Czy gmina musi zwrócić odliczony VAT?

Zasady odliczania do końca 2015 r.

Do końca 2015 r. wydatki majątkowe dotyczące nieruchomości odliczano zgodnie z art. 86 ust. 7b ustawy o VAT. Stosownie do tego przepisu, w przypadku wykorzystania nieruchomości na cele odpłatne i nieodpłatne, konieczne było ustalenie – w celu dokonania odliczenia – udziału procentowego, w jakim dana nieruchomość była wykorzystywana do działalności gospodarczej (odpłatnej). Przepisy nie wskazywały jednak, w jaki sposób ten udział obliczyć. Podatnicy dysponowali zatem pewną swobodą w tym zakresie.

Zasady odliczania od 1 stycznia 2016 r.

Z dniem 1 stycznia 2016 r. wprowadzono przepisy o prewspółczynniku. Od tego momentu wydatki na nieruchomości należy odliczać zgodnie z art. 86 ust. 2a i n. ustawy o VAT. W odniesieniu do jednostek samorządu terytorialnego i ich jednostek organizacyjnych, organy podatkowe stoją generalnie na stanowisku, że zastosowanie znajdować powinny metody odliczenia wskazane w rozporządzeniu Ministra Finansów z dnia 17 grudnia 2015 r. w sprawie sposobu określania zakresu wykorzystywania nabywanych towarów i usług do celów działalności gospodarczej w przypadku niektórych podatników. Jest to z pewnością stanowisko niekorzystne dla JST, gdyż stosowanie ww. metod w znacznym stopniu zmniejsza zakres odliczenia.

Przepisy o prewspółczynniku a okres korekty

Wyobraźmy sobie, że gmina budowała w latach 2013-2014 salę sportową. Z uwagi na zamiar wykorzystania sali na cele nieodpłatne (np. lekcje wychowania fizycznego w szkole) oraz odpłatne (np. najem w godzinach popołudniowych) dokonano odliczenia w wysokości 50%. W takiej bowiem wysokości określono udział procentowy wykorzystania nieruchomości na potrzeby działalności gospodarczej. Jednocześnie, w związku z oddaniem sali do użytkowania w 2014 r. od tego momentu rozpoczął bieg 10-letni okres korekty. Gmina jest zatem zobowiązana do corocznej weryfikacji czy zakres wykorzystania sali do działalności gospodarczej się nie zmienił. W przypadku gdyby wspomniany zakres się zmniejszył, wystąpi obowiązek modyfikacji (umniejszenia) pierwotnego odliczenia – dokonanego wg wskaźnika 50% (odrębnie za każdy rok 10-letniego okresu korekty). Modyfikacja pierwotnego odliczenia będzie następować na bieżąco w trakcie okresu korekty.

W prezentowanej sytuacji istotną kwestię stanowi wprowadzenie 1 stycznia 2016 r. przepisów o prewspółczynniku. Przepisy te określają zasady ustalania zakresu odliczenia (wskazują w jaki sposób należy obliczyć wartość procentową odliczenia). W odniesieniu do przytoczonego przykładu należy zauważyć, że wejście w życie tych przepisów nastąpiło w trakcie 10-letniego okresu korekty.

Zgodnie z przepisami przejściowymi, w odniesieniu do wydatków na nieruchomości (które zostały poniesione przed 1 stycznia 2016 r.), korekty odliczonej kwoty VAT w pozostałym 10-letnim okresie tej korekty, należy dokonywać na zasadach określonych w art. 90c ustawy o VAT w brzmieniu obowiązującym od 1 stycznia 2016 r.

Zobacz: Centralizacja VAT

Innymi słowy, od 1 stycznia 2016 r. dalsza (pozostała) część korekty 10-letniej powinna następować według zasad wprowadzonych 1 stycznia 2016 r., a więc przy zastosowaniu niekorzystnych dla samorządów reguł prewspółczynnika. Następuje więc swego rodzaju zmiana reguł „w czasie gry”.

Powyższe potwierdził wojewódzki sąd administracyjny w Warszawie w wyroku z dnia 14 marca 2017 r. o sygn. III SA/Wa 1339/16 (wyrok nieprawomocny). W rozstrzygnięciu tym wskazuje się, że w odniesieniu do nakładów poniesionych przed dniem 1 stycznia 2016 r. na ulepszenie budynków, w stosunku do których nie upłynął okres korekty, wynikający z art. 91 ust. 2 u.p.t.u., Skarżąca, będzie miała obowiązek dokonania korekty kwoty podatku naliczonego w pozostałym jej okresie na zasadach określonych w art. 90c u.p.t.u. w brzmieniu obowiązującym od 1 stycznia 2016 r.

Opierając się na przedstawionym wyżej przykładzie oznacza to, że dla 10-letniego okresu korekty mającego miejsce:

1. w 2014 i 2015 r. – zastosowanie znajdzie art. 86 ust. 7b ustawy o VAT (wskaźnik 50%),
2. w okresach rocznych od 2016 r. – zastosowanie znajdą art. 86 ust. 2a i n. ustawy o VAT (wskaźnik obliczany wg aktualnych zasad, w tym w szczególności w oparciu o rozporządzenie).

Przedstawiona sytuacja powoduje ryzyko zakwestionowania pierwotnie dokonanego odliczenia. Organ podatkowy może bowiem próbować narzucić JST – dla pozostałych rocznych okresów w ramach korekty 10-letniej – konieczność stosowania prewspółczynnika liczonego zgodnie z rozporządzeniem. Zaakceptowanie takiego podejścia może spowodować obowiązek zwrotu pierwotnie odliczonego VAT.

Przedstawiony problem jest niezwykle istotny. Dwa różne sposoby określania wartości odliczenia dla tej samej inwestycji i wynikające z tego ryzyko konieczności zwrotu odliczonego wcześniej VAT (dodać należy, że odliczonego zgodnie z przepisami) to zarazem kwestia bardzo kontrowersyjna. Nie zmienia to jednak faktu, że konieczne jest dokonanie weryfikacji obejmującej przede wszystkim rodzaje inwestycji, w odniesieniu do których w przeszłości odliczono VAT oraz zakresu aktualnego wykorzystania tych inwestycji do działalności gospodarczej. 

Michał Kostrzewa

radca prawny, specjalizuje się w zakresie optymalnych zasad rozliczeń podatku od towarów i usług, a także w funduszach unijnych

Dr Krystian Ziemski & Partners Kancelaria Prawna spółka komandytowa w Poznaniu

www.ziemski.com.pl

Artykuł pochodzi z Portalu: www.prawodlasamorzadu.pl