Drobne uchybienia w sprawozdaniach z zamówień publicznych a dyscyplina finansów publicznych

Uprawnienia kontrolne regionalnych izb obrachunkowych (dalej: RIO) określone zostały w ustawie z 7 października 1992 r. o regionalnych izbach obrachunkowych (dalej: ustawa o RIO). W art. 5 ust. 1 ustawodawca postanowił, że izby kontrolują gospodarkę finansową, w tym realizację zobowiązań podatkowych oraz zamówienia publiczne podmiotów, o których mowa w art. 1 ust. 2 ustawy o RIO, na podstawie kryterium zgodności z prawem i zgodności dokumentacji ze stanem faktycznym. Z kolei w art. 7 ust. 1 ustawy o RIO podano, że izby przeprowadzają co najmniej raz na cztery lata kompleksową kontrolę gospodarki finansowej jednostek samorządu terytorialnego. Stosowne regulacje w zakresie trybu kontroli znajdują się również w rozporządzeniu Prezesa Rady Ministrów z 16 lipca 2004 r. w sprawie siedzib i zasięgu terytorialnego regionalnych izb obrachunkowych oraz szczegółowej organizacji izb, liczby członków kolegium i trybu postępowania, gdzie wskazano, że wydział kontroli gospodarki finansowej przeprowadza następujące rodzaje kontroli:

• kompleksowe, obejmujące gospodarkę finansową jednostki samorządu terytorialnego,
• problemowe, obejmujące wybrane zagadnienia w jednej lub kilku jednostkach kontrolowanych,
• doraźne, podejmowane w razie potrzeby.

Wynika z tego, że w zakresie działalności kontrolnej izb mieszczą się m.in. kwestie zamówień publicznych, przy czym ustawodawca nie ograniczył zakresu przedmiotowego tych kontroli do niektórych tylko kwestii, a objął zasadniczo w swym zakresie całość regulacji ustawy z 29 stycznia 2004 r. - Prawo zamówień publicznych (dalej: upzp).

Skoro już jest przesądzone, że izba ma szerokie kompetencje we wspomnianym zakresie przedmiotowym, warto odnieść się do przywołanych w zapytaniu naruszeń upzp. W pytaniu wskazano m.in., że za któryś z poprzednich lat gmina nie złożyła rocznego sprawozdania o udzielonych zamówieniach. Materia ta jest uregulowana w art. 98 ust. 1-4 upzp. Zgodnie z zapisem ustawowym, zamawiający sporządza roczne sprawozdanie o udzielonych zamówieniach. Sprawozdanie zamawiający przekazuje Prezesowi UZP w terminie do 1 marca każdego roku następującego po roku, którego dotyczy sprawozdanie. Wzór sprawozdania oraz sposób jego przekazywania został ustalony w rozporządzeniu przez ministra właściwego do spraw gospodarki, z uwzględnieniem:

• wymagań dotyczących treści sprawozdania przekazywanego Komisji Europejskiej,
• potrzeby zapewnienia aktualnych informacji w celu monitorowania systemu zamówień publicznych,
• zasadności wykorzystania środków komunikacji elektronicznej.

Regulacje są dość oczywiste, jednoznaczne w swym brzmieniu i nie pozostawiają żadnych wątpliwości. W konsekwencji przyjąć należy, że niesporządzenie, a później nieprzekazanie sprawozdania do Prezesa UZP stanowi poważne naruszenie art. 98 upzp. Co przy tym istotne, argument przywołany w zapytaniu, że owe sprawozdania są przekazywane wprost do Prezes UZP - nie może służyć jako okoliczność wyłączająca uprawnienia kontrolne w tym zakresie przynależne RIO. Czym innym są bowiem obowiązki sprawozdawcze wobec Prezes UZP, a czym innym realizacja ustawowych kompetencji przez wspomniane izby.

Zobacz: Zamówienia publiczne

Podobnie krytycznie należy odnieść się do drugiego z przywołanych naruszeń, czyli podania w sprawozdaniu danych w niewłaściwy sposób - chodzi o wpisanie wartości szacunkowych zamówień zamiast kwot z umów. Taka nieprawidłowość nie wynika, co prawda, wprost z art. 98 upzp, jednak można wywieść ją z rozporządzenia Ministra Rozwoju i Finansów z 15 grudnia 2016 r. w sprawie informacji zawartych w rocznym sprawozdaniu o udzielonych zamówieniach, jego wzoru oraz sposobu przekazywania (dalej: rozporządzenie w sprawie sprawozdania o zamówieniach publicznych). W tym bowiem rozporządzeniu, w § 1 ustawodawca określił zawartość rocznego sprawozdania o udzielonych zamówieniach. Przykładowo, w jego § 1 pkt 3 lit. a-c - w odniesieniu do zamówień, o wartości przekraczającej wyrażoną w złotych równowartość kwoty, o której mowa w art. 4 pkt 8 upzp i mniejszej od kwot określonych w przepisach wydanych na podstawie art. 11 ust. 8 upzp - wprost jest mowa o wartości zawartych umów, bez podatku od towarów i usług, a nie o wartości szacunkowej zamówień. Podobnie w § 1 pkt 4 lit. g ustawodawca posługuje się wartością zawartych umów bez podatku od towarów i usług. Oznacza to tym samym, że wadliwe było wpisanie w sprawozdaniu danych według wartości oszacowania zamówień.

Odrębnej analizy wymagają wspomniane naruszenia w kontekście ustawy z 17 grudnia 2004 r. o odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych. Ustawa ta w art. 18 pkt 2 wskazuje, że naruszeniem dyscypliny finansów publicznych jest niesporządzenie lub nieprzekazanie w terminie sprawozdania z wykonania procesów gromadzenia środków publicznych i ich rozdysponowania albo wykazanie w tym sprawozdaniu danych niezgodnych z danymi wynikającymi z ewidencji księgowej. Z literalnego brzmienia przywołanej regulacji nie wynika jednak, aby jej dyspozycją objęte były sprawozdania, o których mowa w art. 98 upzp. Warto bowiem zauważyć, że w odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów chodzi zapewne o sprawozdania wydawane w oparciu o ustawowe upoważnienia z art. 41 ustawy z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych, związane więc merytorycznie ze sprawozdawczością budżetową czy w zakresie operacji finansowych. Ze względu zaś na fakt, że kompetencji organu nie można domniemywać (w tym przypadku organów prowadzących postępowanie w przedmiocie odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów), to i nie należy przyjmować, że można objąć tego typu odpowiedzialnością naruszenia związane z art. 98 upzp.

Podstawy prawne

• art. 1 ust. 2, art. 5 ust. 1, art. 7 ust. 1 ustawy z 7 października 1992 r. o regionalnych izbach obrachunkowych (j.t. Dz.U. z 2016 r. poz. 561)

• art. 4 pkt 8, art. 11 ust. 8, art. 98 ustawy z 29 stycznia 2004 r. - Prawo zamówień publicznych (j.t. Dz.U. z 2017 r. poz. 1579; ost.zm. Dz.U. z 2017 r. poz. 2018)

• art. 18 pkt 2 ustawy z 17 grudnia 2004 r. o odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych (j.t. Dz.U. z 2017 r. poz. 1311; ost.zm. Dz.U. z 2017 r. poz. 2110)

• art. 41 ustawy z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (j.t. Dz.U. z 2017 r. poz. 2077)

• rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z 16 lipca 2004 r. w sprawie siedzib i zasięgu terytorialnego regionalnych izb obrachunkowych oraz szczegółowej organizacji izb, liczby członków kolegium i trybu postępowania (Dz.U. Nr 167, poz. 1747)

• § 1 rozporządzenia Ministra Rozwoju i Finansów z 15 grudnia 2016 r. w sprawie informacji zawartych w rocznym sprawozdaniu o udzielonych zamówieniach, jego wzoru oraz sposobu przekazywania (Dz.U. z 2016 r. poz. 2038)

MARCIN NAGÓREK

radca prawny, były pracownik banku państwowego, obecnie pracownik jednostki budżetowej