Dodatki jako składnik wynagrodzenia nauczycieli

Dodatki jako składnik wynagrodzenia nauczycieli (za wysługę lat, motywacyjny, funkcyjny, za warunki pracy) 

Karta Nauczyciela w art. 30 ust. 1 określa składniki wynagrodzenia nauczyciela, w skład których wchodzą m.in. dodatki. Ustawodawca nie określa w Karcie Nauczyciela wysokości tych dodatków,  z wyjątkiem dodatku za wysługę lat – art. 33 ust. 1 KN - i jednocześnie nie określa szczegółowych zasad ich przyznawania. Przedmiotowe określenie poprzez upoważnienie ustawowe zawarte w treści art. 30 ust. 6 KN należy do organu prowadzącego, które następuje w drodze regulaminu.

NOWOŚĆ na Infor.pl: Prenumerata elektroniczna Dziennika Gazety Prawnej KUP TERAZ!

Aktem prawnym stanowiącym wytyczne dla organu prowadzącego do uchwalenia regulaminu  placówki oświatowej stanowi Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 31 stycznia 2005 r. w sprawie wysokości minimalnych stawek wynagrodzenia zasadniczego nauczycieli, ogólnych warunków przyznawania dodatków do wynagrodzenia zasadniczego oraz wynagradzania za pracę w dniu wolnym od pracy (Dz. U. 2005 Nr 22, poz.181). Jak wynika z treści rozporządzenia zostały w nim określone m.in. ogólne warunki przyznawania dodatków, natomiast uszczegółowienie, w tym zakresie następuje we wskazanym powyżej regulaminie przez organ prowadzący, w którym organ określa również wysokość poszczególnych dodatków.

Zobacz również: Pracownicy samorządowi – nagrody jubileuszowe

Zgodnie z treścią § 5 dodatek funkcyjny przysługuje nauczycielom, którym powierzono:

1. stanowisko dyrektora lub wicedyrektora przedszkola, szkoły, placówki lub innej jednostki organizacyjnej, o której mowa w art. 1 ust. 1 i 1a Karty Nauczyciela albo inne stanowisko kierownicze przewidziane w statucie szkoły; 
2. sprawowanie funkcji wychowawcy klasy;
3. doradcy metodycznego lub nauczyciela-konsultanta;
4. opiekuna stażu. 

W sytuacji powierzenia nauczycielowi więcej niż jednej powyżej wskazanej funkcji dodatek funkcyjny przysługuje za sprawowanie każdej z nich (Rozstrzygnięcie Nadzorcze Wojewody Dolnośląskiego z dnia 3 czerwca 2009 r. NK.II.0911-12/354/09).

Ogólne warunki przyznawania nauczycielom dodatku motywacyjnego zostały określone w § 6 i należą do nich:

1. osiągnięcia w realizowanym procesie dydaktycznym; 
2. osiągnięcia wychowawczo-opiekuńcze; 
3. wprowadzanie innowacji pedagogicznych, skutkujących efektami w procesie kształcenia i wychowania; 
4. zaangażowanie w realizację czynności i zajęć, o których mowa w art. 42 ust. 2 pkt 2 KN; 
5. szczególnie efektywne wypełnianie zadań i obowiązków związanych z powierzonym stanowiskiem; 
6. realizowanie w szkole zadań edukacyjnych, wynikających z przyjętych przez organ prowadzący priorytetów w realizowanej lokalnej polityce oświatowej. 

Dodatek za wysługę lat przysługuje w wysokości 1% wynagrodzenia zasadniczego za każdy rok pracy, wypłacany w okresach miesięcznych poczynając od czwartego roku pracy, z tym że dodatek ten nie może przekroczyć 20% wynagrodzenia zasadniczego. Zgodnie z § 7 ust. 1 do okresów pracy uprawniających do dodatku za wysługę lat wlicza się okresy poprzedniego zatrudnienia we wszystkich zakładach pracy oraz inne udowodnione okresy, jeżeli z mocy odrębnych przepisów podlegają one wliczeniu do okresu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownicze. Tym samym dodatek za wysługę lat będzie wypłacany w wysokości 3% poczynając od pierwszego miesiąca czwartego roku pracy nauczyciela. Jednocześnie zwrot „poczynając od czwartego roku pracy” dotyczy całego dotychczasowego okresu pracy zgodnie z powyższym paragrafem, a nie wyłącznie pracy w charakterze nauczyciela w szkole. Okresami podlegającymi wliczeniu do okresu pracy z mocy przepisów odrębnych należą m.in. okres pracy w gospodarstwie rolnym, a także okres pobierania zasiłku dla bezrobotnych.

Zobacz również: Zasady wynagradzania pracowników sfery budżetowej

W sytuacji gdy nauczycielowi pozostaje jednocześnie w więcej niż jednym stosunku pracy okresy uprawniające do dodatku za wysługę lat ustala się odrębnie dla każdego stosunku pracy. Jeżeli nauczyciel zatrudniony jest lub był jednocześnie u więcej niż jednego przedsiębiorcy, wówczas okresy te nie podlegają zsumowaniu, chyba że nauczyciel pozostaje w stosunku pracy w kilku szkołach w wymiarze łącznie nieprzekraczającym obowiązującego nauczyciela wymiaru zajęć wówczas wlicza się te okresy zatrudnienia.

Praca w warunkach trudnych została określona w § 8 i § 9 rozporządzenia. Za każdy wykonywany przez nauczyciela rodzaj tych prac nauczycielowi przysługuje dodatek (Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Rzeszowie z dnia 18 kwietnia 2007 r. II SA/Rz 726/2006).

Mając na uwadze powołane powyżej upoważnienie dla organu prowadzącego do określenia w drodze regulaminu wysokości dodatków i szczegółowego określenia ich przyznawania wykształciło się w tym zakresie bogate orzecznictwo, na które należy zwrócić uwagę i które może być pomocne dla nauczycieli, jak i również dla organu prowadzącego.  

Organ prowadzący nie jest uprawniony w ramach upoważnienia ustawowego do określenia okoliczności, w jakich przysługuje lub nie przysługuje dodatek motywacyjny (Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu z dnia 18 listopada 2008 r. IV SA/Wr 372/2008).

Organ prowadzący może określić szczegółowe warunki przyznawania dodatku motywacyjnego, jednak muszą one wynikać z ogólnych kryteriów przyjętych we wskazany powyżej rozporządzeniu. Jednocześnie organ nie jest uprawniony do określenia w regulaminie warunków utraty prawa do dodatku funkcyjnego (Rozstrzygnięcie Nadzorcze Wojewody Podlaskiego z dnia 8 grudnia 2011 r. NK.II.4131.2.140.2011.AR).

Wprowadzenie do regulaminu przesłanki warunkującej otrzymanie dodatku motywacyjnego od długości zatrudnienia w danej placówce wykracza poza upoważnienie ustawowe (Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie z dnia 9 marca 2010 r. III SA/Kr 1007/2009).

W regulaminie organ prowadzący może określić wysokość dodatku dla dyrektora szkoły zależny od wielkości szkoły, jej warunków organizacyjnych, liczby uczniów czyli od elementów, od których zależą odpowiedzialność i nakład pracy. Jednak błędne jest uzależnienie wysokości tego dodatku od samodzielności i trafności przy podejmowaniu decyzji. To ostatnie kryterium może być zastosowane przy określeniu dodatku motywacyjnego lub przy przyzwaniu nagrody (Rozstrzygnięcie Nadzorcze Wojewody Dolnośląskiego z dnia 3 czerwca 2009 r. NK.II.0911-12/353/09).

Organ prowadzący ma prawo do terminowego określenia obowiązywania regulaminu wynagradzania, bowiem nie zakazują tego obowiązujące przepisy prawa, pozostawiając w tym zakresie organom gminy swobodę decydowania (Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi z dnia 28 maja 2009 r. III SA/Łd 233/2009).

Ani przepisy Karty Nauczyciela, ani przepisy wykonawcze do tej ustawy nie przyznają organom prowadzącym uprawnienia do pozbawienia w ramach regulaminów, uchwalanych na podstawie art. 30 ust. 6 ustawy, danego składnika wynagrodzenia (Rozstrzygnięcie Nadzorcze Wojewody Dolnośląskiego z dnia 10 kwietnia 2009 r. NK.II.0911-17/235/09).

Rada nie posiada upoważnienia do określania dodatkowych kryteriów ocennych, warunkujących ustalenie wysokości dodatku funkcyjnego. Ustalenie wysokości dodatku funkcyjnego nie może być zależne od wyników pracy szkoły. Jest to kryterium ocenne, niezwiązane z pełnieniem funkcji dyrektora szkoły czy też zajmowaniem innego stanowiska kierowniczego i dodatkiem funkcyjnym przysługującym z tytułu pełnienia tej funkcji (Rozstrzygnięcie Nadzorcze Wojewody Dolnośląskiego z dnia 3 kwietnia 2009 r. NK.II.0911-14/216/09).

Do zakresu obowiązków wicedyrektora należy zastępowanie dyrektora w przypadku jego nieobecności. W związku z tym m.in. obowiązkiem wicedyrektor otrzymuje stosowny dodatek funkcyjny i nie ma podstaw aby za ten obowiązek otrzymał dodatkowe wynagrodzenie. W związku z tym nie można przyjąć, że każde zastępstwo dyrektora podczas jego nieobecności jest tą przyczyną, która rodzi obowiązek zwiększenia stawki dodatku funkcyjnego. Natomiast taką właśnie „przyczyną” może być właśnie długotrwałe zastępstwo dyrektora (Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 5 czerwca 2007 r. I OSK 420/2007).

Podstawa prawna:

1. Ustawa z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela (Dz. U. 2006 r., Nr  97, poz. 674 z późn. zm.) (stan prawny na dzień 17 grudnia 2013 r.);
2. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 31 stycznia 2005 r. w sprawie wysokości minimalnych stawek wynagrodzenia zasadniczego nauczycieli, ogólnych warunków przyznawania dodatków do wynagrodzenia zasadniczego oraz wynagradzania za pracę w dniu wolnym od pracy (Dz. U. 2005 Nr 22, poz.181) (stan prawny na dzień 17 grudnia 2013 r.).

Polecamy serwis: Wynagrodzenia