zatrudniane na podstawie mianowania. Podstawowym zatem kryterium różnicującym status pracownika służby cywilnej jest podstawa nawiązania stosunku pracy. Urzędnik służby cywilnej, poza wynagrodzeniem zasadniczym i dodatkiem za wieloletnią pracę, uprawniony jest również do dodatku wynikającego z posiadanego stopnia służbowego.

Poza stałymi, obligatoryjnymi składnikami wynagrodzenia pracowników służby cywilnej, w szerokim pojęciu wynagrodzenia za pracę, mieszczą się również fakultatywne elementy wynagrodzenia oraz inne świadczenia wynikające ze stosunku pracy. Poniżej omówione zostały poszczególne elementy składające się na pojęcie wynagrodzenia w służbie cywilnej.

Polecamy: Komplet Zmiany w prawie pracy w 2016 r.

Wynagrodzenie zasadnicze

Zgodnie z art. 87 ustawy o służbie cywilnej, wynagrodzenie zasadnicze przewidziane dla zajmowanego stanowiska pracy oraz dodatek służby cywilnej z tytułu posiadanego stopnia służbowego ustala się z zastosowaniem mnożników kwoty bazowej, której wysokość ustaloną według odrębnych zasad określa ustawa budżetowa. Kwota bazowa jest określana corocznie w ustawie budżetowej, mnożniki zaś do ustalenia wynagrodzenia zasadniczego oraz mnożniki dodatku służby cywilnej zostały ustanowione w rozporządzeniu Prezesa Rady Ministrów z 9 grudnia 2009 r. w sprawie określenia stanowisk urzędniczych, wymaganych kwalifikacjach zawodowych, stopni służbowych urzędników służby cywilnej, mnożników do ustalania wynagrodzenia oraz szczegółowych zasad ustalania i wypłacania innych świadczeń przysługujących członkom korpusu służby cywilnej, zwanym dalej rozporządzeniem płacowym.

Mnożniki wynagrodzenia zasadniczego, w stosunku do poszczególnych grup stanowisk, ustalone zostały widełkowo. Zamiast jednej rozporządzenie wprowadza trzy tabele zawierające stawki mnożników służących do ustalania wysokości wynagrodzeń członków korpusu służby cywilnej, w zależności od miejsca ich zatrudnienia. Różne mnożniki będą obowiązywały w ministerstwach, urzędach centralnych i wojewódzkich, w urzędach i izbach skarbowych, urzędach kontroli skarbowej, urzędach i izbach celnych oraz w zespolonej i niezespolonej administracji. Stawki mnożników do ustalenia wynagrodzeń zasadniczych zależą więc nie tylko od rodzaju zajmowanego stanowiska, ale przede wszystkim od miejsca zatrudnienia (rodzaju urzędu) członka korpusu służby cywilnej.

Na uwagę zasługuje fakt, że kwota bazowa dla członków korpusu służby cywilnej nie ulega zmianom od 2009 r. i wynosi 1.873,84 zł. 

Mimo teoretycznie odgórnego uregulowania wysokości wynagrodzenia zasadniczego członków korpusu służby cywilnej, pracodawca nie został pozbawiony możliwości indywidualnego ustalania konkretnej wysokości wynagrodzenia zasadniczego. Wynika to z „widełkowego” uregulowania mnożników wynagrodzenia dla poszczególnych stanowisk w rozporządzeniu płacowym. W związku z tym, że można stosować różne mnożniki, wynagrodzenie zasadnicze osób zatrudnionych na tych samych stanowiskach w tych samych lub różnych urzędach może mieć różną wysokość. Przepisy nie ustalają bowiem sztywno, ile w odniesieniu do kwoty bazowej ma wynosić wynagrodzenie zasadnicze osób zatrudnionych na poszczególnych stanowiskach w służbie cywilnej. Określają one jedynie minimalne i maksymalne mnożniki kwoty bazowej, jakie mogą być stosowane przy ustalaniu wynagrodzenia zasadniczego dla poszczególnych grup stanowisk w poszczególnych urzędach. Możliwe jest więc zróżnicowanie wysokości wynagrodzenia zasadniczego dla osób pracujących na tych samych stanowiskach, pod warunkiem że takie zróżnicowanie oparte jest na obiektywnych kryteriach. Pamiętać bowiem należy, o zasadach równego traktowania w zatrudnieniu, które dotyczą również członków korpusu służby cywilnej, a w szczególności przepisie art. 183c Kodeksu pracy, zgodnie z którym  pracownicy mają prawo do jednakowego wynagrodzenia za jednakową pracę lub za pracę o jednakowej wartości. 

Ustawa nie wskazuje natomiast wyraźnie, kto ustala wynagrodzenie dyrektora generalnego urzędu. Na podstawie art. 59 ust. 1 ustawy o służbie cywilnej przyjmuje się , że właściwy w tym zakresie jest Szef Służby Cywilnej, który w wyniku naboru przenosi członka służby cywilnej na stanowisko dyrektora generalnego urzędu albo zawiera na to stanowisko umowę o pracę z osobą niebędącą członkiem korpusu służby cywilnej. W decyzji o przeniesieniu albo w umowie o pracę powinno być wskazane wynagrodzenie zasadnicze dyrektora generalnego urzędu.

Zobacz również: Okresy uprawniające do otrzymania dodatkowego wynagrodzenia rocznego

---

Dodatek za wieloletnią pracę

Członkowi korpusu służby cywilnej przysługuje dodatek za wieloletnią pracę w służbie cywilnej w wysokości wynoszącej po pięciu latach pracy 5 % miesięcznego wynagrodzenia zasadniczego. Dodatek ten wzrasta o 1 % za każdy dalszy rok pracy aż do osiągnięcia 20 % miesięcznego wynagrodzenia zasadniczego. Do okresów pracy uprawniających do dodatku za wieloletnią pracę w służbie cywilnej wlicza się wszystkie poprzednie zakończone okresy zatrudnienia oraz inne udowodnione okresy, jeżeli z mocy odrębnych przepisów podlegają one wliczeniu do okresu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownicze. Nie wlicza się natomiast okresów zatrudnienia w partii komunistycznej (Polskiej Partii Robotniczej i Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej), jak również w organach bezpieczeństwa państwa w rozumieniu art. 2 ustawy z dnia 18 października 2006 r. o ujawnianiu informacji o dokumentach organów bezpieczeństwa państwa z lat 1944-1990 oraz treści tych dokumentów (Dz. U. z 2007 r. Nr 63, poz. 425, z późn. zm.).

Dodatek za wieloletnią pracę jest stałym składnikiem wynagrodzenia, który przysługuje każdemu członkowi korpusu służby cywilnej posiadającemu co najmniej 5-letni okres zatrudnienia. Jeżeli nie jest to okres zatrudnienia w danym urzędzie, to warunkiem zaliczenia danego okresu do stażu pracy, jest jego zakończony charakter. Poza okresami zatrudnienia, wliczeniu podlegają również inne okresy wliczane do stażu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownicze. Do okresów tego rodzaju zalicza się m.in.:

•  okresy czynnej służby wojskowej (art. 120 ustawy z dnia 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej),
•  okresy służby w Policji, Urzędzie Ochrony Państwa, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służbie Kontrwywiadu Wojskowego, Służbie Wywiadu Wojskowego, Centralnym Biurze Antykorupcyjnym, Służbie Więziennej, Straży Granicznej, Państwowej Straży Pożarnej (art. 302 k.p.),
•  okres prowadzenia gospodarstwa rolnego i pracy w gospodarstwie rolnym prowadzonym przez rodziców lub teściów (ustawa z dnia 20 lipca 1990 r. o wliczaniu okresów pracy w indywidualnym gospodarstwie rolnym do pracowniczego stażu pracy),
•  okres pracy nakładczej (§ 32 rozporządzenia Rady Ministrów z 31 grudnia 1975 r. w sprawie uprawnień pracowniczych osób wykonujących pracę nakładczą),
•  okres, za który pracownikowi przyznano odszkodowanie w związku z nieprawidłowym rozwiązaniem przez pracodawcę umowy o pracę (art. 51 § 2 i art. 61 k.p.),
•  okres urlopu bezpłatnego w celu wykonywania pracy u innego pracodawcy przez okres ustalony w zawartym w tej sprawie porozumieniu między pracodawcami (art. 1741 k.p.),
•  okres urlopu wychowawczego (art. 1865 k.p.)
•  okresy pobierania zasiłku dla bezrobotnych i stypendium (art. 79 ust. 1 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy).

Przy ustalaniu prawa do dodatku za wysługę lat przysługującego członkowi korpusu służby cywilnej, który był zatrudniony równocześnie w ramach więcej niż jednego zakończonego stosunku pracy, do okresu uprawniającego do dodatku za wysługę lat wlicza się jeden z tych okresów zatrudnienia (§ 4 ust. 3 rozporządzenia płacowego).

Ciężar udowodnienia prawa do dodatku za wieloletnią pracę spoczywa na pracowniku, który zobowiązany jest udokumentować swój staż pracy. Jeżeli w aktach osobowych członka korpusu służby cywilnej brak jest odpowiedniej dokumentacji, dodatek za wysługę lat wypłaca się po udokumentowaniu przez członka korpusu służby cywilnej prawa do dodatku za wysługę lat lub prawa do wyższej stawki dodatku za wysługę lat.

Dodatek za wieloletnią pracę wypłaca się w terminie wypłaty wynagrodzenia:
1) począwszy od pierwszego dnia miesiąca kalendarzowego następującego po miesiącu, w którym członek korpusu służby cywilnej nabył prawo do dodatku za wysługę lat lub prawo do wyższej stawki dodatku za wysługę lat, jeżeli nabycie prawa nastąpiło w ciągu miesiąca;
2) za dany miesiąc, jeżeli nabycie prawa do dodatku za wysługę lat lub prawa do wyższej stawki dodatku za wysługę lat nastąpiło pierwszego dnia miesiąca.

W myśl § 4 ust. 2 rozporządzenia płacowego, dodatek za wysługę lat jest przyznawany członkowi korpusu służby cywilnej za dni, za które otrzymuje wynagrodzenie, oraz za dni nieobecności w pracy z powodu niezdolności do pracy wskutek choroby albo konieczności osobistego sprawowania opieki nad dzieckiem lub chorym członkiem rodziny, za które członek korpusu służby cywilnej otrzymuje z tego tytułu zasiłek z ubezpieczenia społecznego. Oznacza to, że dodatek ten jest składnikiem wynagrodzenia, który wypłacany jest również w czasie niezdolności do pracy, niezależnie od wynagrodzenia czy zasiłku chorobowego. Tym samym dodatek ten nie wchodzi do podstawy wymiaru zasiłku chorobowego (art. 41 ust. 1 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa).

Zobacz również w INFORRB: Czy państwowa jednostka budżetowa może wypłacić swojemu pracownikowi wynagrodzenie przed ustalonym terminem wypłaty

Dodatek z tytułu posiadanego stopnia służby cywilnej

Jak wynika z art. 85 ust. 2 ustawy o służbie cywilnej, dodatek z tytułu posiadanego stopnia służby cywilnej przysługuje jedynie urzędnikom służby cywilnej, a więc tym członkom korpusu służby cywilnej, którzy są zatrudnieni na podstawie mianowania. Pierwszy – najniższy stopień służbowy otrzymuje urzędnik służby cywilnej w terminie 7 dni od mianowania (art. 51 ust. 1 ustawy o służbie cywilnej). Wysokość tego dodatku, podobnie jak wynagrodzenia zasadniczego, ustala się mnożnikowo w odniesieniu do kwoty bazowej. W odróżnieniu jednak od wynagrodzenia zasadniczego, mnożniki przedmiotowego dodatku mają charakter stały, przypisany do określonych stopni:

Stopień służbowy Mnożnik kwoty bazowej
I 0,47
II 0,65
III 0,85
IV 1,05
V 1,25
VI 1,45
VII 1,65
VIII 1,85
IX 2,05

Kolejny stopień służbowy urzędnik służby cywilnej może otrzymać po uzyskaniu pozytywnej oceny okresowej, jeżeli zawiera ona umotywowany wniosek bezpośredniego przełożonego o przyznanie urzędnikowi służby cywilnej kolejnego stopnia służbowego. Urzędnik służby cywilnej, który od otrzymania ostatniego stopnia służbowego uzyskał dwie kolejne następujące po sobie pozytywne oceny okresowe na jednym z dwóch najwyższych poziomów przewidzianych w skali ocen, otrzymuje kolejny stopień służbowy w terminie 30 dni od dnia zapoznania urzędnika służby cywilnej z oceną okresową.

Dodatek zadaniowy

Na podstawie art. 88 ustawy o służbie cywilnej, członek korpusu służby cywilnej może otrzymać dodatek zadaniowy za wykonywanie dodatkowych, powierzonych mu przez pracodawcę zadań na okres wykonywania tych zadań, ze środków przeznaczonych na wynagrodzenia. Dodatek ten ma więc charakter fakultatywny, gdyż o jego przyznaniu i wysokości decyduje pracodawca. Oznacza to, że nawet jeśli członek korpusu służby cywilnej otrzyma dodatkowe zadania od pracodawcy nie ma roszczenia o przyznanie z tego tytułu dodatku zadaniowego. 

Charakter przedmiotowego dodatku wymaga, aby warunkiem jego przyznania było powierzenie zadań, które nie leżą w obowiązkach członka korpusu służby cywilnej wynikających z zajmowanego przez niego stanowiska.

Nagroda jubileuszowa

Nagroda jubileuszowa, podobnie jak dodatek za wieloletnią pracę, jest świadczeniem ze stosunku pracy związanym ze stażem pracy pracownika. W odróżnieniu jednak od dodatku za wieloletnią pracę, nagroda jubileuszowa nie jest stałym, comiesięcznym składnikiem wynagrodzenia, lecz świadczeniem okresowym wypłacanym zasadniczo co 5 lat, po przepracowaniu przez członka korpusu służby cywilnej 20 lat. Zgodnie z art. 91 ustawy o służbie cywilnej, członek korpusu służby cywilnej nabywa prawo do pierwszej nagrody jubileuszowej po przepracowaniu 20 lat, a kolejne nagrody otrzymuje po przepracowaniu kolejnych 5 lat, aż do osiągnięcia 45-letniego stażu pracy. Wysokość nagrody jubileuszowej wynosi:

1) po 20 latach pracy - 75 % wynagrodzenia miesięcznego;
2) po 25 latach pracy - 100 % wynagrodzenia miesięcznego;
3) po 30 latach pracy - 150 % wynagrodzenia miesięcznego;
4) po 35 latach pracy - 200 % wynagrodzenia miesięcznego;
5) po 40 latach pracy - 300 % wynagrodzenia miesięcznego;
6) po 45 latach pracy - 400 % wynagrodzenia miesięcznego.

Do okresów pracy uprawniających do nagrody jubileuszowej wlicza się wszystkie poprzednie zakończone okresy zatrudnienia oraz inne udowodnione okresy, jeżeli z mocy odrębnych przepisów podlegają one wliczeniu do okresu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownicze. Nie uwzględnia się natomiast okresów zatrudnienia w partii komunistycznej (Polskiej Partii Robotniczej i Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej), jak również w organach bezpieczeństwa państwa w rozumieniu art. 2 ustawy z dnia 18 października 2006 r. o ujawnianiu informacji o dokumentach organów bezpieczeństwa państwa z lat 1944-1990 oraz treści tych dokumentów.

Szczegółowe zasady obliczania i nabywania prawa do nagrody jubileuszowej określone zostały w rozporządzeniu płacowym dla członków korpusu służby cywilnej. Zgodnie z tymi zasadami, członek korpusu służby cywilnej nabywa prawo do nagrody jubileuszowej w dniu upływu okresu uprawniającego do tej nagrody albo w dniu wejścia w życie przepisów wprowadzających nagrody jubileuszowe. Jeżeli członek korpusu służby cywilnej był zatrudniony równocześnie w ramach więcej niż jednego zakończonego stosunku pracy, do okresu uprawniającego do nagrody jubileuszowej wlicza się jeden z tych okresów zatrudnienia. Nagrodę jubileuszową wypłaca się niezwłocznie po nabyciu przez członka korpusu służby cywilnej prawa do tej nagrody, a jeżeli w aktach osobowych członka korpusu służby cywilnej brak jest odpowiedniej dokumentacji - niezwłocznie po udokumentowaniu przez członka korpusu służby cywilnej prawa do nagrody jubileuszowej.

---

Zasadniczo więc członek korpusu służby cywilnej nabywa prawo do nagrody jubileuszowej w dniu upływu okresu uprawniającego go do tej nagrody. Jednakże w razie ustania stosunku pracy w związku z przejściem na rentę z tytułu niezdolności do pracy lub emeryturę członkowi korpusu służby cywilnej, któremu do nabycia prawa do nagrody jubileuszowej brakuje mniej niż 12 miesięcy, licząc od dnia ustania stosunku pracy, nagrodę tę wypłaca się w dniu ustania stosunku pracy. Jeżeli zatem członek korpusu służby cywilnej odchodzi na rentę z tytułu niezdolności do pracy albo emeryturę, to nie musi dopracować do dnia, w którym mija okres uprawniający go do nagrody jubileuszowej. Wystarczające jest, aby do tego dnia pozostało mniej niż 12 miesięcy.

Przykład:

W dniu 31.12.2015 r. urzędnikowi służby cywilnej mija 35 lat pracy. Jednakże z racji osiągnięcia wieku emerytalnego, osoba ta w dniu 31.01.2015 r. rozwiązuje stosunek pracy i przechodzi na emeryturę. Mimo, że nie osiągnął 35 lat pracy, to urzędnikowi należy się nagroda jubileuszowa w dniu rozwiązania stosunku pracy, tj. 31.01.2015 r.

Na podstawie § 6 rozporządzenia płacowego, podstawę obliczenia nagrody jubileuszowej stanowi wynagrodzenie przysługujące członkowi korpusu służby cywilnej w dniu nabycia prawa do nagrody, a jeżeli dla członka korpusu służby cywilnej jest to korzystniejsze - wynagrodzenie przysługujące w dniu jej wypłaty. Jeżeli członek korpusu służby cywilnej nabył prawo do nagrody jubileuszowej, będąc zatrudnionym w innym wymiarze czasu pracy niż w dniu jej wypłaty, podstawę obliczenia tej nagrody stanowi wynagrodzenie przysługujące członkowi korpusu służby cywilnej w dniu nabycia prawa do nagrody jubileuszowej.

Przykład:

Pracownik nabył prawo do nagrody jubileuszowej za 20 lat pracy w dniu 31.08.2010 r. Od 1.10.2014 r. został mu obniżony wymiar czasu pracy do ½ etatu. W dniu 20.10.2014 r. dostarczył dokumenty (świadectwa pracy), z których wynika, że posiada zakończony okres zatrudnienia wynoszący 1 rok, który nie był dotychczas uwzględniony przy naliczaniu prawa do nagrody jubileuszowej. Uwzględnienie tego okresu spowodowało, że prawo do nagrody jubileuszowej za 25 lat pracy pracownik nabył w dniu 31.08.2014 r. W związku z tym, że w dniu nabycia prawa do nagrody był zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy, to podstawą obliczenia nagrody będzie wynagrodzenie z pełnego wymiaru, mimo że jej wypłata następuje w momencie, gdy pracownik jest zatrudniony na ½ etatu.

W praktyce zdarzają się często sytuacje, w których przed upływem 5 lat od wypłaty poprzedniej nagrody jubileuszowej, pracownik dokumentuje prawo do nagrody wyższego stopnia. Kwestię tą reguluje rozporządzenie płacowe w § 6 ust. 5- 7. Zgodnie z tymi przepisami, jeżeli w dniu wejścia w życie przepisów wprowadzających zaliczalność do okresów uprawniających do świadczeń pracowniczych okresów niepodlegających dotychczas wliczeniu członkowi korpusu służby cywilnej upływa okres uprawniający go do dwóch lub więcej nagród jubileuszowych, wypłaca się tylko jedną nagrodę - najwyższą. Członkowi korpusu służby cywilnej, który w dniu wejścia w życie takich przepisów ma okres dłuższy niż wymagany do nagrody jubileuszowej danego stopnia, a w ciągu 12 miesięcy od tego dnia upłynie okres uprawniający go do nabycia nagrody wyższego stopnia, nagrodę niższą wypłaca się w pełnej wysokości, a w dniu nabycia prawa do nagrody wyższej - różnicę między kwotą nagrody wyższej a kwotą nagrody niższej. Zasady te mają odpowiednio zastosowanie, jeżeli w dniu, w którym pracownik udokumentował swoje prawo do nagrody, był uprawniony do nagrody wyższego stopnia oraz w razie gdy pracownik prawo to nabędzie w ciągu 12 miesięcy od tego dnia.

Wyjaśniając to uregulowanie należy wskazać, że możliwe są następujące sytuacje:

1. dostarczone dokumenty wskazują, że pracownik ma prawo do kilku nagród,
2. pracownik dostarcza dokumenty wskazujące na prawo do kolejnej nagrody przed upływem roku od wypłaty poprzednie,
3. pracownik dostarcza dokumenty, z których wynika prawo do kolejnej nagrody po upływie roku od wypłaty poprzedniej nagrody.

W pierwszym przypadku pracownik otrzymuje tylko jedną nagrodę – najwyższą. W drugiej sytuacji pracownik otrzymuje tylko różnicę między nagrodą niższego stopnia a nagrodą wyższego stopnia. W trzecim natomiast wypadku pracownik otrzymuje kolejną nagrodę w pełnej wysokości.

Przykład 1:

Pracownik posiadający udokumentowany 15-letni staż pracy, dostarcza dokumenty potwierdzające 10-letni okres zakończonego zatrudnienia. W takim wypadku pracownik otrzymuje tylko nagrodę za 25 lat pracy.

Przykład 2:

Pracownik otrzymał nagrodę za 25 lat pracy w dniu 20.11.2013 r. W dniu 1.09.2014 r. dostarczył dokumenty potwierdzające dodatkowo 5-letni okres zatrudnienia. W takim wypadku pracownik otrzymuje jedynie różnicę między nagrodą za 25 lat pracy, a nagrodą za 30-letni okres zatrudnienia.

Przykład 3:

Pracownik otrzymał nagrodę jubileuszową za 30 lat pracy w dniu 15.03.2013 r. W dniu 22.09.2014 r. dostarczył dokumenty potwierdzające 3 lata i 6 miesięcy zakończonych okresów zatrudnienia. Na tej podstawie pracownik otrzyma nagrodę jubileuszową za 35 lat pracy w pełnej wysokości w momencie udokumentowania prawa do nagrody jubileuszowej za ten okres zatrudnienia, gdyż od wypłaty poprzedniej nagrody upłynął okres przekraczający 12 miesięcy.

Polecamy serwis: Kadry i płace

---

Dodatkowe wynagrodzenie roczne

Na podstawie art. 92 ustawy o służbie cywilnej, członkom korpusu służby cywilnej przysługuje dodatkowe wynagrodzenie roczne na zasadach określonych w odrębnych przepisach. Odrębnymi przepisami, o których tu mowa są przepisy ustawy z dnia 12 grudnia 1997 r. o dodatkowym wynagrodzeniu rocznym dla pracowników jednostek sfery budżetowej. Zgodnie z tymi przepisami, pracownik nabywa prawo do wynagrodzenia rocznego w pełnej wysokości po przepracowaniu u danego pracodawcy całego roku kalendarzowego. Pracownik, który nie przepracował u danego pracodawcy całego roku kalendarzowego, nabywa prawo do wynagrodzenia rocznego w wysokości proporcjonalnej do okresu przepracowanego, pod warunkiem, że okres ten wynosi co najmniej 6 miesięcy.

Przepracowanie 6 miesięcy danego roku kalendarzowego, warunkujące nabycie prawa do wynagrodzenia rocznego, nie jest jednak wymagane w przypadku:

1. nawiązania stosunku pracy w trakcie roku kalendarzowego z nauczycielem i nauczycielem akademickim zgodnie z organizacją pracy szkoły (szkoły wyższej);
2. zatrudnienia pracownika do pracy sezonowej, jeżeli umowa o pracę została zawarta na sezon trwający nie krócej niż trzy miesiące;
3) powołania pracownika do czynnej służby wojskowej albo skierowania do odbycia służby zastępczej;
4) rozwiązania stosunku pracy w związku z:
a) przejściem na emeryturę, rentę szkoleniową albo rentę z tytułu niezdolności do pracy lub świadczenie rehabilitacyjne,
b) przeniesieniem służbowym, powołaniem lub wyborem,
c) likwidacją pracodawcy albo zmniejszeniem zatrudnienia z przyczyn dotyczących pracodawcy,
d) likwidacją jednostki organizacyjnej pracodawcy lub jej reorganizacją;
5) podjęcia zatrudnienia:
a) w wyniku przeniesienia służbowego,
b) na podstawie powołania lub wyboru,
c) w związku z likwidacją poprzedniego pracodawcy albo ze zmniejszeniem zatrudnienia z przyczyn dotyczących tego pracodawcy,
d) w związku z likwidacją jednostki organizacyjnej poprzedniego pracodawcy lub jej reorganizacją,
e) po zwolnieniu z czynnej służby wojskowej albo po odbyciu służby zastępczej;
6) korzystania:
a) z urlopu wychowawczego,
aa)     z urlopu macierzyńskiego,
ab)     z dodatkowego urlopu macierzyńskiego,
ac)     z urlopu ojcowskiego,
ad)     z urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego,
ae)     z dodatkowego urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego,
b) z urlopu dla poratowania zdrowia,
c) przez nauczyciela lub nauczyciela akademickiego z urlopu do celów naukowych, artystycznych lub kształcenia zawodowego;
7. korzystania z urlopu rodzicielskiego;
8. wygaśnięcia stosunku pracy w związku ze śmiercią pracownika.

Wynagrodzenie roczne ustala się w wysokości 8,5% sumy wynagrodzenia za pracę otrzymanego przez pracownika w ciągu roku kalendarzowego, za który przysługuje to wynagrodzenie, uwzględniając wynagrodzenie i inne świadczenia ze stosunku pracy przyjmowane do obliczenia ekwiwalentu pieniężnego za urlop wypoczynkowy, a także wynagrodzenie za urlop wypoczynkowy oraz wynagrodzenie za czas pozostawania bez pracy przysługujące pracownikowi, który podjął pracę w wyniku przywrócenia do pracy.

Nagroda za szczególne osiągnięcia w pracy

Członkom korpusu służby cywilnej za szczególne osiągnięcia w pracy zawodowej można przyznać nagrodę ze specjalnie utworzonego w tym celu funduszu nagród w służbie cywilnej. Fundusz nagród w wysokości 3 % planowanych wynagrodzeń osobowych pozostaje w dyspozycji dyrektorów generalnych urzędów i może być przez nich podwyższany w ramach posiadanych środków na wynagrodzenia.

W literaturze  wskazuje się, że nagroda ta przysługuje za szczególne osiągnięcia w pracy, czyli za wzorowe wypełnianie obowiązków i ponadprzeciętną realizację zadań członka korpusu służby cywilnej. Wyrażenie „szczególne osiągnięcia w pracy zawodowej” wskazuje, że obydwa te warunki muszą być spełnione łącznie. Sama wzorowa realizacja obowiązków członka korpusu, jeżeli nie jest połączona z odpowiednimi efektami pracy, nie uzasadnia jeszcze przyznania nagrody. Spełnienie przez pracownika lub urzędnika służby cywilnej wymagania szczególnych osiągnięć w pracy nie uprawnia go jeszcze do nagrody. Nagroda z natury rzeczy nie ma charakteru roszczeniowego. Do nabycia prawa do tego świadczenia niezbędna jest decyzja dyrektora generalnego urzędu. Dyrektor decyduje, czy i w jakiej wysokości przyznać nagrodę. Charakterystyczne jest, że ustawa nie ustala ani trybu, ani wysokości omawianej nagrody. Oznacza to, że zarówno przyznanie nagrody, jak i określenie jej wysokości należy do swobodnego uznania dyrektora generalnego urzędu.

Środki na nagrody zapewnione zostały w specjalnym funduszu  nagród, którego wysokość została odgórnie ustalona jako 3% planowanych wynagrodzeń osobowych. Fundusz ten może być podwyższony, ale tylko w ramach posiadanych środków na wynagrodzenia, nie może być natomiast obniżany.

Odprawa emerytalna i rentowa

Odprawa dla członków korpusu służby cywilnej odchodzących na emeryturę lub rentę z tytułu niezdolności do pracy jest kolejnym świadczeniem, którego wysokość została uzależniona od stażu pracy. Zgodnie z art. 94 ust. 1 ustawy o służbie cywilnej, przysługuje ona w wysokości trzymiesięcznego wynagrodzenia, a jeżeli członek korpusu służby cywilnej przepracował co najmniej 20 lat w służbie cywilnej - w wysokości sześciomiesięcznego wynagrodzenia. Ustawodawca przewidział więc 2 wysokości odprawy emerytalnej, przy czym decydujący jest tu staż pracy. Wykładnia tego przepisu może budzić pewne wątpliwości. Zgodnie bowiem  z ust. 1 omawianego artykułu, warunkiem nabycia prawa do odprawy emerytalno-rentowej w wysokości 6-miesięcznego wynagrodzenia jest przepracowanie co najmniej 20 lat w służbie cywilnej. Z kolei ust. 2 stanowi, że do okresu pracy, o którym mowa w ust. 1, wlicza się wszystkie poprzednie zakończone okresy zatrudnienia oraz inne udowodnione okresy, jeżeli z mocy odrębnych przepisów podlegają one wliczeniu do okresu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownicze. Nie zalicza się natomiast okresów zatrudnienia w partii komunistycznej (Polskiej Partii Robotniczej i Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej), jak również w organach bezpieczeństwa państwa w rozumieniu art. 2 ustawy z dnia 18 października 2006 r. o ujawnianiu informacji o dokumentach organów bezpieczeństwa państwa z lat 1944-1990 oraz treści tych dokumentów.

Powyższe oznacza, że przy ustalaniu wysokości odprawy emerytalno – rentowej dla członków korpusu służby cywilnej uwzględnia się wszystkie poprzednie zakończone okresy zatrudnienia i inne okresy, jeżeli z mocy odrębnych przepisów podlegają one wliczeniu do okresu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownicze. Nie będzie to więc jedynie staż pracy w służbie cywilnej. Jednocześnie nie zalicza się okresów zatrudnienia w partii komunistycznej (Polskiej Partii Robotniczej i Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej), jak również w organach bezpieczeństwa państwa w rozumieniu art. 2 ustawy z dnia 18 października 2006 r. o ujawnianiu informacji o dokumentach organów bezpieczeństwa państwa z lat 1944-1990 oraz treści tych dokumentów (art. 94 ust. 3 ustawy o służbie cywilnej). Stanowisko to znajduje potwierdzenie w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 22 maja 2012 r. (III PK 80/2011, Lexis.pl nr 3948728).

Odprawa emerytalno – rentowa jest świadczeniem jednorazowym, co oznacza, że pracownik może otrzymać je tylko raz. Jeżeli zatem pracownik otrzymał od innego pracodawcy odprawę w związku z przejściem na rentę, a następnie rozwiązuje stosunek pracy z powodu nabycia uprawnień emerytalnych, nie nabędzie już prawa do odprawy z tego tytułu (uchwała Sądu Najwyższego z dnia 18 marca 2010 r., II PZP 1/2010, OSNP 2010/17-18 poz. 208).

Zobacz również: Okresy uprawniające do otrzymania dodatkowego wynagrodzenia rocznego

---

Warunkiem nabycia prawa do odprawy emerytalno – rentowej jest ustanie stosunku pracy w związku z przejściem na rentę z tytułu niezdolności do pracy lub emeryturę. Problem związku między ustaniem stosunku pracy a przejściem na emeryturę lub rentę z tytułu niezdolności do pracy był wielokrotnie przedmiotem orzecznictwa Sądu Najwyższego. Przykładowo w wyroku z dnia 2 października 2013 r. (II PK 14/2013, Lexis.pl nr 8065973) Sąd Najwyższy stwierdził, że pojęcie przejścia na rentę z tytułu niezdolności do pracy nie może być rozumiane inaczej niż zamiana statusu pracownika lub pracownika-rencisty na status wyłącznie rencisty, nawet jeśli do nabycia prawa do świadczenia rentowego, stwierdzonego decyzją organu rentowego, dochodzi przed podjęciem zatrudnienia u pracodawcy, do którego uprawniony kieruje roszczenie o odprawę rentową i bez względu na fakt pobierania tego świadczenia, przy czym oczywiście przesłankę nabycia prawa do odprawy stanowi związek między ustaniem stosunku pracy a przejściem na rentę z tytułu niezdolności do pracy. Z kolei w wyroku z dnia 11 października 2007 r. (III PK 40/2007, Lexis.pl nr 1889274) Sąd Najwyższy wskazał, że sformułowanie „przejście na emeryturę” oznacza zamianę statusu pracownika lub pracownika - emeryta na status wyłącznie emeryta, w związku z czym przewidziana w tym przepisie odprawa emerytalna przysługuje pracownikowi, jeżeli rozwiązanie stosunku pracy nastąpiło w związku z tak rozumianym przejściem pracownika na emeryturę, choćby ją wcześniej pobierał, chyba że już wcześniej skorzystał z uprawnienia do tej odprawy.

W wyroku z dnia 6 lipca 2011 r. (II PK 51/2011, OSNP 2012/17-18 poz. 219) Sąd Najwyższy rozstrzygnął, że członkowi korpusu służby cywilnej, którego stosunek pracy ustał w związku z przejściem na emeryturę, przysługuje prawo tylko do jednej odprawy emerytalnej nawet, gdy przed ustaniem zatrudnienia był zatrudniony równolegle w dwóch urzędach jako pracownik służby cywilnej. Jednocześnie uznał, że rozwiązanie stosunku pracy z powodu przejścia na emeryturę nie jest równoznaczne z przyczyną niedotyczącą pracownika i uprawniającą do odprawy pieniężnej na podstawie art. 10 ust. 1 w związku z art. 8 ustawy z dnia 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników.

Świadczenia związane z przeniesieniem służbowym

Członkowi korpusu służby cywilnej delegowanemu służbowo do zajęć poza siedzibą urzędu, w którym wykonuje pracę, przysługują należności na zasadach określonych w przepisach w sprawie zasad ustalania oraz wysokości należności przysługujących pracownikom z tytułu podróży służbowej, wydanych na podstawie Kodeksu pracy (art. 95 ust. 1 ustawy o służbie cywilnej). Oznacza to, że członek korpusu służby cywilnej ma prawo do zwrotu kosztów przejazdu służbowego oraz innych należności wynikających z rozporządzenia MPiPS z dnia 29 stycznia 2013 r. w sprawie należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej).

Polecamy wideoszkolenie: Zmiany w terminowych umowach o pracę

Odrębnymi od powszechnego prawa pracy świadczeniami są świadczenia przewidziane dla urzędników służby cywilnej przeniesionych do pracy w urzędzie znajdującym się w innej miejscowości. Podstawą takiego przeniesienia jest art. 63 ust. 2 ustawy o służbie cywilnej, zgodnie z którym Szef Służby Cywilnej, jeżeli przemawia za tym szczególny interes służby cywilnej, może przenieść urzędnika służby cywilnej do innego urzędu w innej miejscowości na okres nie dłuższy niż 2 lata. Przeniesienie takie może nastąpić najwyżej dwa razy w czasie trwania stosunku pracy urzędnika służby cywilnej. Urzędnikowi służby cywilnej przeniesionemu do innego urzędu w innej miejscowości przysługuje mieszkanie udostępnione przez urząd, do którego urzędnik służby cywilnej został przeniesiony, albo miesięczne świadczenie na pokrycie kosztów najmu lokalu mieszkalnego, wypłacane w okresie przeniesienia, jeżeli:
1) urzędnik służby cywilnej albo jego współmałżonek nie posiadają mieszkania lub budynku mieszkalnego w miejscowości, do której następuje przeniesienie;
2) przeniesienie następuje do miejscowości znacznie oddalonej od dotychczasowego miejsca zamieszkania urzędnika.
Urzędnikowi służby cywilnej przeniesionemu do innego urzędu w innej miejscowości przysługuje także:
1) jednorazowe świadczenie z tytułu przeniesienia w wysokości trzymiesięcznego wynagrodzenia;
2) zwrot kosztów przejazdu urzędnika i członków jego rodziny, związanego z przeniesieniem, a także zwrot kosztów przewozu mienia;
3) urlop z tytułu przeniesienia w łącznym wymiarze 4 dni.

Warunkiem udostępnienia mieszkania albo zwrotu kosztów najmu jest odległość między dotychczasowym miejscem zamieszkania urzędnika służby cywilnej a miejscowością, do której jest przenoszony, która musi wynosić co najmniej 30 km między granicami administracyjnymi tych miejscowości (§ 2 rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 8 czerwca 2009 r. w sprawie świadczeń przysługujących urzędnikowi służby cywilnej przeniesionemu do pracy w innej miejscowości).

Powierzchnia użytkowa mieszkania udostępnianego przeniesionemu urzędnikowi jest uzależniona od liczby członków rodziny przenoszących się z przeniesionym urzędnikiem, z uwzględnieniem przeniesionego urzędnika, i wynosi:
1) dla 1 osoby - od 25 m2 do 40 m2,
2) dla 2 osób - od 35 m2 do 50 m2,
3) dla 3 osób - od 45 m2 do 60 m2,
4) dla 4 osób - od 55 m2 do 70 m2,
5) dla 5 osób - od 65 m2 do 80 m2
- a w razie przenoszenia się większej liczby osób dla każdej kolejnej osoby zwiększa się dolną i górną granicę przedziału powierzchni użytkowej mieszkania, o której mowa w pkt 5, o 10 m2.

Na podstawie § 5 w/w rozporządzenia, w przypadku nieudostępnienia mieszkania albo rezygnacji z mieszkania przeniesionemu urzędnikowi przyznaje się miesięczne świadczenie na pokrycie kosztów najmu lokalu mieszkalnego. Maksymalna kwota środków na pokrycie miesięcznych kosztów najmu lokalu mieszkalnego przyznawana przeniesionemu urzędnikowi jest uzależniona od liczby członków rodziny przenoszących się z przeniesionym urzędnikiem, z uwzględnieniem przeniesionego urzędnika, i wynosi:
1) w Warszawie, Gdańsku, Gdyni, Katowicach, Krakowie, Poznaniu, Szczecinie i Wrocławiu:
a) dla 1 osoby - 1 646 zł,
b) dla 2 osób - 1 852 zł,
c) dla 3 osób - 2 264 zł,
d) dla 4 osób - 2 573 zł,
e) dla 5 osób - 3 087 zł,
f) dla 6 osób i więcej - 3 396 zł;
2) w pozostałych miejscowościach:
a) dla 1 osoby - 1 235 zł,
b) dla 2 osób - 1 441 zł,
c) dla 3 osób - 1 646 zł,
d) dla 4 osób - 1 852 zł,
e) dla 5 osób - 2 058 zł,
f) dla 6 osób i więcej - 2 264 zł.

Koszty przejazdu przeniesionego urzędnika i członków rodziny przenoszących się wraz z nim oraz koszty przewozu mienia ustala się na przejazd z miejsca zamieszkania do miejscowości, do której następuje przeniesienie, i z powrotem. Zwrot kosztów przejazdu przeniesionego urzędnika i członków rodziny następuje w sposób określony w przepisach w sprawie wysokości oraz warunków ustalania należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej na obszarze kraju, jednak w wysokości nie wyższej niż połowa kwoty bazowej służącej do ustalenia wysokości wynagrodzeń członków korpusu służby cywilnej, określonej w ustawie budżetowej na rok budżetowy, w którym następuje przeniesienie.

Koszty przewozu mienia w obydwie strony zwraca się w wysokości udokumentowanej rachunkami, jednak nie wyższej ogółem niż dwukrotność kwoty bazowej służącej do ustalenia wysokości wynagrodzeń członków korpusu służby cywilnej, określonej w ustawie budżetowej na rok budżetowy, w którym następuje przeniesienie.

Urlopu z tytułu przeniesienia udziela się przeniesionemu urzędnikowi na jego wniosek. Urlop może być udzielony w częściach, oddzielnie na przejazd do miejscowości, do której następuje przeniesienie, oraz z powrotem. Za każdy wykorzystany dzień urlopu przeniesionemu urzędnikowi wypłaca się wynagrodzenie obliczane zgodnie z przepisami w sprawie ustalania wynagrodzenia za urlop wypoczynkowy.

Podstawa prawna:

• ustawa z dnia 21 listopada 2008 r. o służbie cywilnej (Dz.U. Nr 227, poz. 1505 ze zm.),
• rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z 9 grudnia 2009 r. w sprawie określenia stanowisk urzędniczych, wymaganych kwalifikacjach zawodowych, stopni służbowych urzędników służby cywilnej, mnożników do ustalania wynagrodzenia oraz szczegółowych zasad ustalania i wypłacania innych świadczeń przysługujących członkom korpusu służby cywilnej (Dz.U. Nr 211, poz. 1630 ze zm.),
• ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (Dz.U. 1998 r., Nr 21, poz. 94 ze zm.),
• ustawa z dnia 18 października 2006 r. o ujawnianiu informacji o dokumentach organów bezpieczeństwa państwa z lat 1944-1990 oraz treści tych dokumentów (Dz. U. z 2007 r. Nr 63, poz. 425, z późn. zm.),
• ustawa z dnia 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U. 2012 r., poz. 461 ze zm.),
• ustawa z dnia 20 lipca 1990 r. o wliczaniu okresów pracy w indywidualnym gospodarstwie rolnym do pracowniczego stażu pracy (Dz.U. Nr 54, poz. 310)
• rozporządzenie Rady Ministrów z 31 grudnia 1975 r. w sprawie uprawnień pracowniczych osób wykonujących pracę nakładczą (Dz.U. Nr 3, poz. 19 ze zm.),
• ustawa z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz.U. 2013 r., poz. 674 ze zm.)
• ustawa z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz.U. 2014 r., poz. 159)
• ustawa z dnia 12 grudnia 1997 r. o dodatkowym wynagrodzeniu rocznym dla pracowników jednostek sfery budżetowej (Dz.U. 2013 r., poz. 1144),
• rozporządzenie MPiPS z dnia 29 stycznia 2013 r. w sprawie należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej (Dz.U. 2013 r., poz. 167)
• rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 8 czerwca 2009 r. w sprawie świadczeń przysługujących urzędnikowi służby cywilnej przeniesionemu do pracy w innej miejscowości (Dz.U. Nr 93, poz.763)

Orzecznictwo

• wyrok Sądu Najwyższego z dnia 22 maja 2012 r. (III PK 80/2011, Lexis.pl nr 3948728)
• uchwała Sądu Najwyższego z dnia 18 marca 2010 r., II PZP 1/2010, OSNP 2010/17-18 poz. 208)
• wyrok Sądu Najwyższego z dnia 2 października 2013 r. (II PK 14/2013, Lexis.pl nr 8065973)
• wyrok Sądu Najwyższego z dnia 11 października 2007 r. (III PK 40/2007, Lexis.pl nr 1889274)
• wyrok Sądu Najwyższego z dnia 6 lipca 2011 r. (II PK 51/2011, OSNP 2012/17-18 poz. 219).

Zobacz również w INFORRB

Kiedy członek służby cywilnej może zostać zawieszony w wykonywaniu swoich obowiązków

Czy państwowa jednostka budżetowa może wypłacić swojemu pracownikowi wynagrodzenie przed ustalonym terminem wypłaty

Świadczenia socjalne przysługujące funkcjonariuszom celnym