REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Ubezpieczenie wypadkowe - historia

 Inventage
Inventage jest międzynarodową firmą specjalizującą się w optymalizacji kosztów
praca, robotnik, bhp / Fot. Fotolia
praca, robotnik, bhp / Fot. Fotolia

REKLAMA

REKLAMA

Skąd wzięła się idea ochrony pracownika podczas pracy? Poznaj genezę ubezpieczenia wypadkowego.

W obecnym stanie prawnym, wypadkiem przy pracy, jest nagłe zdarzenie, wywołane przyczyną zewnętrzną, powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło w związku z pracą:

REKLAMA

  • podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika zwykłych czynności lub poleceń przełożonych;
  •  podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika czynności na rzecz pracodawcy, nawet bez polecenia;
  • w czasie pozostawania pracownika w dyspozycji pracodawcy w drodze między siedzibą pracodawcy a miejscem wykonywania obowiązku wynikającego ze stosunku pracy.

(art. 3. ust. 1. ustawy z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych)

Obecnie, podstawową funkcją ubezpieczenia wypadkowego jest gwarantowanie środków egzystencji ubezpieczonemu, który w trakcie pracy doznał nieszczęśliwego wypadku i przez określony czas musi powstrzymywać się od jej wykonywania ze względu na stan zdrowia. Ryzyko związane z utratą zdolności do pracy w wyniku wypadku przy pracy dotyczy wszystkich osób aktywnych zawodowo. Podleganie ubezpieczeniu wypadkowemu zapewnia m.in. prawo do: zasiłku chorobowego, świadczenia rehabilitacyjnego, zasiłku wyrównawczego, jednorazowego odszkodowania, czy renty z tytułu niezdolności do pracy.

Zobacz również: Odpowiedzialność zarządcy drogi a powierzenie odśnieżania osobie trzeciej

Pobieżnie przedstawiając aktualne funkcje i zasady ubezpieczenia wypadkowego, chcielibyśmy je skonfrontować z ewolucją idei ubezpieczania pracowników od nieprzewidzianych urazów jakich mogą doznać podczas czasu wykonywanej pracy. W pierwszej części zostanie omówiona geneza idei zapewnienia środków egzystencji poszkodowanemu w wypadku przy pracy pracownikowi, w drugiej kolejności przedstawimy najważniejsze z ustaw poprzedzających aktualnie istniejący stan prawny.

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Idea zapewnienia środków egzystencji poszkodowanemu w wypadku przy pracy pracownikowi

REKLAMA

O ile wypadki przy pracy zdarzały się zawsze, o tyle prawo pracownika do uzyskania środków egzystencji podczas niemożliwości wykonywania pracy narodziło się wraz z wiekiem XIX. Rozwój ubezpieczenia wypadkowego w nowoczesnej formie rozwijał się równomiernie do powoływanych stopniowo służb Bezpieczeństwa i Higieny Pracy. Era rewolucji przemysłowej, wraz z powstaniem wielkiego przemysłu fabrycznego, przyniosła również nową technologię pracy. Maszyny, z jednej strony popychały gospodarkę do przodu z zawrotnym do tej pory tempem, z drugiej wywoływały nieznane dotychczas urazy podczas pracy.

Odpowiedzią na te wydarzenia, w pierwszej kolejności były próby wypracowania systemu ochrony zdrowia i życia podczas pracy kobiet i dzieci. W 1833 roku, w Anglii powołano inspekcję fabryczną. Następnie, podobne komórki powołano we Francji i Prusach. ( źródło: http://www.jobsafety.com.pl/historia-bhp-sluzba.html) . Kolejnymi krajami, w których funkcjonowały ubezpieczenia wypadkowe już w pierwszych latach XX wieku były m.in. Dania, Austria, Holandia, Rumunia, Niemcy czy Włochy.

Tej tendencji, towarzyszył opór pracodawców- odpowiedzią na powoływanie publicznych organów, czuwających nad warunkami pracy było powołanie stowarzyszenia pracodawców: National Safety of Factory Occupiers. Celem stowarzyszenia było zwalczanie ustawodawstwa państwowego z zakresu BHP.

Życie ludzkie zaczęło jednak znaczyć więcej niż dotychczas. Rozwój środków łączności, spowodował wzrost świadomości społecznej. Uważam, że walka o bezpieczne i higieniczne warunki pracy była elementem budowy systemu praw człowieka.

Po raz pierwszy profesjonalnych pracowników BHP powołano w 1906 roku w Stanach Zjednoczonych. Była to odpowiedź na prowadzoną wówczas w Stanach Zjednoczonych kampanię „walki z zabijaniem ludzi bez wojny”. Duża liczba wypadków śmiertelnych w przemyśle ciężkim prowadziła do wszczęcia społecznej debaty na temat bezpieczeństwa pracy i ewentualnych następstw nieszczęśliwych wypadków. Komórka BHP w Polsce powstała dopiero w sierpniu 1953 roku.

Z koeli na gruncie międzynarodowym, w 1919 roku- powstała Międzynarodowa Organizacja Pracy, czuwająca nad prawami i warunkami pracowników. 

Polecamy serwis: ZUS

Prawne podstawy ubezpieczenia wypadkowego

Ważnym elementem wpływającym na rozwój podstaw prawnych ubezpieczenia wypadkowego było zdefiniowanie odpowiedzialności cywilnej pracodawców za szkody powstałe podczas pracy. Znowu,  prekursorem stała się Anglia, gdzie w 1840 roku wprowadzono dla pracodawców obowiązek zwrotu kosztów leczenia i zagwarantowania świadczeń pieniężnych osobom, które doznały uszczerbków na zdrowiu w miejscu pracy.

Tam, gdzie nie istniały podstawy ubezpieczenia wypadkowego, stwarzano system odpowiedzialności cywilnej pracodawców za wypadki przy pracy. Z perspektywy można stwierdzić, że udzielenie jedynie jednorazowego ekwiwalentu za doznaną szkodę w wypadku przy pracy, nie realizowało podstawowej funkcji ubezpieczenia wypadkowego- mianowicie zapewnienia trwałego zabezpieczenia egzystencji na wypadek niezdolności do pracy z powodu wypadku w zatrudnieniu. Ponadto, uzyskanie odszkodowania od pracodawcy zwykle wiązało się dla pracownika z długotrwałym procesem, podczas którego należało uzyskać prawomocne orzeczenie nakładające na pracodawcę obowiązek wypłaty świadczenia.

Początkowo, idea ochrony zdrowia pracowników podczas pracy była rozwijana niezależnie: z jednej strony przez towarzystwa ubezpieczeniowe, z drugiej przez inspekcje pracy. Z jednej więc strony, skupiano się na skutkach wypadków, z drugiej- na przeciwdziałaniu przyczynom nieprzewidzianych urazów, doznawanych przez pracowników w miejscu pracy.
Przybliżając perspektywę do gruntu polskiego, na uwadze należy mieć ustawodawstwa poszczególnych państw zaborczych.

Na obszarach byłego zaboru austriackiego obowiązywała austriacka ustawa z dnia 28 grudnia 1887 roku o przymusowym ubezpieczeniu od wypadków przy pracy.

Ustawa obejmowała ubezpieczeniem stosunkowo najszerszą w porównaniu z pozostałymi zaborami grupę pracowników fizycznych i umysłowych. Podstawą do wypłaty świadczeń był brak możliwości zarobkowania, powstały na skutek wypadku przy pracy, a trwający dłużej niż cztery tygodnie. Ustawa austriacka znała całkowitą niezdolność do zarobkowania, która uprawniała pracownika do otrzymywania renty w wysokości 2/3 średniego wynagrodzenia z ostatniego roku pracy, oraz częściową niezdolność, dającą prawo do ułamkowej części renty odpowiadającej odsetkowi uszczerbku na zdrowiu pracownika, który uległ wypadkowi przy pracy. Ponadto pracownikowi niezdolnemu do zarobkowania z powodu wypadku przy pracy przysługiwał specjalny dodatek z tytułu bezradności. Świadczenia z tytułu wypadku przy pracy nie przysługiwały tym pracownikom, którzy spowodowali wypadek z winy umyślnej, bądź też wypadek był efektem przestępstwa. W modelu austriackim administracja ubezpieczeniami od wypadków przy pracy została powierzona jednostkom terytorialnym, jakimi były Zakłady Ubezpieczeń od Wypadków.

„Z Dziejów Prawa”. T. 3 (11). Katowice 2010. Prace Naukowe Uniwersytetu Śląskiego nr 2763, s. 139—162

W zaborze pruskim obowiązywała Ordynacja Ubezpieczeniowa Rzeszy z 1911 roku.

Regulacja wymagała niemal powszechnego przymusu ubezpieczenia (…) miało miejsce połączenie ubezpieczenia na wypadek choroby i wypadku przy pracy w taki między innymi sposób, że niezdolność do zarobkowania spowodowana wypadkiem przy pracy przez pierwsze 13 tygodni uprawniała do zasiłku chorobowego, a po upływie tego terminu- do renty inwalidzkiej. Administracja i finansowanie systemu niemieckiego oparte były na organizacjach zawodowych pracodawców, którzy zrzeszali się w grupy, na przykład branżowe, a przez kalkulację ryzyka ustalali taryfy składek w wysokości niezbędnej do funkcjonowania stowarzyszeń powołanych dl celów ubezpieczeniowych.

Na ziemiach polskich, jedną z najważniejszych była ustawa scaleniowa (istotna była również ustawa z 7 lipca 1921 roku, poszerzająca krąg robotników objętych ubezpieczeniem wypadkowym). Z kolei ustawa scaleniowa włączyła w krąg ryzyka objętego ubezpieczeniem wypadkowym również skutki choroby zawodowej (zdefiniowanej w Rozporządzeniu Prezydenta RP z 23 sierpnia 1927 roku), a także szerzej rozumianych wypadków w zatrudnieniu. Instytucją czuwającą nad systemem ubezpieczenia wypadkowego na mocy ustawy scaleniowej był Zakład Ubezpieczeń od Wypadków. Co ciekawe, i odmienne od aktualnego stanu prawnego, ustawa scaleniowa nie wprowadzała okresu wyczekiwania jako jednego z warunków uzyskania prawa do świadczenia. Sposób ustalania renty dla poszkodowanego, wyglądał następująco:
- gdy niezdolność do pracy była w stopniu całkowitym: renta wynosiła 66%  przeciętnego wynagrodzenia plus 10% na każde dziecko, do maksymalnej kwoty dotychczasowego zarobku
-jeżeli niezdolność miała charakter częściowy i wielkość powyżej 10 %- renta przysługiwała proporcjonalnie do stopnia utraty zdolności zarobkowania

Renta wdowia wynosiła 30% podstawy renty zmarłego, a renta sieroca 20% tej podstawy.

Wprowadzając ubezpieczenie wypadkowe w kształcie podobnym do obecnego nadano odszkodowaniu postać świadczeń zryczałtowanych, przyznawanych bez uwzględnienia elementów indywidualnych, a także rozluźniono związek między wysokością odszkodowania i rozmiarem poniesionej szkody. Nie uwzględnia się przecież w wymiarze świadczenia wzrostu potrzeb pracownika z powodu choroby, czy też jego bliskich. Niektóre więc elementy szkody zostają przy wymiarze świadczenia pominięte. W nowoczesnych systemach ubezpieczeń wypadkowych, wyłączona więc została zasada miarkowania odszkodowania. W procesie ewolucji wysokość świadczeń jest uzależniona od rozmiaru doznanego uszczerbku i jego wpływu na zdolność do wykonywania pracy. A uzyskiwanie świadczenia od organów państwowych, uwalnia pracowników od potrzeby udowadniania winy pracodawcy w procesie cywilnym o nakaz wypłaty odszkodowania ( źródło: Pojęcia i konstrukcje prawne ubezpieczenia społecznego. Inetta Jędrasik- Jankowska).

Rafał Jędruchniewicz / Inventage Polska

Autorzy:

Rafał Jędruchniewicz i Aleksandra Mizołek.

Polecamy w INFORRB

Czy pieniądze utracone w wyniku wypadku trzeba zwracać poszkodowanemu pracownikowi

Jak dokumentować prawo do zasiłku opiekuńczego i chorobowego

Wynagrodzenie uwzględniane przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłków

Źródło: INFOR

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

© Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

REKLAMA

Księgowość budżetowa
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Podwyższenie wynagrodzenia zasadniczego pracowników ochrony zdrowia. Wyrównanie od 1 stycznia 2025 r. Jest projekt rozporządzenia

Podwyższenie wynagrodzenia zasadniczego pracowników zatrudnionych w niektórych państwowych jednostkach budżetowych działających w ochronie zdrowia. Wyrównanie od 1 stycznia 2025 r. Jest projekt rozporządzenia.

Trwają prace nad zmianami w Kodeksie pracy. Będzie nowa definicja mobbingu

Trwają prace nad zmianami w Kodeksie pracy. Będzie nowa definicja mobbingu. Jaka jest obecnie definicja mobbingu? Jakie w związku z tym ma obowiązki pracodawca? Co zakłada projekt nowelizacji Kodeksu pracy? Czy pracodawcy będą mieli dodatkowe obowiązki?

Uzupełniający urlop macierzyński. Czy pracodawca może go odrzucić? Kiedy wniosek?

19 marca 2025 r. zaczną obowiązywać przepisy wprowadzające uzupełniający urlop macierzyński. Od czego zależy długość tego urlopu? Kiedy należy złożyć wniosek o uzupełniający urlop macierzyński? Czy pracodawca może go odrzucić?

Odprawa pośmiertna 2025 r. Ile wynosi? Komu przysługuje?

Kodeks pracy określa m.in. zasady dotyczące nabycia odprawy pośmiertnej po pracowniku. Chodzi o sytuację, w której pracownik m.in. w czasie trwania stosunku pracy umiera. Kto może otrzymać odprawę pośmiertną po pracowniku? Ile wynosi?

REKLAMA

Kiedy pracodawca może rozwiązać umowę o pracę bez wypowiedzenia? Czy pracownik może rozwiązać umowę o pracę bez wypowiedzenia?

Kiedy pracodawca może rozwiązać umowę o pracę bez wypowiedzenia? W jakich przypadkach pracodawca będzie mógł rozwiązać umowę o pracę z winy pracownika, a w jakich bez winy pracownika? Czy pracownik może rozwiązać umowę o pracę bez wypowiedzenia?

Społeczne Agencje Najmu z 100 proc. dofinansowaniem z UE. Wnioski do 17 marca 2025 r.

Społeczne Agencje Najmu z 100 proc. dofinansowaniem z UE. Ruszyła II edycja konkursu dla gmin. Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej przeznaczy blisko 100 mln zł z Unii Europejskiej na Społeczne Agencje Najmu Wnioski do 17 marca 2025 r. Kto może wystąpić o dofinansowanie? Ile wynosi dofinansowanie?

Wyniki VI tury naboru programu Aktywny Maluch. Prawie 10 tys. miejsc opieki objętych dofinansowaniem

Wyniki VI tury naboru programu Aktywny Maluch. Prawie 10 tys. miejsc opieki objętych dofinansowaniem. Resort rodziny 31 stycznia opublikował wyniki VI tury naboru ciągłego w ramach programu Aktywny Maluch 2022-2029. Zgodnie z danymi resortu rodziny, poziom użłobkowienia w Polsce wynosi już 40,11 proc. Pod koniec 2023 r. wynosił 36 proc.

Czy pracodawca ma obowiązek udzielić zwolnienia od pracy z powodu działania siły wyższej?

Czy pracodawca ma obowiązek udzielić zwolnienia od pracy z powodu działania siły wyższej? Czym jest siła wyższa? Kiedy pracownik powinien poinformować pracodawcę o taki zwolnieniu? Czy dni przeznaczone na zwolnienie z powodu działania siły wyższej przechodzą na kolejny rok?

REKLAMA

Sporządzanie sprawozdań przez JST. Są nowe wzory. Kiedy sprawozdanie na starych zasadach?

Sporządzanie sprawozdań przez JST. Są nowe wzory. 31 stycznia 2025 r. w Dzienniku Ustaw ukazało się rozporządzenie Ministra Finansów, które wprowadza m.in. nowe wzory sporządzania sprawozdań przez JST. Kiedy sprawozdanie na starych zasadach?

Amortyzacja środków trwałych

Czym są środki trwałe? Czym jest amortyzacja? Co jest wartością początkową środka trwałego? Co należy uwzględnić przy amortyzacji środka trwałego? Jakie wyróżniamy metody amortyzacji środków trwałych?

REKLAMA