REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Kontrola zarządcza w gminie w zakresie zamówień publicznych

Kontrola zarządcza w gminie w zakresie zamówień publicznych./ fot. Shutterstock
Kontrola zarządcza w gminie w zakresie zamówień publicznych./ fot. Shutterstock

REKLAMA

REKLAMA

Rolę zarządcy w gminie pełni wójt. Odpowiedzialny jest za zapewnienie funkcjonowania adekwatnej, skutecznej oraz efektywnej kontroli zarządczej. Wójt jest odpowiedzialny za zaciąganie zobowiązań finansowych w ramach realizacji zamówień publicznych.

Do właściwości rady gminy należą wszystkie sprawy pozostające w zakresie działania gminy, o ile ustawy nie stanowią inaczej (zob. wyrok WSA w Olsztynie z 1 września 2009 r., sygn. akt II SA/Ol 607/09). Przyjmuje się więc, że ilekroć przepis przewiduje zadania wykonawcze dla gminy, to zadania takie należy przypisać wójtowi (burmistrzowi, prezydentowi miasta; dalej: wójt). To on jest bowiem organem wykonawczym gminy. Zadaniem organu wykonawczego gminy jest efektywne zarządzanie gminą. Chodzi tu przede wszystkim o dbanie o jej rozwój, wytyczanie nowych kierunków rozwoju oraz wykonywanie treści uchwał organu stanowiącego.

REKLAMA

Polecamy produkt: Klasyfikacja budżetowa 2019

W zakresie dotyczącym zaciągania zobowiązań finansowych w imieniu gminy, jednym z najważniejszych zadań jest określanie sposobu wykonywania uchwał rady gminy. Ogólnie rzecz ujmując, chodzi o:

  • wskazanie środków finansowych i rzeczowych koniecznych do wykonania uchwały,
  • ustalenie sposobu i harmonogramu realizacji uchwały,
  • wyznaczenie osób odpowiedzialnych za wykonanie całości lub części zadań wynikających z uchwały.

Oznacza to, że do zadań wójta należy zdecydowanie, przez kogo, w jakich terminach, za pomocą jakich środków i w jakim trybie mają być zrealizowane zadania wynikające z uchwały (zob. wyrok WSA w Gorzowie Wlkp. z 28 stycznia 2010 r., sygn. akt II SA/Go 1011/09).

Rola wójta w funkcjonowaniu kontroli zarządczej

REKLAMA

Wójt odpowiada za funkcjonowanie kontroli zarządczej na poziomie gminy (art. 69 ust. 1 pkt 2 ustawy z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych; dalej: u.f.p.). Jego zadaniem jest więc zapewnienie funkcjonowania adekwatnej, skutecznej i efektywnej kontroli zarządczej.

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Przepisy nie precyzują, co należy rozumieć przez pojęcia "adekwatność", "skuteczność" i "efektywność". Podkreśla się jednak, że według zamierzeń ustawodawcy "adekwatna kontrola zarządcza" w jednostkach publicznych, które ją stosują, działa właśnie w sposób właściwy, skuteczny i efektywny.

Zobacz: Procedury podatkowe

Z kolei "skuteczność kontroli zarządczej" oznacza realizację założonych zadań i celów przy wykorzystaniu dostępnych zasobów. Inaczej mówiąc, działanie skuteczne to takie, które prowadzi do zamierzonego skutku. Miarą skuteczności jest tu tylko stopień zbliżenia się do celu. Nie bierze się pod uwagę kosztów osiągnięcia danego rezultatu.

"Kontrola efektywna" oznacza natomiast rezultat podjętych działań - opisany relacją uzyskanych efektów do poniesionych nakładów.

Zamówienia publiczne na poziomie gminy

Zamówienie publiczne to odpłatna umowa zawierana między zamawiającym a wykonawcą. Jej przedmiotem są usługi, dostawy lub roboty budowlane. Umowy o zamówienie publiczne są umowami cywilnoprawnymi. Oznacza to, że możliwość zaciągania zobowiązań w tym zakresie w imieniu gminy należy do wójta. W takim przypadku zastosowanie będzie miał art. 46 ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (dalej: u.s.g.). Stanowi on, że oświadczenie woli w imieniu gminy w zakresie zarządu mieniem składa:

  • jednoosobowo wójt,
  • działający na podstawie upoważnienia wójta zastępca - samodzielnie albo wraz z inną upoważnioną przez wójta osobą.

Niemniej jednak, z uwagi na fakt, że zawarcie umowy w ramach zamówienia publicznego wiąże się z powstaniem zobowiązań pieniężnych, stosownie do ust. 2 art. 46 u.s.g., wymaga ono kontrasygnaty skarbnika gminy (głównego księgowego) lub osoby przez niego upoważnionej.

Udzielanie zamówień publicznych związane jest z rozdysponowaniem środków publicznych przez ich wydatkowanie. Należy więc pamiętać, że stosownie do art. 46 ust. 1 u.f.p. jednostki sektora finansów publicznych mogą zaciągać zobowiązania do sfinansowania w danym roku do wysokości wynikającej z planu wydatków. Tym samym kompetencje wójta w zakresie wydatkowania środków finansowych w ramach umów o zamówienie publiczne są w pełni uzależnione od uchwały rady gminy.

Jednym z ważnych obszarów, które powinny zostać objęte mechanizmami kontroli zarządczej, są właśnie zamówienia publiczne. Aby w gminie funkcjonował optymalny system zamówień publicznych, musi on uwzględniać następujące zagadnienia:

  • efektywny system planowania zamówień publicznych,
  • odpowiednio przygotowana merytorycznie i spełniająca wysokie standardy etyczne kadra zajmująca się przygotowaniem, przeprowadzaniem i realizacją zamówienia publicznego,
  • właściwe regulacje wewnętrzne w zakresie zamówień publicznych,
  • skuteczny system delegacji uprawnień i odpowiedzialności w zakresie zamówień publicznych.

Za właściwie funkcjonujący system zamówień publicznych w gminie odpowiedzialność ponosi wójt.

Odpowiedzialność za naruszenie dyscypliny finansów publicznych

Postępowanie o udzielenie zamówienia publicznego przeprowadza zamawiający. Za samo przygotowanie i przeprowadzenie postępowania o udzielenie zamówienia publicznego odpowiada kierownik zamawiającego (art. 18 ust. 1 ustawy z 29 stycznia 1994 r. - Prawo zamówień publicznych (dalej: Pzp). Kierownikiem zamawiającego jest właśnie wójt. To on określa zatem zasady udzielania zamówień publicznych. Wójt może jednak delegować uprawnienia w tym obszarze (nawet czynności zastrzeżone wyłącznie dla niego) na niższe szczeble zarządzania. Wówczas za przygotowanie i przeprowadzenie postępowania o udzielenie zamówienia publicznego odpowiadać będą także inne osoby - w takim zakresie, w jakim powierzono im czynności w postępowaniu (art. 4 ust. 1 pkt 1 i 3 ustawy z 17 grudnia 2004 r. o odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych).

Delegowanie uprawnień w zakresie zamówień publicznych, co do zasady, nie zwalnia kierownika jednostki (wójta) z odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych.

Kierownik jednostki ponosi odpowiedzialność za naruszenie dyscypliny finansów publicznych z tytułu niewykonania lub nienależytego wykonania kontroli zarządczej, jeżeli ma to wpływ na:

  • uszczuplenie wpływów należnych tej jednostce, Skarbowi Państwa lub jednostce samorządu terytorialnego,
  • udzielenie zamówienia publicznego wykonawcy, który nie został wybrany w trybie określonym w przepisach o zamówieniach publicznych,
  • zawarcie umowy w sprawie zamówienia publicznego lub umowy ramowej z naruszeniem przepisów o zamówieniach publicznych dotyczących formy pisemnej umowy, okresu, na który umowa może być zawarta, lub w przypadku wniesienia odwołania, terminu jej zawarcia,
  • niewyłączenie z postępowania o udzielenie zamówienia publicznego osoby podlegającej wyłączeniu z takiego postępowania na podstawie przepisów o zamówieniach publicznych,
  • unieważnienie postępowania o udzielenie zamówienia publicznego z naruszeniem przepisów o zamówieniach publicznych określających przesłanki unieważnienia tego postępowania,
  • dokonanie, w zakresie gospodarki finansowej lub w postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego lub przygotowaniu tego postępowania albo w postępowaniu o zawarcie umowy koncesji na roboty budowlane lub usługi, czynności naruszającej dyscyplinę finansów publicznych przez osobę nieupoważnioną do wykonania tej czynności,
  • działanie lub zaniechanie skutkujące zapłatą ze środków publicznych kary, grzywny lub opłaty stanowiącej sankcję finansową, do których stosuje się przepisy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji.

Wiemy już, że przepisy u.f.p. nakładają na wójta obowiązek zapewnienia funkcjonowania adekwatnej, skutecznej i efektywnej kontroli zarządczej w gminie. Przepisy nie określają jednak, w jaki sposób ma on zapewnić takie właściwe funkcjonowanie kontroli zarządczej. Nie obligują go również do ustalenia formalnych procedur.

W praktyce jedną z przyjętych form zapewnienia funkcjonowania kontroli zarządczej według ustawowo określonych kryteriów jest regulamin kontroli zarządczej lub zarządzenie w sprawie wykonywania (funkcjonowania) kontroli zarządczej. Wprowadzenie takiego ujednoliconego i sformalizowanego dokumentu nie wyczerpuje jednak obowiązków wójta. Nie gwarantuje też adekwatności, skuteczności i efektywności kontroli.

Można powiedzieć, że system kontroli zarządczej tworzą dokumenty funkcjonujące w danej jednostce i regulujące jej działanie (przepisy wewnętrzne). Chodzi w szczególności o:

  • instrukcje (obiegu dokumentów, inwentaryzacyjna),
  • zakresy czynności (obowiązków) pracowników,
  • regulaminy (np. udzielania zamówień publicznych),
  • zarządzenia.

Chodzi także o działania o charakterze nieformalnym - wynikające ze zwyczajów i kultury pracy przyjętej w jednostce.

Kontrola zarządcza w jednostce sektora finansów publicznych jest procesem dynamicznym. Jej ukierunkowanie na realizację celów i zadań będzie wymagało uwzględniania zmian w kontroli równolegle ze zmianami celów i zadań jednostki, a także priorytetów w kolejnych latach budżetowych. Przy konstruowaniu systemu kontroli zarządczej w jednostce uwzględnia się nie tylko powszechnie obowiązujące przepisy prawa oraz standardy kontroli zarządczej, lecz także odrębne warunki prawne, finansowe, organizacyjne i kadrowe oraz specyfikę, w jakiej funkcjonuje dana jednostka, samorząd, dział administracji rządowej.

Magdalena Bielikow-Kucharska

doktor nauk prawnych, audytor, wykładowca, ekspert w zakresie prawa zamówień publicznych i odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych

Podstawy prawne

  • art. 69 ust. 1 pkt 2, art. 46 ust. 1 ustawy z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych, (j.t. Dz.U. z 2016 r. poz. 1870; ost. zm. Dz.U. z 2017 r. poz. 1537)

  • art. 4 ust. 1 i 3, art. 18c ust. 1 ustawy z 17 grudnia 2004 r. o odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych (j.t. Dz.U. 2017 r. poz. 1311)

  • art. 15 ust. 1, art. 18 ust. 1 ustawy z 29 stycznia 2004 r. - Prawo zamówień publicznych, (j.t. Dz.U. z 2017 r. poz. 1579)

  • art. 30, art. 33, art. 46 ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (j.t. Dz.U. z 2016 r. poz. 446; ost. zm. Dz.U. z 2017 r. poz. 935)

Źródło: Gazeta Samorządu i Administracji

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

REKLAMA

Księgowość budżetowa
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Uzupełniający urlop macierzyński. Czy pracodawca może go odrzucić? Kiedy wniosek?

19 marca 2025 r. zaczną obowiązywać przepisy wprowadzające uzupełniający urlop macierzyński. Od czego zależy długość tego urlopu? Kiedy należy złożyć wniosek o uzupełniający urlop macierzyński? Czy pracodawca może go odrzucić?

Odprawa pośmiertna 2025 r. Ile wynosi? Komu przysługuje?

Kodeks pracy określa m.in. zasady dotyczące nabycia odprawy pośmiertnej po pracowniku. Chodzi o sytuację, w której pracownik m.in. w czasie trwania stosunku pracy umiera. Kto może otrzymać odprawę pośmiertną po pracowniku? Ile wynosi?

Kiedy pracodawca może rozwiązać umowę o pracę bez wypowiedzenia? Czy pracownik może rozwiązać umowę o pracę bez wypowiedzenia?

Kiedy pracodawca może rozwiązać umowę o pracę bez wypowiedzenia? W jakich przypadkach pracodawca będzie mógł rozwiązać umowę o pracę z winy pracownika, a w jakich bez winy pracownika? Czy pracownik może rozwiązać umowę o pracę bez wypowiedzenia?

Społeczne Agencje Najmu z 100 proc. dofinansowaniem z UE. Wnioski do 17 marca 2025 r.

Społeczne Agencje Najmu z 100 proc. dofinansowaniem z UE. Ruszyła II edycja konkursu dla gmin. Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej przeznaczy blisko 100 mln zł z Unii Europejskiej na Społeczne Agencje Najmu Wnioski do 17 marca 2025 r. Kto może wystąpić o dofinansowanie? Ile wynosi dofinansowanie?

REKLAMA

Wyniki VI tury naboru programu Aktywny Maluch. Prawie 10 tys. miejsc opieki objętych dofinansowaniem

Wyniki VI tury naboru programu Aktywny Maluch. Prawie 10 tys. miejsc opieki objętych dofinansowaniem. Resort rodziny 31 stycznia opublikował wyniki VI tury naboru ciągłego w ramach programu Aktywny Maluch 2022-2029. Zgodnie z danymi resortu rodziny, poziom użłobkowienia w Polsce wynosi już 40,11 proc. Pod koniec 2023 r. wynosił 36 proc.

Czy pracodawca ma obowiązek udzielić zwolnienia od pracy z powodu działania siły wyższej?

Czy pracodawca ma obowiązek udzielić zwolnienia od pracy z powodu działania siły wyższej? Czym jest siła wyższa? Kiedy pracownik powinien poinformować pracodawcę o taki zwolnieniu? Czy dni przeznaczone na zwolnienie z powodu działania siły wyższej przechodzą na kolejny rok?

Sporządzanie sprawozdań przez JST. Są nowe wzory. Kiedy sprawozdanie na starych zasadach?

Sporządzanie sprawozdań przez JST. Są nowe wzory. 31 stycznia 2025 r. w Dzienniku Ustaw ukazało się rozporządzenie Ministra Finansów, które wprowadza m.in. nowe wzory sporządzania sprawozdań przez JST. Kiedy sprawozdanie na starych zasadach?

Amortyzacja środków trwałych

Czym są środki trwałe? Czym jest amortyzacja? Co jest wartością początkową środka trwałego? Co należy uwzględnić przy amortyzacji środka trwałego? Jakie wyróżniamy metody amortyzacji środków trwałych?

REKLAMA

Zasady refundacji okularów lub szkieł kontaktowych: dokumentacja

Pracodawcy mają obowiązek zapewnić pracownikom okulary bądź szkła kontaktowe korygujące wzrok swoim pracownikom. Co należy uwzględnić w dokumentacji dotyczącej refundacji za poniesione koszty związane z zakupem okularów lub szkieł kontaktowych korygujących wzrok?

Monitorowanie poczty elektronicznej pracownika. Kiedy pracodawca może skontrolować pocztę pracownika?

Monitorowanie poczty elektronicznej pracownika. Kiedy pracodawca może skontrolować pocztę pracownika? Czy ma znaczenie miejsce w którym pracownik wykonuje prace, czy jest w biurze, pracuje hybrydowo, czy zdalnie?

REKLAMA