Zbycie nieruchomości a PCC

Zbycie nieruchomości a podatek od czynności cywilnoprawnych

Zamierzasz zbyć nieruchomość i zastanawiasz się, jakie konsekwencje podatkowe mogą wiązać się z tak planowaną transakcją? Podatek od towarów i usług czy podatek od czynności cywilnoprawnych? Jaką metodą ustalić, czy pojawi się konieczność uiszczenia podatku od czynności cywilnoprawnych?

Zgodnie z treścią art. 1 ust. 1 pkt 1 Ustawy z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (u.p.c.c.), podatkowi podlegają określone tam czynności cywilnoprawne m.in. umowa sprzedaży. Natomiast, jak wskazuje art. 2 pkt 4 u.p.c.c., nie podlegają podatkowi czynności cywilnoprawne, m. in. inne niż umowa spółki i jej zmiany, jeżeli przynajmniej jedna ze stron z tytułu dokonania tej czynności jest:

a) opodatkowana podatkiem od towarów i usług,

b) zwolniona z podatku od towarów i usług, z wyjątkiem:

– umów sprzedaży i zamiany, których przedmiotem jest nieruchomość lub jej część, albo prawo użytkowania wieczystego, spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu, prawo do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej lub prawo do miejsca postojowego w garażu wielostanowiskowym lub udział w tych prawach.

W związku z powyższym w przypadku umowy sprzedaży, której przedmiotem jest zbycie nieruchomości, niniejsza transakcja będzie rodziła obowiązek w podatku od czynności cywilnoprawnych (mimo zwolnienia w podatku vat). Wówczas zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 1 i art. 7 ust. 1 pkt 1a u.p.c.c. opodatkowanie podatkiem od czynności cywilnoprawnych następuje od wartości rynkowej zbywanej nieruchomości według stawki 2% PCC.

Niezależnie od powyższego należy pamiętać, że ustawodawca przewidział w tym zakresie zwolnienie. Zgodnie z treścią art. 9 pkt 2 u.p.c.c. zwalnia się od podatku przeniesienie własności nieruchomości lub ich części, wraz z częściami składowymi, z wyjątkiem budynków mieszkalnych lub ich części znajdujących się na obszarze miast, w drodze umów:

a) sprzedaży,

b) dożywocia,

c) o dział spadku – w części dotyczącej spłat lub dopłat,

d) o zniesienie współwłasności – w części dotyczącej spłat lub dopłat,

e) darowizny – w części dotyczącej przejęcia przez obdarowanego długów i ciężarów albo zobowiązań darczyńcy,

f) zamiany – do wysokości wartości rynkowej nieruchomości wraz z jej częściami składowymi,

pod warunkiem, że w rozumieniu przepisów o podatku rolnym, w chwili dokonania czynności, nabyte grunty stanowią gospodarstwo rolne albo utworzą gospodarstwo rolne lub wejdą w skład gospodarstwa rolnego będącego własnością nabywcy.

Aby ustalić, czy mamy do czynienia z gospodarstwem rolnym, konieczne jest sięgnięcie do ustawy o podatku rolnym. Zgodnie z treścią art. 2 ust. 1 w zw. z art. 1 ustawy z dnia 15 listopada 1984 r. o podatku rolnym (t.j. Dz. U. z 2013 r., poz. 1381 z późn. zm.) – w skrócie u.p.r. za gospodarstwo rolne uważa się obszar gruntów, o których mowa w art. 1 (tj. grunty sklasyfikowane w ewidencji gruntów i budynków jako użytki rolne lub jako grunty zadrzewione i zakrzewione na użytkach rolnych, z wyjątkiem gruntów zajętych na prowadzenie działalności gospodarczej innej niż działalność rolnicza), o łącznej powierzchni przekraczającej 1 ha lub 1 ha przeliczeniowy, stanowiących własność lub znajdujących się w posiadaniu osoby fizycznej, osoby prawnej albo jednostki organizacyjnej, w tym spółki, nieposiadającej osobowości prawnej.

W konsekwencji powyższego zwolnienie w podatku od czynności cywilnoprawnych wystąpi, gdy będziemy mieli do czynienia z gospodarstwem rolnym w rozumieniu u.p.r. (obszar o łącznej powierzchni przekraczającej 1 ha lub 1 ha przeliczeniowy) i grunty te zgodnie z ewidencją gruntów i budynków będą sklasyfikowane w ewidencji gruntów i budynków jako użytki rolne lub jako grunty zadrzewione i zakrzewione na użytkach rolnych, a ponadto nie będą zajęte na prowadzenie działalności gospodarczej innej niż działalność rolnicza.

W praktyce taka konstrukcja definicji powoduje, że powstają kolejne wątpliwości.

Po pierwsze, norma obszarowa.  Otóż za gospodarstwo rolne uważa się obszar gruntów o łącznej powierzchni przekraczającej 1 ha lub 1 ha przeliczeniowy, stanowiących własność lub znajdujących się w posiadaniu osoby fizycznej, osoby prawnej albo jednostki organizacyjnej, w tym spółki nieposiadającej osobowości prawnej. W tym miejscu warto podkreślić, że zgodnie ze stanowiskiem w orzecznictwie nie istnieje wymóg, aby grunty gospodarstwa rolnego były położone na terenie jednej gminy (por. P. Borszowski, Komentarz do art.2 ustawy o podatku rolnym , LexisNexis 2013r. czy L. Etel, Komentarz do art.2 ustawy o podatku rolnym, LEX 2012r.).

Po drugie, aby ustalić, czy taka klasyfikacja stanowi o tym, że mamy do czynienia z użytkami rolnymi lub gruntami zadrzewionymi i zakrzewionymi na użytkach rolnych, należy sięgnąć do Rozporządzenia Ministra Rozwoju Regionalnego i Budownictwa z dnia 29 marca 2001 r. w sprawie ewidencji gruntów i budynków – zwane dalej w skrócie r.e.g.b.. Rozporządzenie to jest przepisem wykonawczym do ustawy – Prawo geodezyjne i kartograficzne, zgodnie z którą dane wynikające z ewidencji gruntów powinny być podstawą m.in. do realizacji podatków. Uprawnia to do stwierdzenia, że za użytki rolne należy uznać tylko grunty tak określone w § 68 r.e.g.b.

Użytki rolne dzielą się na:

1) grunty orne, oznaczone symbolem „R”;

2) sady, oznaczone symbolem złożonym z litery „S” oraz symbolu odpowiedniego użytku gruntowego, stanowiącego część składową oznaczenia klasy gleboznawczej gruntu, na którym został założony sad, np. „S-R”, „S-Ł”, „S-Ps”;

3) łąki trwałe, oznaczone symbolem „Ł”;

4) pastwiska trwałe, oznaczone symbolem „Ps”;

5) grunty rolne zabudowane, oznaczone symbolem złożonym z litery „B” oraz symbolu odpowiedniego użytku gruntowego, stanowiącego część składową oznaczenia klasy gleboznawczej gruntu, na którym zostały wzniesione budynki, np. „B-R”, „B-Ł”, „B-Ps”;

6) grunty pod stawami, oznaczone symbolem „Wsr”;

7) rowy, oznaczone symbolem „W”.

Natomiast zgodnie z § 67 r.e.g.b., grunty zadrzewione i zakrzewione są jednym z rodzajów użytków gruntowych. Oznaczone są one w ewidencji gruntów symbolem „Lz” lub w przypadku zadrzewień śródpolnych, zaistniałych na gruntach objętych klasyfikacją gleboznawczą – symbolem złożonym z liter „Lz” oraz symbolu odpowiedniego użytku gruntowego stanowiącego część składową oznaczenia klasy gleboznawczej gruntu, np. „Lz-R”, „Lz-Ł”, „Lz-Ps”. Ten rodzaj gruntów w komentowanej ustawie jest określony jako „grunty zadrzewione i zakrzewione na użytkach rolnych”. Jeżeli zatem grunt w ewidencji gruntów jest sklasyfikowany np. jako „Lz-Ps III”, to podlega opodatkowaniu podatkiem rolnym, chyba że jest zajęty na prowadzenie działalności gospodarczej innej niż rolnicza. Zajęcie „Lz-tu” położonego na gruntach posiadających klasyfikację gleboznawczą na działalność gospodarczą powoduje opodatkowanie podatkiem od nieruchomości.

Po trzecie, grunt zajęty na prowadzenie działalności gospodarczej. Bogate orzecznictwo wskazuje w tym zakresie, że istotne jest, że grunty „zajęte” to grunty, na których w rzeczywistości wykonywane są czynności składające się na prowadzenie działalności gospodarczej”. Warto w tym miejscu podkreślić, że organy podatkowe za rzeczywiste wykonywanie działalności gospodarczej uznają również działania o charakterze prawnym (uzyskanie pozwolenia na budowę osiedla domów jednorodzinnych i geodezyjny podział działek), ale przede wszystkim działania faktyczne obejmujące cały kompleks nieruchomości np. wykonanie sieci (przyłączy) energetycznych i wodno – kanalizacyjnych.”

Marta Mikosz

Specjalista z zakresu prawa podatkowego. Związana z Kancelarią Ślązak, Zapiór i Wspólnicy, gdzie jest odpowiedzialna za bieżącą obsługę klientów, w szczególności w zakresie związanym z prowadzeniem postępowań podatkowych oraz administracyjnych, a także w ramach kontroli podatkowej i skarbowej.

Autorka bloga na temat zmian, obowiązków oraz uprawnień, a przede wszystkim możliwości, jakie daje prawo podatkowe osobom prawnym i fizycznym – www.opodatkowany.pl