Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Konsekwencje nieuchwalenia budżetu JST

Longin Mażewski
Nieuchwalenie budżetu JST. /Fot. Fotolia
Nieuchwalenie budżetu JST. /Fot. Fotolia
inforCMS
Nowelizacja ustawy o finansach publicznych łagodzi część konsekwencji, jakie groziłyby organom samorządowym w przypadku nieuchwalenia budżetu na 2014 rok z powodu przekroczenia indywidualnego wskaźnika zadłużenia. Nie zmieniono jednak w tym zakresie ustaw ustrojowych.

Parlament pracuje nad ustawą o zmianie ustawy o finansach publicznych (dalej: nowelizacja ustawy o finansach publicznych; druk sejmowy nr 1789), która zdecydowanie łagodzi konsekwencje, jakie poniosą władze gmin, powiatów i województw w przypadku niemożności uchwalenia budżetu na 2014 rok. Nowe przepisy nie przewidują żadnych sankcji prawnych dla organów jednostek samorządu terytorialnego (JST) z tytułu doprowadzenia do sytuacji powodującej niemożność uchwalenia budżetu.

Polecamy: Rachunkowość Budżetowa

Dług samorządów pod kontrolą RIO

Problem braku możliwości uchwalenia budżetu JST na 2014 rok z powodu niespełnienia wymogów zawartych w art. 242–244 ustawy z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (dalej: u.f.p.) i apele o zmianę tych przepisów były podnoszone od dłuższego czasu zarówno przez same samorządy, jak i ich związki korporacyjne. Dotychczas Ministerstwo Finansów odrzucało taką możliwość, przypominając, że samorządy miały cztery lata, aby przygotować się do wejścia w życie indywidualnego wskaźnika zadłużenia. Nastąpiła jednak oczekiwana odmiana, czego efektem jest nowelizacja ustawy o finansach publicznych, a przede wszystkim wprowadzony do niej art. 240a. Przepis ten dotyczy zarówno wieloletniej prognozy finansowej (WPF), jak i budżetu JST i stanowi, że w przypadku braku możliwości ich uchwalenia, zgodnie z zasadami określonymi w art. 242–244 u.f.p., oraz zagrożenia realizacji zadań publicznych przez samorząd, kolegium regionalnej izby obrachunkowej (RIO) wzywa JST do opracowania i uchwalenia, w terminie 45 dni od dnia otrzymania tego wezwania, programu postępowania naprawczego. Okres trwania programu nie powinien przekraczać trzech kolejnych lat budżetowych i ma być przedkładany kolegium RIO do zaopiniowania.

Zobacz również: Łączne sprawozdanie finansowe JST a sprawozdania jednostek administracji zespolonej

Program postępowania naprawczego JST powinien zawierać:

Dalszy ciąg materiału pod wideo
  1. analizę stanu finansów JST, w tym określenie przyczyn zagrożenia realizacji zadań publicznych,
  2. plan przedsięwzięć naprawczych wraz z harmonogramem ich wprowadzenia, zmierzających do usunięcia zagrożenia realizacji zadań publicznych oraz zachowania relacji określonej w art. 242–244 u.f.p.,
  3. przewidywane efekty finansowe poszczególnych przedsięwzięć naprawczych wraz z określeniem sposobu ich obliczania.

Po pozytywnym zaopiniowaniu programu przez RIO, organ stanowiący JST może uchwalić budżet jednostki i WPF, które nie zachowują relacji określonej w art. 242–244 u.f.p. w okresie realizacji programu naprawczego, przy czym niezachowanie relacji może dotyczyć jedynie spłat zobowiązań istniejących na dzień uchwalenia postępowania naprawczego. W okresie realizacji programu naprawczego JST nie może:

  • podejmować nowych inwestycji finansowanych ze zwrotnych środków finansowych,
  • udzielać pomocy finansowej innym JST,
  • udzielać poręczeń, gwarancji i pożyczek,
  • ponosić wydatków na promocję jednostki,
  • tworzyć funduszu sołeckiego,
  • ponosić wydatków na diety radnych i na wynagrodzenia zarządu JST wyższych niż w roku poprzedzającym rok, w którym podjęto uchwałę o programie naprawczym.

W okresie tym jednostka powinna także ograniczać realizację zadań innych niż obligatoryjne, finansowane ze środków własnych.

W przypadku nieopracowania programu naprawczego lub braku pozytywnej opinii RIO do tego programu budżet JST ustala RIO. Budżet taki może być ustalony bez zachowania relacji określonej w art. 242–244 u.f.p.

Ponadto nowelizacja ustawy o finansach publicznych przewiduje, że zawartego w art. 243 ust.1 u.f.p. ograniczenia wydatków nie stosuje się do spłat kredytów i pożyczek zaciągniętych w związku z umową zawartą na realizację projektu finansowanego z udziałem środków Unii Europejskiej wraz z należnymi odsetkami w terminie nie dłuższym niż 90 dni po zakończeniu programu, projektu lub zadania i otrzymaniu refundacji z tych środków – termin ten nie ma zastosowania do odsetek i dyskonta od zobowiązań zaciągniętych na wkład krajowy do projektu. Wyłączone z limitu spłaty zobowiązań będą też odsetki od zobowiązań zaciągniętych na finansowanie projektów z udziałem środków UE.

Nowelizacja ustawy o finansach publicznych nie zmienia jednak ustaw ustrojowych w zakresie odpowiedzialności JST. Z regulacji ustrojowych nadal można bowiem wywodzić podstawę do ukarania organów JST za nieuchwalenie budżetu.

Zobacz również serwis: Sprawozdawczość

Zarząd komisaryczny

Samorządowe ustawy ustrojowe przewidują w niektórych przypadkach możliwość zawieszenia organów JST. Przepisy te zawarte są w art. 97 ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym, art. 84 ustawy z 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym oraz art. 85 ustawy z 5 czerwca 1998 r. o samorządzie województwa. Możliwość taka występuje w razie nierokującego nadziei na szybką poprawę i przedłużającego się braku skuteczności w wykonywaniu zadań publicznych. W przypadku zaistnienia takiej sytuacji Prezes Rady Ministrów, na wniosek ministra właściwego do spraw administracji publicznej, może zawiesić organy samorządu i ustanowić zarząd komisaryczny na okres do dwóch lat, nie dłużej jednak niż do wyboru rady (sejmiku) oraz wójta (burmistrza, prezydenta miasta) na kolejną kadencję.

Przyczyną zawieszenia organów JST może być przede wszystkim niemożność uchwalenia budżetu z powodu przekroczenia dopuszczalnego poziomu zadłużenia, co powoduje dopuszczenie przez organy samorządowe do sytuacji zagrożenia realizacji zadań publicznych.

Komisarza rządowego powołuje Prezes Rady Ministrów na, zgłoszony za pośrednictwem ministra właściwego do spraw administracji publicznej, wniosek wojewody. Komisarz rządowy przejmuje wykonywanie zadań i kompetencji organów samorządu z dniem powołania.

Powołanie komisarza przez premiera podlega zaskarżeniu do sądu administracyjnego z powodu niezgodności z prawem w terminie 30 dni od dnia jego doręczenia. Do złożenia skargi ma prawo gmina lub związek międzygminny, powiat i województwo, których interes prawny, uprawnienie lub kompetencja zostały naruszone. Podstawą do wniesienia skargi jest uchwała lub zarządzenie organu JST, którego dotyczy rozstrzygnięcie nadzorcze.

Powołanie komisarza staje się prawomocne z upływem terminu do wniesienia skargi bądź oddalenia lub odrzucenia skargi przez sąd.

Ustanowienie zarządu komisarycznego może nastąpić po uprzednim przedstawieniu zarzutów organom gminy i wezwaniu ich do niezwłocznego przedłożenia programu poprawy sytuacji gminy.

Istniejące orzecznictwo sądowe pozwala na sformułowanie ogólnych zasad interpretacji stosowania tych przepisów przez Sąd Najwyższy i sądy administracyjne. Najważniejsze w tym kontekście jest określenie, czy zawieszeniu podlegają oba, a więc stanowiący i wykonawczy, czy tylko jeden organ JST.

W wyroku z 17 lutego 2010 r. WSA w Warszawie (sygn. akt IISA/Wa 1453/09) ustalił, że „zawiesić można jedynie oba organy jednocześnie, a przesłanką zastosowania tego środka jest przedłużający się brak skuteczności w wykonywaniu zadań publicznych przez oba organy. W myśl art. 169 ust. 1 Konstytucji RP, jednostki samorządu terytorialnego wykonują swoje zadania za pośrednictwem organów stanowiących i wykonawczych. Jeśli gmina jako jednostka samorządu terytorialnego nie wykonuje zadań publicznych, a taka sytuacja nie rokuje nadziei na szybką poprawę i stan braku skuteczności przedłuża się, to zawieszenie obu organów gminy jest uzasadnione, także wtedy, gdy »winę« za ten stan ponosi głównie jeden z nich”.

Tezę tę potwierdza także NSA w wyroku z 24 listopada 2009 r. (sygn. akt IIOSK 1786/09), w którym zauważył, że zarówno w orzecznictwie sądowym, jak i w doktrynie utrwalone jest stanowisko, że użycie przez ustawodawcę zwrotu „organy gminy” oraz koniunkcji „do czasu wyboru rady gminy oraz wójta” jednoznacznie oznacza, że zawiesić można jedynie oba organy jednocześnie, a przesłanką zastosowania tego środka nadzoru jest przedłużający się brak skuteczności w wykonywaniu zadań publicznych przez oba organy.

W tym samym wyroku NSA została określona przesłanka braku skuteczności w wykonywaniu przez samorząd zadań publicznych. Zdaniem NSA, taka sytuacja oznacza naruszenie przez organy gminy przepisów wielu ustaw i tym samym konieczność stosowania kryterium legalności. Niewykonywanie ustawowo przekazanych JST zadań publicznych oznacza naruszenie podstawowych, ustawowych obowiązków władzy samorządowej. Wykonywanie zadań publicznych przez organy samorządowe jest ich obowiązkiem, a nie prawem. Niewykonywanie tych obowiązków zawsze wiąże się z naruszeniem Konstytucji RP i ustaw. Podstawową przesłankę podjęcia rozstrzygnięcia nadzorczego o zawieszeniu organów gminy i ustanowieniu zarządu komisarycznego stanowi brak skuteczności w wykonywaniu zadań publicznych, który jest konsekwencją naruszania prawa i płynących z niego obowiązków przez organy gminy.

Problematyka najistotniejszych przesłanek ustanowienia zarządu komisarycznego została także omówiona w wyroku WSA w Warszawie z 20 czerwca 2007 r. (sygn. akt IISA/Wa 693/07). Podstawą do zawieszenia organu gminy jest, według sądu, wystąpienie dwóch przesłanek:

  1. przedłużającego się braku skuteczności w wykonywaniu zadań publicznych,
  2. braku nadziei na szybką poprawę skuteczności działania.

Oznacza to, że premier, oceniając, czy występują przesłanki do ustanowienia zarządu komisarycznego, musi zbadać, czy zebrane dowody wskazują, że w niedalekiej przyszłości mogą być realizowane zadania nałożone na samorząd oraz czy osoby kierujące daną jednostką są w stanie podołać tym zadaniom. Zdaniem sądu, kryterium braku nadziei na szybką poprawę skuteczności działania obejmuje: kwestię zdolności personalnej organów danej JST do podjęcia wysiłków zmierzających do szybkiej poprawy skuteczności działania oraz ocenę przygotowanych w tym zakresie kroków przez organy gminy.

Podstawy prawne:

Reklama
Zaktualizuj swoją wiedzę z naszymi publikacjami i szkoleniami
Źródło: Gazeta Samorządu i Administracji
Czy ten artykuł był przydatny?
tak
nie
Dziękujemy za powiadomienie
Jeśli nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania w tym artykule, powiedz jak możemy to poprawić.
UWAGA: Ten formularz nie służy wysyłaniu zgłoszeń . Wykorzystamy go aby poprawić artykuł.
Jeśli masz dodatkowe pytania prosimy o kontakt

Komentarze(0)

Pokaż:

Uwaga, Twój komentarz może pojawić się z opóźnieniem do 10 minut. Zanim dodasz komentarz -zapoznaj się z zasadami komentowania artykułów.
    QR Code
    Księgowość budżetowa
    Zapisz się na newsletter
    Zobacz przykładowy newsletter
    Zapisz się
    Wpisz poprawny e-mail
    Pracownicy samorządowi: Nowe tabele zaszeregowania, likwidacja stanowisk, pensja minimalna [rozporządzenie od 1 lipca 2023 r.]

    Zmiany dla pracowników samorządowych: nowe tabele zaszeregowania, likwidacja stanowisk, pensja minimalna. Wprowadzi je zmienione rozporządzenie Rady Ministrów w sprawie wynagradzania pracowników samorządowych. Zmiany wejdą w życie od 1 lipca 2023 r.

    Rząd daje 3300 zł brutto wynagrodzenia dla pracowników samorządowych. Jest to mniej od minimalnego wynagrodzenia. Dopłacić mają samorządy

    Od 1 lipca 2023 r. rząd proponuje kwotę minimalnego wynagrodzenia zasadniczego w I kategorii zaszeregowania w wysokości 3300 zł, aby wysokość tej kwoty była zbliżona do kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę. W pozostałych kategoriach zaszeregowania, kwoty zostały ustalone tak, aby wzrastały proporcjonalnie między kategoriami.

    Będzie nowy wzór świadectwa pracy [nowelizacja kodeksu pracy]

    Ministerstwo Rodziny i Polityki Społecznej przedstawiło projekt rozporządzenia w sprawie świadectwa pracy. W dokumencie trzeba będzie uwzględniać informacje o wykorzystaniu nowych rodzajów urlopów i zwolnień wprowadzonych nowelizacją Kodeksu pracy.

    Uzgodnienia i opinie do projektu planu miejscowego

    Ważnym elementem prowadzącym do przyjęcia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego jest wyrażenie stanowiska wobec projektu planu przez organy wyspecjalizowane w określonych dziedzinach, które powinny zostać uwzględnione przy realizacji polityki przestrzennej gminy. Takie stanowisko przybiera postać uzgodnień lub opinii.

    Jak zaskarżyć rozstrzygnięcie nadzorcze wojewody

    Jedną z form ochrony samodzielności samorządu terytorialnego jest możliwość zakwestionowania (przez uprawniony organ) rozstrzygnięcia nadzorczego wydanego przez wojewodę lub przez regionalną izbę obrachunkową. 

    Czy dotacja oświatowa dla placówek niesamorządowych to świadczenie jednorazowe?

    W praktyce pokutuje pogląd, że dotacja oświatowa - wypłacana przez jednostkę samorządu terytorialnego dla placówki niepublicznej działającej na jej terenie - ma charakter świadczenia jednorazowego. 

    MI: wartość wniosków o dofinansowanie przewozów autobusowych to 773 mln zł

    Samorządy złożyły wnioski o uruchomienie w tym roku, w całym kraju 6347 nowych linii autobusowych z dofinansowaniem z rządowego Funduszu rozwoju przewozów autobusowych (FRPA); wartość wniosków to 773 mln zł - przekazał wiceminister infrastruktury Rafał Weber.

    Darmowe laptopy dla czwartoklasistów będą miały zabezpieczenie przed odsprzedażą w postaci .... wygrawerowanego orła w koronie

    Jesienią 370 tys. uczniów czwartych klas szkół podstawowych otrzyma na własność komputery. W przestrzeni medialnej podnoszono, że niektórzy rodzice mogą próbować je nielegalnie odsprzedać.

    Zapisy w umowie o łącznej wysokości kar umownych

    W trakcie kontroli regionalna izba obrachunkowa zarzuciła jednostce, że w kilku umowach zawartych z wykonawcami nie ujęto łącznej maksymalnej wysokości kar umownych, których może dochodzić powiat lub wykonawca. Umowy te zostały już wykonane i nie było problemów z umowami czy też terminowością. Czy taki zarzut jest słuszny?

    Korekta dodatkowego wynagrodzenia rocznego za 2022 r. w jednostkach pomocy społecznej

    Dnia 31 marca 2023 r. mija termin wypłaty dodatkowego wynagrodzenia rocznego za poprzedni rok kalendarzowy. Obowiązkiem pracodawcy jest nie tylko ustalenie, kto powinien otrzymać to świadczenie, ale także prawidłowe obliczenie jego wysokości, a w przypadku błędnego naliczenia - dokonanie poprawnej korekty.

    Przepracowanie części dnia a zwolnienie lekarskie

    Zdarza się, że w trakcie swojej dniówki pracownik zwalnia się z pracy z powodu złego samopoczucia i udaje się do lekarza. Następnie wpływa do pracodawcy zwolnienie lekarskie na okres, którego pierwszym dniem jest ten w części przepracowany. 

    Mieszkańcy małych gmin i dużych miast powinni mieć te same możliwości

    Mamy aspiracje, aby mieszkańcy zarówno mniejszych miejscowości, jak i dużych miast mieli te same możliwości, aby mogli korzystać w równym stopniu z środków rządowych, samorządowych i europejskich – powiedział w piątek minister funduszy i polityki regionalnej Grzegorz Puda.

    RIO o klasyfikacji dochodów gmin za zakwaterowanie uchodźców z Ukrainy

    Dochody uzyskiwane przez gminy z tytułu opłat za zakwaterowanie, które od niedawna dokonują uchodźcy z Ukrainy należy klasyfikować w dziale 853 - wskazała w stanowisku RIO w Szczecinie. Izba zwróciła uwagę, że w rozporządzeniu MF brakuje dedykowanej klasyfikacji budżetowej

    Od 21 marca 2023 r. nowe zasady prowadzenia akt pracowniczych

    W Dzienniku Ustaw opublikowano nowelizację rozporządzenia w sprawie dokumentacji pracowniczej. Dotyczy dokumentów na temat przeprowadzania kontroli trzeźwości pracowników oraz wprowadzenia informacji o pracy zdalnej.

    Czy klauzula waloryzacyjna ma zastosowanie do umów o zamówienia publiczne poniżej 130 000 zł zawieranych na dłużej niż 6 miesięcy?

    Czy waloryzacja w umowach z terminem przekraczającym 6 miesięcy wprowadzona od 10 listopada 2022 r. ustawą z 7 października 2022 r. o zmianie niektórych ustaw w celu uproszczenia procedur administracyjnych dla obywateli i przedsiębiorców dotyczy również postępowań poniżej 130 000 zł, jeżeli umowy zawierane są na okres przekraczający 6 miesięcy?

    Jaki wymiar urlopu wypoczynkowego po zmianie pracodawcy?

    Od 01.03.2023 r. będziemy zatrudniać osobę na stanowisku woźnego w wymiarze 3/4 etatu ze stażem 23 lat pracy. Osoba ta dotychczas pracowała w Służbie Więziennej (do dnia 20.01.2023 r.).

    Czy należy się dodatek stażowy w dodatkowym miejscu zatrudnieniu nauczyciela

    Jesteśmy szkołą podstawową państwową (organ prowadzący Urząd Miasta). Zatrudniliśmy nauczyciela z dwudziestoletnim stażem pracy na 1/2 etatu. Ten sam nauczyciel jest zatrudniony w innej szkole podstawowej w naszym mieście na pełny etat. Nauczyciel przedstawił nam świadectwa pracy. Na podstawie tych samych świadectw pracy otrzymuje dodatek w szkole podstawowej, w której jest zatrudniony na cały etat. Czy należy mu się dodatek za staż pracy?

    Kiedy płatnika nie wiążą wnioski złożone przez podatnika

    Proszę o informację dot. interpretacji z art. 31a pkt 7 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych: "Po ustaniu stosunku prawnego stanowiącego podstawę dokonywania przez płatnika świadczeń podatnikowi, płatnik przy obliczaniu zaliczki pomija oświadczenia i wnioski złożone uprzednio przez podatnika, z wyjątkiem wniosków, o których mowa w art. 32 ust. 6 i 8 oraz art. 41 ust. 11.

    Czy w przypadku sprzedaży węgla przez gminę trzeba prowadzić ewidencję z wykorzystaniem konta 330

    Gmina zleciła na podstawie umów sprzedaż "preferencyjnego" węgla przedsiębiorstwom i spółkom działającym na terenie Gminy. Czy w ww. przypadku gmina powinna prowadzić ewidencję magazynową (konto 330 "Towary") i ewidencję sprzedaży węgla?

    Poszerzenie przez wójta katalogu przesłanek przyznania dodatku specjalnego do wynagrodzeń pracowników

    Wójt gminy w drodze zarządzenia wewnętrznego postanowił, że pracownikom urzędu gminy, zatrudnionym na podstawie umowy o pracę, mogą być przyznawane dodatki specjalne do wynagrodzeń "w innych uzasadnionych sytuacjach, niż wskazane w ustawie o pracownikach samorządowych". Na podstawie tego zarządzenia dodatki specjalne były przyznawane pracownikom m.in. z tytułu "pracy w uciążliwych warunkach, w tym z narażeniem na ciągły stres", "szczególne osiągnięcia w pracy" lub bez żadnego dodatkowego uzasadnienia.

    Świadczenia pomocy zdrowotnej dla nauczycieli. Jak ustalić?

    Rada gminy nie określiła rodzaju świadczeń przyznawanych w ramach pomocy zdrowotnej dla nauczycieli oraz warunków i trybu ich przyznawania. Przy braku tej uchwały nie zaplanowała w budżecie gminy wydatków na ten cel.

    Jak rozliczyć godziny ponadwymiarowe nauczyciela, który przebywa na zwolnieniu lekarskim?

    Jak rozliczyć godziny ponadwymiarowe nauczyciela, który przebywa na zwolnieniu lekarskim? Jakie przepisy mają zastosowanie w przypadku, w którym nauczyciel zatrudniony jest w szkole prowadzonej przez gminę?

    Nieruchomości szkolne a podatek od nieruchomości

    Ustawodawca podatkowy przyznaje placówkom oświatowym preferencje w podatku od nieruchomości. 

    Odliczenie VAT od wydatków gminy na zakup autobusów

    Czy gmina ma prawo do odliczenia pełnej wysokości podatku naliczonego z tytułu nabycia autobusów niskoemisyjnych w przypadku, gdy te na podstawie umowy najmu będą później wykorzystywane przez spółkę gminną powołaną do realizacji zadań z zakresu transportu publicznego?

    Zmiany: urlopy, szkolenia, elastyczny czas pracy [Ostateczna wersja nowelizacji kodeksu pracy]

    Nowelizacja wdraża dwie unijne dyrektywy. Nowe przepisy regulują m.in. urlopy i czas pracy, w tym urlop rodzicielski, do którego pracownicy będą mieli indywidualne prawo.