Odpis na ZFŚS w jednostkach budżetowych - obligatoryjny i fakultatywny

Obligatoryjny i fakultatywny odpis na ZFŚS w jednostkach budżetowych

Zgodnie z generalną zasadą zawartą w ustawie z dnia 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych, fundusz tworzą pracodawcy zatrudniający co najmniej 20 pracowników w przeliczeniu na pełne etaty. Jednakże zasada ta nie ma zastosowania w odniesieniu do jednostek sektora finansów publicznych.

Samorządowe zakłady budżetowe oraz jednostki budżetowe mają obowiązek tworzyć zakładowy fundusz świadczeń socjalnych bez względu na liczbę zatrudnianych pracowników (art. 3 ust. 2 ustawy). Tworząc ZFŚS pracodawcy mogą skorzystać z dwóch źródeł odpisu na fundusz: obligatoryjnego oraz fakultatywnego.

Zobacz również: Gospodarowanie majątkiem trwałym w jednostkach budżetowych

Zakładowy fundusz świadczeń socjalnych tworzy się w jednostkach budżetowych z corocznego odpisu podstawowego (obligatoryjnego), ustalonego w stosunku do przeciętnej liczby zatrudnionych. Wysokość odpisu podstawowego na jednego zatrudnionego wynosi 37,5% przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej w roku poprzednim lub w drugim półroczu roku poprzedniego, jeżeli przeciętne wynagrodzenie z tego okresu stanowiło kwotę wyższą, ogłaszanego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego w Dzienniku Urzędowym Rzeczpospolitej Polskiej „Monitor Polski” w terminie do 20 lutego każdego roku. Uchwalona jesienią 2012 roku ustawa okołobudżetowa znowelizowała ustawę o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych dodając do niej art. 5b, zgodnie z którym ustalając stawki odpisu na 2013 rok należy za podstawę przyjąć przeciętne wynagrodzenie w gospodarce narodowej w drugim półroczu 2010 roku. W praktyce oznacza to, że od 2011 roku stawka odpisu podstawowego pozostała na niezmienionym poziomie i wynosi 1.093,93 zł.

Stawka ta ulega zwiększeniu do kwoty 1.458,57 zł (50% podstawy) w odniesieniu do pracowników wykonujących prace w szczególny warunkach lub prace o szczególnym charakterze. Chodzi tu o wykaz prac których wykonywanie po 1 stycznia 2009 roku uprawnia do wcześniejszego przechodzenia na emeryturę, według zasad określonych w ustawie z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych. Przy kwalifikowaniu pracowników wykonujących prace w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze zastosowanie mają definicje tych prac zawarte w załącznikach Nr 1 i Nr 2 do ustawy.

Innym odpisem o charakterze obligatoryjnym jest odpis podstawowy na jednego pracownika młodocianego. Wynosi on 5% podstawy w pierwszym roku nauki, 6% podstawy w drugim roku nauki oraz 7% podstawy w trzecim roku nauki. W 2013 roku kwoty te wynoszą odpowiednio: 145,86 zł, 175,03 zł oraz 204,20 zł.