Konsekwencje prawne zawarcia ubezpieczenia grupowego przez jednostkę sektora finansów publicznych (JSFP)

Kontrowersje budzi już sama dopuszczalność zawierania przez JSFP  umów ubezpieczenia grupowego pracowników. Źródłem powyższych kontrowersji jest fakt, iż zawarcie tego typu umowy nierozerwalnie wiąże się z powstaniem zobowiązania po stronie JSFP, a wydatki publiczne mogą być ponoszone wyłącznie w zakresie wskazanym w budżecie lub planie finansowym jednostki stosownie do treści art. 44 ust. 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz.U. z 2009 r., Nr 157, poz. 1240 ze zm.) oraz muszą mieć wyraźną podstawę prawną (zob. opinia Regionalnej Izby Obrachunkowej w Poznaniu z dnia 25 lipca 2011 r., sygn. WA-0280/58/2011, opinia Regionalnej Izby Obrachunkowej w Gdańsku z 16 grudnia 2009 r., sygn. WK.0441/in./179il80/19123/2009, opinia Departamentu Reformy Finansów Publicznych Ministerstwa Finansów z 10 grudnia 2010 r. sygn. Rfl/033396/1123/ZWQ/2010/2891).

Nawet jeśli przyjmiemy, iż dopuszczalnym jest zawarcie przez JSFP umowy ubezpieczenia grupowego pracowników, to mając na względzie stanowisko Urzędu Zamówień Publicznych  (zob. interpretacja z dnia 24 lutego 2009 r. nr UZP/DP/O-RJE/245379 /3329/ 09), zgodnie z którym zawarcie umowy grupowego pracowniczego ubezpieczenia na życie przez JSFP jest udzieleniem zamówienia publicznego, a co za tym idzie wymaga zastosowania procedur określonych w ustawie ustawa z dnia 29 stycznia 2004 r. prawo zamówień publicznych (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 1047)   oraz wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13 września 2001 r. (sygn. akt IV CKN 381/00), w którym to Sąd ten stwierdził, że umowa w sprawie zamówienia publicznego zawarta z pominięciem obowiązkowej procedury przetargowej jest nieważna przyjąć należy, że zawarcie wspomnianej umowy z pominięciem procedur przewidzianych w ustawie prawo zamówień publicznych skutkuje nieważnością tejże umowy stosownie do treści art. 58 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. kodeks cywilny (Dz. U. Z 1964 r., Nr 16, poz. 93 ze zm. dalej jako „kodeks cywilny”).

Konsekwencje zawarcia przez JSFP umowy ubezpieczenia grupowego

Konsekwencją zawarcia przez JSFP umowy ubezpieczenia grupowego pracowników  może być też  odpowiedzialności z tytułu naruszenia dyscypliny finansów publicznych. Zawarcie wspomnianej umowy na zasadach pełnej odpowiedzialności ubezpieczającego za wykonanie umowy bez upoważnienia może zostać uznane za czyn stanowiący naruszenie dyscypliny finansów publicznych, o którym mowa w art. 15 ustawy z dnia 17 grudnia 2004 r. o odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych  (Dz.U. z 2005 r., Nr 14, poz. 114, ze zm.). W tym miejscu zaznaczyć jednak należy, że o popełnieniu wspomnianego wyżej czynu może być mowa jedynie wówczas gdy łącznie spełnione zostaną dwie przesłanki tj. obwiniony jest upoważniony do zaciągania zobowiązań w imieniu JSFP oraz obwiniony zaciąga zobowiązanie bez upoważnienia lub przekraczając zakres upoważnienia ( zob. orzeczenie GKO z 25 września 2006 r., DF/GKO-4900-48/61/RN-25/06/1364).

Zawarcie przez JSFP umowy ubezpieczenia grupowego pracowników może też rodzić konsekwencje cywilnoprawne określone w art. 415 i 471 kodeksu cywilnego.  Zaznaczyć bowiem należy, że JSFP, która zawiera tego typu umowę zobowiązana jest do jej obsługi tj. przekazywania ubezpieczycielowi deklaracji, przelewania składek itp. A zatem w sytuacji, gdy ubezpieczony nie uzyska należnego świadczenia w skutek zaniechań w zakresie obsługi umowy, może on skierować do JSFP swoje roszczenia w oparciu o art. 415 kodeksu cywilnego. Błędy w zakresie obsługi umowy skutkować mogą także odpowiedzialnością odszkodowawczą jednostki wobec zakładu ubezpieczeń na podstawie art. 471 kodeksu cywilnego.