VAT przy wywłaszczeniu nieruchomości na drogę gminną
WSA w Gdańsku wyrokiem z 23.11.2017 r. w sprawie II SA/Gd 613/17 wskazał na brak obowiązku powiększenia o VAT odszkodowania przy wywłaszczeniu nieruchomości zajętej pod drogę gminną.
Dnia 23 listopada 2017 roku Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku wydał w sprawie II SA/Gd 613/17 wyrok w przedmiocie opodatkowania VAT wywłaszczenia nieruchomości zajętej pod drogę gminną.
Przedmiotem postępowania było rozpoznanie sprawy, w której stanie faktycznym wskazano, że po zatwierdzeniu przez wójta gminy podziału nieruchomości (w tym na stosowną działkę stanowiącej drogę gminną) i po bezskutecznych próbach negocjacyjnego ustalenia wysokości odszkodowania z tego tytułu, wniesiono o jego ustalenie w trybie administracyjnym. Starosta zawiadomił strony o wszczęciu postępowania administracyjnego, w toku którego rzeczoznawca sporządził operat szacunkowy nieruchomości. W oparciu o tenże operat Starosta ustalił odszkodowanie za prawo własności działki zarządzając jego wypłatę.
Strony wniosły odwołanie rozstrzygnięcia Starosty, zarzucając brak ujęcia w kwocie przyznanego odszkodowania należnego VAT z tego tytułu. Wojewoda, działając na podstawie przepisów Kpa oraz ustawy o gospodarce nieruchomościami, decyzją administracyjną uchylił uprzednią decyzję organu pierwszej instancji w całości i ustalił nową kwotę odszkodowania według zasad i trybu obowiązujących przy wywłaszczaniu nieruchomości. Wyjaśnił przy tym, że z przepisów powołanych ustaw wynika, że podstawą ustalenia odszkodowania jest wartość rynkowa nieruchomości. Tym samym brak jest podstaw prawnych do określania kwoty odszkodowania z tytułu przejścia prawa własności nieruchomości z mocy prawa jako kwoty brutto czy netto. Wojewoda wskazał, że stanowisko takie znajduje potwierdzenie w orzecznictwie sądowoadministracyjnym.
Strony wniosły na decyzję wojewody skargę do WSA, żądając uchylenia w całości decyzji organów obu instancji i zasądzenia zwrotu kosztów postępowania. Strony zarzuciły decyzji między innymi błędy dotyczące nieprawidłowego ustalenia wartości nieruchomości wskutek pominięcia należnego VAT. W opinii stron ustalona w operacie szacunkowym wartość rynkowa nieruchomości jest wartością netto (nie zawierającą w sobie kwoty należnego VAT), a skarżący, którzy zostali pozbawieni prawa własności nieruchomości, są jednocześnie podatnikami tego podatku, co powoduje, że kwota przyznanego odszkodowania nie odpowiada wartości odjętego prawa w rozumieniu powyższych przepisów.
Zobacz: Procedury podatkowe
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku oddalając skargę stron wskazał, że jej przedmiot sprowadza się tylko i wyłącznie do kwestii oceny zasadności dodania do wysokości ustalonego odszkodowania kwoty VAT.
Sąd nadmienił, że ustalenie odszkodowania za nieruchomość skarżących przejętą pod budowę drogi publicznej odbyło się w trybie art. 134 ustawy o gospodarce nieruchomościami, który w opinii sądu miał kluczowe znaczenie dla ustalenia wysokości odszkodowania. We wskazanych przepisach bowiem, ani w żadnych innych nie ma mowy o tym, że do kwoty odszkodowania z tytułu wywłaszczenia (przejęcia z mocy prawa) dodaje się kwotę należnych podatków oraz danin. W tym zakresie powołana regulacja jest jednoznaczna. Sąd wyjaśnił również, że potwierdzenie takiego stanowiska znaleźć można m.in. w § 11 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 21 września 2004 r. w sprawie wyceny nieruchomości i sporządzania operatu szacunkowego, który przesądza o tym, że przy określaniu wartości rynkowej nieruchomości w podejściu dochodowym nie uwzględnia się amortyzacji, kredytu i jego kosztów, podatku dochodowego oraz innych opłat i podatków związanych ze sprzedażą nieruchomości. Skoro w podejściu dochodowym podstawą określania wartości są dochody wskazane na m.in. na podstawie czynszów i wydatków operacyjnych, których poziom przyjmujemy bez podatku od towarów i usług, to analogicznie – w opinii WSA w Gdańsku - w podejściu porównawczym "ceny transakcyjne" stanowiące podstawę określania wartości rynkowej nie powinny zawierać tego podatku.
Skoro ustalenie wysokości odszkodowania następuje w oparciu o zasady określone w przepisach ustawy o gospodarce nieruchomościami, a przepisy tej ustawy nie przewidują możliwości powiększenia należnego odszkodowania o dodatkowe składniki nieprzewidziane w ustawie, w tym również o podatek od towarów i usług, to brak jest podstawy prawnej do konstruowania normy prawa materialnego nakładającej na organ ustalający wysokość odszkodowania taki obowiązek (WSA odesłał w tym zakresie do orzecznictwa NSA, wynikającego między innymi z wyroku z dnia 12 maja 2015 r., sygn. akt I OSK 1402/13). .
W konsekwencji sąd nie podzielił zarzutu skargi, że wysokość odszkodowania powinna być powiększona o podatek od towarów i usług. Zdaniem WSA ewentualny obowiązek zapłaty przez skarżących VAT z tytułu odszkodowania pozostaje bez wpływu na wartość rynkową nieruchomości.
Z tego powodu wartość rynkowa nieruchomości nie rośnie. Wtórne w stosunku do ustalonego odszkodowania obowiązki publicznoprawne skarżących związane z podatkiem nie mogą przekładać się na ocenę odszkodowania w kategoriach słuszności, jeśli jego wysokość odzwierciedla wartość rynkową utraconego prawa.
Odszkodowanie za utraconą własność nieruchomości, ma za zadanie rekompensować wartość utraconego prawa, a nie szkody wskutek wywłaszczenia nieruchomości. Podatek od towarów i usług nie jest elementem wartości nieruchomości. Powstanie zobowiązania podatkowego, w oparciu o odrębne od ustawy o gospodarce nieruchomościami przepisy, jest zdarzeniem następczym w stosunku do uzyskania odszkodowania za wywłaszczoną nieruchomość.
Skład orzekający WSA w sprawie nie podzielił stanowiska, które przywołali skarżący podając wyroki NSA, w których opowiedziano się za ustaleniem odszkodowania z uwzględnieniem wysokości podatku od towarów i usług, który uiścić muszą skarżący. W opinii WSA żadne z powołanych przez skarżących orzeczeń nie dotykało kwestii ustalenia wartości wywłaszczonej nieruchomości na podstawie przepisów ustawy o gospodarce nieruchomościami. Co do zasady w przywołanych w niniejszym uzasadnieniu orzeczeniach NSA przyjmuje się, że odszkodowanie (ustalone stosownie do wartości wywłaszczonej nieruchomości) oraz podatek VAT są odrębnymi instytucjami prawa materialnego, między którymi jest tylko taki związek, że w razie spełnienia przesłanek określonych w ustawie VAT następuje opodatkowanie wywłaszczonego podatkiem od przeniesienia z nakazu organu władzy publicznej prawa własności towarów w zamian za odszkodowanie. Z tego dalej wywodzi się, że podatek VAT jest wydarzeniem następczym w stosunku do ustalenia, na podstawie decyzji właściwego organu, odszkodowania za nieruchomość wywłaszczoną. Zwraca się też uwagę, że o ile ustawodawca przewiduje uwzględnienie w kwocie zapłaty oznaczonego podatku, to czyni to w wyraźnym, niebudzącym wątpliwości przepisie prawa powszechnie obowiązującego, np. przy kosztach zastępstwa procesowego w ramach pomocy prawnej udzielonej z urzędu.
Bezspornie poza zakresem rozstrzygnięcia w niniejszej sprawie pozostają wszelkie kwestie związane z tym, czy, kiedy i w jakiej wysokości powstało zobowiązanie podatkowe.
W konsekwencji zdaniem WSA odszkodowanie (ustalone stosownie do wartości wywłaszczonej nieruchomości) oraz podatek VAT są odrębnymi instytucjami prawa materialnego, między którymi jest tylko taki związek, że w razie spełnienia przesłanek określonych w ustawie VAT następuje opodatkowanie wywłaszczonego podatkiem od przeniesienia z nakazu organu władzy publicznej prawa własności towarów w zamian za odszkodowanie. Podatek VAT jest wydarzeniem następczym w stosunku do ustalenia, na podstawie decyzji właściwego organu, odszkodowania za nieruchomość wywłaszczoną.
Paweł Kaźmierczak
doradca podatkowy w Kancelarii Prawnej Dr Krystian Ziemski & Partners w Poznaniu, Partner, specjalizuje się w zagadnieniach opodatkowania jest podatkiem od towarów i usług oraz procedury podatkowej
Dr Krystian Ziemski & Partners Kancelaria Prawna spółka komandytowa w Poznaniu
www.ziemski.com.pl
Artykuł pochodzi z Portalu: www.prawodlasamorzadu.pl
Komentarze(0)
Pokaż:
NajnowszePopularneNajstarsze