Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Ubezpieczenie wypadkowe - historia

 Inventage
Inventage jest międzynarodową firmą specjalizującą się w optymalizacji kosztów
praca, robotnik, bhp / Fot. Fotolia
praca, robotnik, bhp / Fot. Fotolia
Skąd wzięła się idea ochrony pracownika podczas pracy? Poznaj genezę ubezpieczenia wypadkowego.

W obecnym stanie prawnym, wypadkiem przy pracy, jest nagłe zdarzenie, wywołane przyczyną zewnętrzną, powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło w związku z pracą:

  • podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika zwykłych czynności lub poleceń przełożonych;
  •  podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika czynności na rzecz pracodawcy, nawet bez polecenia;
  • w czasie pozostawania pracownika w dyspozycji pracodawcy w drodze między siedzibą pracodawcy a miejscem wykonywania obowiązku wynikającego ze stosunku pracy.

(art. 3. ust. 1. ustawy z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych)

Obecnie, podstawową funkcją ubezpieczenia wypadkowego jest gwarantowanie środków egzystencji ubezpieczonemu, który w trakcie pracy doznał nieszczęśliwego wypadku i przez określony czas musi powstrzymywać się od jej wykonywania ze względu na stan zdrowia. Ryzyko związane z utratą zdolności do pracy w wyniku wypadku przy pracy dotyczy wszystkich osób aktywnych zawodowo. Podleganie ubezpieczeniu wypadkowemu zapewnia m.in. prawo do: zasiłku chorobowego, świadczenia rehabilitacyjnego, zasiłku wyrównawczego, jednorazowego odszkodowania, czy renty z tytułu niezdolności do pracy.

Zobacz również: Odpowiedzialność zarządcy drogi a powierzenie odśnieżania osobie trzeciej

Pobieżnie przedstawiając aktualne funkcje i zasady ubezpieczenia wypadkowego, chcielibyśmy je skonfrontować z ewolucją idei ubezpieczania pracowników od nieprzewidzianych urazów jakich mogą doznać podczas czasu wykonywanej pracy. W pierwszej części zostanie omówiona geneza idei zapewnienia środków egzystencji poszkodowanemu w wypadku przy pracy pracownikowi, w drugiej kolejności przedstawimy najważniejsze z ustaw poprzedzających aktualnie istniejący stan prawny.

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Idea zapewnienia środków egzystencji poszkodowanemu w wypadku przy pracy pracownikowi

O ile wypadki przy pracy zdarzały się zawsze, o tyle prawo pracownika do uzyskania środków egzystencji podczas niemożliwości wykonywania pracy narodziło się wraz z wiekiem XIX. Rozwój ubezpieczenia wypadkowego w nowoczesnej formie rozwijał się równomiernie do powoływanych stopniowo służb Bezpieczeństwa i Higieny Pracy. Era rewolucji przemysłowej, wraz z powstaniem wielkiego przemysłu fabrycznego, przyniosła również nową technologię pracy. Maszyny, z jednej strony popychały gospodarkę do przodu z zawrotnym do tej pory tempem, z drugiej wywoływały nieznane dotychczas urazy podczas pracy.

Odpowiedzią na te wydarzenia, w pierwszej kolejności były próby wypracowania systemu ochrony zdrowia i życia podczas pracy kobiet i dzieci. W 1833 roku, w Anglii powołano inspekcję fabryczną. Następnie, podobne komórki powołano we Francji i Prusach. ( źródło: http://www.jobsafety.com.pl/historia-bhp-sluzba.html) . Kolejnymi krajami, w których funkcjonowały ubezpieczenia wypadkowe już w pierwszych latach XX wieku były m.in. Dania, Austria, Holandia, Rumunia, Niemcy czy Włochy.

Tej tendencji, towarzyszył opór pracodawców- odpowiedzią na powoływanie publicznych organów, czuwających nad warunkami pracy było powołanie stowarzyszenia pracodawców: National Safety of Factory Occupiers. Celem stowarzyszenia było zwalczanie ustawodawstwa państwowego z zakresu BHP.

Życie ludzkie zaczęło jednak znaczyć więcej niż dotychczas. Rozwój środków łączności, spowodował wzrost świadomości społecznej. Uważam, że walka o bezpieczne i higieniczne warunki pracy była elementem budowy systemu praw człowieka.

Po raz pierwszy profesjonalnych pracowników BHP powołano w 1906 roku w Stanach Zjednoczonych. Była to odpowiedź na prowadzoną wówczas w Stanach Zjednoczonych kampanię „walki z zabijaniem ludzi bez wojny”. Duża liczba wypadków śmiertelnych w przemyśle ciężkim prowadziła do wszczęcia społecznej debaty na temat bezpieczeństwa pracy i ewentualnych następstw nieszczęśliwych wypadków. Komórka BHP w Polsce powstała dopiero w sierpniu 1953 roku.

Z koeli na gruncie międzynarodowym, w 1919 roku- powstała Międzynarodowa Organizacja Pracy, czuwająca nad prawami i warunkami pracowników. 

Polecamy serwis: ZUS

Prawne podstawy ubezpieczenia wypadkowego

Ważnym elementem wpływającym na rozwój podstaw prawnych ubezpieczenia wypadkowego było zdefiniowanie odpowiedzialności cywilnej pracodawców za szkody powstałe podczas pracy. Znowu,  prekursorem stała się Anglia, gdzie w 1840 roku wprowadzono dla pracodawców obowiązek zwrotu kosztów leczenia i zagwarantowania świadczeń pieniężnych osobom, które doznały uszczerbków na zdrowiu w miejscu pracy.

Tam, gdzie nie istniały podstawy ubezpieczenia wypadkowego, stwarzano system odpowiedzialności cywilnej pracodawców za wypadki przy pracy. Z perspektywy można stwierdzić, że udzielenie jedynie jednorazowego ekwiwalentu za doznaną szkodę w wypadku przy pracy, nie realizowało podstawowej funkcji ubezpieczenia wypadkowego- mianowicie zapewnienia trwałego zabezpieczenia egzystencji na wypadek niezdolności do pracy z powodu wypadku w zatrudnieniu. Ponadto, uzyskanie odszkodowania od pracodawcy zwykle wiązało się dla pracownika z długotrwałym procesem, podczas którego należało uzyskać prawomocne orzeczenie nakładające na pracodawcę obowiązek wypłaty świadczenia.

Początkowo, idea ochrony zdrowia pracowników podczas pracy była rozwijana niezależnie: z jednej strony przez towarzystwa ubezpieczeniowe, z drugiej przez inspekcje pracy. Z jednej więc strony, skupiano się na skutkach wypadków, z drugiej- na przeciwdziałaniu przyczynom nieprzewidzianych urazów, doznawanych przez pracowników w miejscu pracy.
Przybliżając perspektywę do gruntu polskiego, na uwadze należy mieć ustawodawstwa poszczególnych państw zaborczych.

Na obszarach byłego zaboru austriackiego obowiązywała austriacka ustawa z dnia 28 grudnia 1887 roku o przymusowym ubezpieczeniu od wypadków przy pracy.

Ustawa obejmowała ubezpieczeniem stosunkowo najszerszą w porównaniu z pozostałymi zaborami grupę pracowników fizycznych i umysłowych. Podstawą do wypłaty świadczeń był brak możliwości zarobkowania, powstały na skutek wypadku przy pracy, a trwający dłużej niż cztery tygodnie. Ustawa austriacka znała całkowitą niezdolność do zarobkowania, która uprawniała pracownika do otrzymywania renty w wysokości 2/3 średniego wynagrodzenia z ostatniego roku pracy, oraz częściową niezdolność, dającą prawo do ułamkowej części renty odpowiadającej odsetkowi uszczerbku na zdrowiu pracownika, który uległ wypadkowi przy pracy. Ponadto pracownikowi niezdolnemu do zarobkowania z powodu wypadku przy pracy przysługiwał specjalny dodatek z tytułu bezradności. Świadczenia z tytułu wypadku przy pracy nie przysługiwały tym pracownikom, którzy spowodowali wypadek z winy umyślnej, bądź też wypadek był efektem przestępstwa. W modelu austriackim administracja ubezpieczeniami od wypadków przy pracy została powierzona jednostkom terytorialnym, jakimi były Zakłady Ubezpieczeń od Wypadków.

„Z Dziejów Prawa”. T. 3 (11). Katowice 2010. Prace Naukowe Uniwersytetu Śląskiego nr 2763, s. 139—162

W zaborze pruskim obowiązywała Ordynacja Ubezpieczeniowa Rzeszy z 1911 roku.

Regulacja wymagała niemal powszechnego przymusu ubezpieczenia (…) miało miejsce połączenie ubezpieczenia na wypadek choroby i wypadku przy pracy w taki między innymi sposób, że niezdolność do zarobkowania spowodowana wypadkiem przy pracy przez pierwsze 13 tygodni uprawniała do zasiłku chorobowego, a po upływie tego terminu- do renty inwalidzkiej. Administracja i finansowanie systemu niemieckiego oparte były na organizacjach zawodowych pracodawców, którzy zrzeszali się w grupy, na przykład branżowe, a przez kalkulację ryzyka ustalali taryfy składek w wysokości niezbędnej do funkcjonowania stowarzyszeń powołanych dl celów ubezpieczeniowych.

Na ziemiach polskich, jedną z najważniejszych była ustawa scaleniowa (istotna była również ustawa z 7 lipca 1921 roku, poszerzająca krąg robotników objętych ubezpieczeniem wypadkowym). Z kolei ustawa scaleniowa włączyła w krąg ryzyka objętego ubezpieczeniem wypadkowym również skutki choroby zawodowej (zdefiniowanej w Rozporządzeniu Prezydenta RP z 23 sierpnia 1927 roku), a także szerzej rozumianych wypadków w zatrudnieniu. Instytucją czuwającą nad systemem ubezpieczenia wypadkowego na mocy ustawy scaleniowej był Zakład Ubezpieczeń od Wypadków. Co ciekawe, i odmienne od aktualnego stanu prawnego, ustawa scaleniowa nie wprowadzała okresu wyczekiwania jako jednego z warunków uzyskania prawa do świadczenia. Sposób ustalania renty dla poszkodowanego, wyglądał następująco:
- gdy niezdolność do pracy była w stopniu całkowitym: renta wynosiła 66%  przeciętnego wynagrodzenia plus 10% na każde dziecko, do maksymalnej kwoty dotychczasowego zarobku
-jeżeli niezdolność miała charakter częściowy i wielkość powyżej 10 %- renta przysługiwała proporcjonalnie do stopnia utraty zdolności zarobkowania

Renta wdowia wynosiła 30% podstawy renty zmarłego, a renta sieroca 20% tej podstawy.

Wprowadzając ubezpieczenie wypadkowe w kształcie podobnym do obecnego nadano odszkodowaniu postać świadczeń zryczałtowanych, przyznawanych bez uwzględnienia elementów indywidualnych, a także rozluźniono związek między wysokością odszkodowania i rozmiarem poniesionej szkody. Nie uwzględnia się przecież w wymiarze świadczenia wzrostu potrzeb pracownika z powodu choroby, czy też jego bliskich. Niektóre więc elementy szkody zostają przy wymiarze świadczenia pominięte. W nowoczesnych systemach ubezpieczeń wypadkowych, wyłączona więc została zasada miarkowania odszkodowania. W procesie ewolucji wysokość świadczeń jest uzależniona od rozmiaru doznanego uszczerbku i jego wpływu na zdolność do wykonywania pracy. A uzyskiwanie świadczenia od organów państwowych, uwalnia pracowników od potrzeby udowadniania winy pracodawcy w procesie cywilnym o nakaz wypłaty odszkodowania ( źródło: Pojęcia i konstrukcje prawne ubezpieczenia społecznego. Inetta Jędrasik- Jankowska).

Rafał Jędruchniewicz / Inventage Polska

Autorzy:

Rafał Jędruchniewicz i Aleksandra Mizołek.

Polecamy w INFORRB

Czy pieniądze utracone w wyniku wypadku trzeba zwracać poszkodowanemu pracownikowi

Jak dokumentować prawo do zasiłku opiekuńczego i chorobowego

Wynagrodzenie uwzględniane przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłków

Reklama
Zaktualizuj swoją wiedzę z naszymi publikacjami i szkoleniami
Źródło: INFOR
Czy ten artykuł był przydatny?
tak
nie
Dziękujemy za powiadomienie
Jeśli nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania w tym artykule, powiedz jak możemy to poprawić.
UWAGA: Ten formularz nie służy wysyłaniu zgłoszeń . Wykorzystamy go aby poprawić artykuł.
Jeśli masz dodatkowe pytania prosimy o kontakt

Komentarze(0)

Pokaż:

Uwaga, Twój komentarz może pojawić się z opóźnieniem do 10 minut. Zanim dodasz komentarz -zapoznaj się z zasadami komentowania artykułów.
    QR Code

    © Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

    Księgowość budżetowa
    Zapisz się na newsletter
    Zobacz przykładowy newsletter
    Zapisz się
    Wpisz poprawny e-mail
    Pracownicy samorządowi: Nowe tabele zaszeregowania, likwidacja stanowisk, pensja minimalna [rozporządzenie od 1 lipca 2023 r.]

    Zmiany dla pracowników samorządowych: nowe tabele zaszeregowania, likwidacja stanowisk, pensja minimalna. Wprowadzi je zmienione rozporządzenie Rady Ministrów w sprawie wynagradzania pracowników samorządowych. Zmiany wejdą w życie od 1 lipca 2023 r.

    Rząd daje 3300 zł brutto wynagrodzenia dla pracowników samorządowych. Jest to mniej od minimalnego wynagrodzenia. Dopłacić mają samorządy

    Od 1 lipca 2023 r. rząd proponuje kwotę minimalnego wynagrodzenia zasadniczego w I kategorii zaszeregowania w wysokości 3300 zł, aby wysokość tej kwoty była zbliżona do kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę. W pozostałych kategoriach zaszeregowania, kwoty zostały ustalone tak, aby wzrastały proporcjonalnie między kategoriami.

    Będzie nowy wzór świadectwa pracy [nowelizacja kodeksu pracy]

    Ministerstwo Rodziny i Polityki Społecznej przedstawiło projekt rozporządzenia w sprawie świadectwa pracy. W dokumencie trzeba będzie uwzględniać informacje o wykorzystaniu nowych rodzajów urlopów i zwolnień wprowadzonych nowelizacją Kodeksu pracy.

    Uzgodnienia i opinie do projektu planu miejscowego

    Ważnym elementem prowadzącym do przyjęcia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego jest wyrażenie stanowiska wobec projektu planu przez organy wyspecjalizowane w określonych dziedzinach, które powinny zostać uwzględnione przy realizacji polityki przestrzennej gminy. Takie stanowisko przybiera postać uzgodnień lub opinii.

    Jak zaskarżyć rozstrzygnięcie nadzorcze wojewody

    Jedną z form ochrony samodzielności samorządu terytorialnego jest możliwość zakwestionowania (przez uprawniony organ) rozstrzygnięcia nadzorczego wydanego przez wojewodę lub przez regionalną izbę obrachunkową. 

    Czy dotacja oświatowa dla placówek niesamorządowych to świadczenie jednorazowe?

    W praktyce pokutuje pogląd, że dotacja oświatowa - wypłacana przez jednostkę samorządu terytorialnego dla placówki niepublicznej działającej na jej terenie - ma charakter świadczenia jednorazowego. 

    MI: wartość wniosków o dofinansowanie przewozów autobusowych to 773 mln zł

    Samorządy złożyły wnioski o uruchomienie w tym roku, w całym kraju 6347 nowych linii autobusowych z dofinansowaniem z rządowego Funduszu rozwoju przewozów autobusowych (FRPA); wartość wniosków to 773 mln zł - przekazał wiceminister infrastruktury Rafał Weber.

    Darmowe laptopy dla czwartoklasistów będą miały zabezpieczenie przed odsprzedażą w postaci .... wygrawerowanego orła w koronie

    Jesienią 370 tys. uczniów czwartych klas szkół podstawowych otrzyma na własność komputery. W przestrzeni medialnej podnoszono, że niektórzy rodzice mogą próbować je nielegalnie odsprzedać.

    Zapisy w umowie o łącznej wysokości kar umownych

    W trakcie kontroli regionalna izba obrachunkowa zarzuciła jednostce, że w kilku umowach zawartych z wykonawcami nie ujęto łącznej maksymalnej wysokości kar umownych, których może dochodzić powiat lub wykonawca. Umowy te zostały już wykonane i nie było problemów z umowami czy też terminowością. Czy taki zarzut jest słuszny?

    Korekta dodatkowego wynagrodzenia rocznego za 2022 r. w jednostkach pomocy społecznej

    Dnia 31 marca 2023 r. mija termin wypłaty dodatkowego wynagrodzenia rocznego za poprzedni rok kalendarzowy. Obowiązkiem pracodawcy jest nie tylko ustalenie, kto powinien otrzymać to świadczenie, ale także prawidłowe obliczenie jego wysokości, a w przypadku błędnego naliczenia - dokonanie poprawnej korekty.

    Przepracowanie części dnia a zwolnienie lekarskie

    Zdarza się, że w trakcie swojej dniówki pracownik zwalnia się z pracy z powodu złego samopoczucia i udaje się do lekarza. Następnie wpływa do pracodawcy zwolnienie lekarskie na okres, którego pierwszym dniem jest ten w części przepracowany. 

    Mieszkańcy małych gmin i dużych miast powinni mieć te same możliwości

    Mamy aspiracje, aby mieszkańcy zarówno mniejszych miejscowości, jak i dużych miast mieli te same możliwości, aby mogli korzystać w równym stopniu z środków rządowych, samorządowych i europejskich – powiedział w piątek minister funduszy i polityki regionalnej Grzegorz Puda.

    RIO o klasyfikacji dochodów gmin za zakwaterowanie uchodźców z Ukrainy

    Dochody uzyskiwane przez gminy z tytułu opłat za zakwaterowanie, które od niedawna dokonują uchodźcy z Ukrainy należy klasyfikować w dziale 853 - wskazała w stanowisku RIO w Szczecinie. Izba zwróciła uwagę, że w rozporządzeniu MF brakuje dedykowanej klasyfikacji budżetowej

    Od 21 marca 2023 r. nowe zasady prowadzenia akt pracowniczych

    W Dzienniku Ustaw opublikowano nowelizację rozporządzenia w sprawie dokumentacji pracowniczej. Dotyczy dokumentów na temat przeprowadzania kontroli trzeźwości pracowników oraz wprowadzenia informacji o pracy zdalnej.

    Czy klauzula waloryzacyjna ma zastosowanie do umów o zamówienia publiczne poniżej 130 000 zł zawieranych na dłużej niż 6 miesięcy?

    Czy waloryzacja w umowach z terminem przekraczającym 6 miesięcy wprowadzona od 10 listopada 2022 r. ustawą z 7 października 2022 r. o zmianie niektórych ustaw w celu uproszczenia procedur administracyjnych dla obywateli i przedsiębiorców dotyczy również postępowań poniżej 130 000 zł, jeżeli umowy zawierane są na okres przekraczający 6 miesięcy?

    Jaki wymiar urlopu wypoczynkowego po zmianie pracodawcy?

    Od 01.03.2023 r. będziemy zatrudniać osobę na stanowisku woźnego w wymiarze 3/4 etatu ze stażem 23 lat pracy. Osoba ta dotychczas pracowała w Służbie Więziennej (do dnia 20.01.2023 r.).

    Czy należy się dodatek stażowy w dodatkowym miejscu zatrudnieniu nauczyciela

    Jesteśmy szkołą podstawową państwową (organ prowadzący Urząd Miasta). Zatrudniliśmy nauczyciela z dwudziestoletnim stażem pracy na 1/2 etatu. Ten sam nauczyciel jest zatrudniony w innej szkole podstawowej w naszym mieście na pełny etat. Nauczyciel przedstawił nam świadectwa pracy. Na podstawie tych samych świadectw pracy otrzymuje dodatek w szkole podstawowej, w której jest zatrudniony na cały etat. Czy należy mu się dodatek za staż pracy?

    Kiedy płatnika nie wiążą wnioski złożone przez podatnika

    Proszę o informację dot. interpretacji z art. 31a pkt 7 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych: "Po ustaniu stosunku prawnego stanowiącego podstawę dokonywania przez płatnika świadczeń podatnikowi, płatnik przy obliczaniu zaliczki pomija oświadczenia i wnioski złożone uprzednio przez podatnika, z wyjątkiem wniosków, o których mowa w art. 32 ust. 6 i 8 oraz art. 41 ust. 11.

    Czy w przypadku sprzedaży węgla przez gminę trzeba prowadzić ewidencję z wykorzystaniem konta 330

    Gmina zleciła na podstawie umów sprzedaż "preferencyjnego" węgla przedsiębiorstwom i spółkom działającym na terenie Gminy. Czy w ww. przypadku gmina powinna prowadzić ewidencję magazynową (konto 330 "Towary") i ewidencję sprzedaży węgla?

    Poszerzenie przez wójta katalogu przesłanek przyznania dodatku specjalnego do wynagrodzeń pracowników

    Wójt gminy w drodze zarządzenia wewnętrznego postanowił, że pracownikom urzędu gminy, zatrudnionym na podstawie umowy o pracę, mogą być przyznawane dodatki specjalne do wynagrodzeń "w innych uzasadnionych sytuacjach, niż wskazane w ustawie o pracownikach samorządowych". Na podstawie tego zarządzenia dodatki specjalne były przyznawane pracownikom m.in. z tytułu "pracy w uciążliwych warunkach, w tym z narażeniem na ciągły stres", "szczególne osiągnięcia w pracy" lub bez żadnego dodatkowego uzasadnienia.

    Świadczenia pomocy zdrowotnej dla nauczycieli. Jak ustalić?

    Rada gminy nie określiła rodzaju świadczeń przyznawanych w ramach pomocy zdrowotnej dla nauczycieli oraz warunków i trybu ich przyznawania. Przy braku tej uchwały nie zaplanowała w budżecie gminy wydatków na ten cel.

    Jak rozliczyć godziny ponadwymiarowe nauczyciela, który przebywa na zwolnieniu lekarskim?

    Jak rozliczyć godziny ponadwymiarowe nauczyciela, który przebywa na zwolnieniu lekarskim? Jakie przepisy mają zastosowanie w przypadku, w którym nauczyciel zatrudniony jest w szkole prowadzonej przez gminę?

    Nieruchomości szkolne a podatek od nieruchomości

    Ustawodawca podatkowy przyznaje placówkom oświatowym preferencje w podatku od nieruchomości. 

    Odliczenie VAT od wydatków gminy na zakup autobusów

    Czy gmina ma prawo do odliczenia pełnej wysokości podatku naliczonego z tytułu nabycia autobusów niskoemisyjnych w przypadku, gdy te na podstawie umowy najmu będą później wykorzystywane przez spółkę gminną powołaną do realizacji zadań z zakresu transportu publicznego?

    Zmiany: urlopy, szkolenia, elastyczny czas pracy [Ostateczna wersja nowelizacji kodeksu pracy]

    Nowelizacja wdraża dwie unijne dyrektywy. Nowe przepisy regulują m.in. urlopy i czas pracy, w tym urlop rodzicielski, do którego pracownicy będą mieli indywidualne prawo.