REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Klauzula sumienia - niekonstytucyjny obowiązek wskazania lekarza

Subskrybuj nas na Youtube
Zdrowie, lekarz, klauzula sumienia/ Fot. Fotolia
Zdrowie, lekarz, klauzula sumienia/ Fot. Fotolia

REKLAMA

REKLAMA

Trybunał Konstytucyjny orzekł, że niekonstytucyjny jest obowiązek wskazania innego lekarza lub szpitala przy odmowie świadczenia z powołaniem się na klauzulę sumienia oraz niemożność powołania się lekarza na klauzulę sumienia "w innych przypadkach niecierpiących zwłoki". Zakwestionowane przez TK przepisy stracą swą moc z chwilą opublikowania wyroku w dzienniku urzędowym.

TK: ograniczenia klauzuli sumienia lekarzy - częściowo niekonstytucyjne

Ograniczenia klauzuli sumienia lekarzy są częściowo niezgodne z konstytucją - orzekł w środę niejednogłośnie Trybunał Konstytucyjny. Za niekonstytucyjny uznano m.in. obowiązek wskazania innego lekarza czy szpitala przy odmowie świadczenia z powołaniem się na klauzulę.

REKLAMA

Pełny 14-osobowy skład Trybunału częściowo uznał skargę Naczelnej Rady Lekarskiej ws. ograniczeń klauzuli sumienia dla lekarzy. Czworo sędziów złożyło zdania odrębne do różnych części wyroku.

REKLAMA

TK orzekł, że niekonstytucyjny jest obowiązek wskazania innego lekarza lub szpitala przy odmowie świadczenia z powołaniem się na klauzulę sumienia oraz niemożność powołania się lekarza na klauzulę sumienia "w innych przypadkach niecierpiących zwłoki". Zakwestionowane przez TK przepisy stracą swą moc z chwilą opublikowania wyroku w dzienniku urzędowym.

Sędziowie uznali, że obowiązek wskazania innego lekarza przez tego, który odmawia świadczenia z powołaniem się na klauzulę sumienia, wydłuża czas do uzyskania przez pacjenta świadczenia. Według nich takiej informacji mógłby udzielać Narodowy Fundusz Zdrowia.

Zobacz również: Plan finansowy samodzielnego publicznego zakładu opieki zdrowotnej (SP ZOZ)

Dalszy ciąg materiału pod wideo

"Istnieją różne sposoby poinformowania pacjenta o dostępności świadczenia" - powiedziała uzasadniając wyrok Trybunału sędzia Małgorzata Pyziak-Szafnicka. Dodała, że sposób z zaskarżonego przepisu "wydłuża drogę pacjenta do informacji i tym samym oddala w czasie uzyskanie przez niego pożądanego świadczenia".

Wskazała, że skoro - jak wskazywano przed TK - NFZ posiada "informacje o lekarzach lub innych jednostkach wykonujących wrażliwe świadczenia zdrowotne, to racjonalnym i skutecznym rozwiązaniem legislacyjnym byłoby kierowanie pacjentów po informacje bezpośrednio do tych instytucji i ich pracowników, czyli do źródła informacji". Zdaniem TK ustawodawca mógł i powinien zastosować inne, bardziej efektywne, sposoby informowania pacjenta o realnej możliwości uzyskania świadczenia zdrowotnego.

Za niekonstytucyjną TK uznał również niemożność powołania się lekarza na klauzulę sumienia "w innych przypadkach niecierpiących zwłoki". Zdaniem TK regulacja ta w zaskarżonym zakresie jest niedookreślona. "Nie wiadomo bowiem, o jakie dobra chodzi; z powodu jakich wartości spełnienie tego świadczenia zdrowotnego musi nastąpić natychmiast" - wskazała sędzia, odnosząc się do tej części wyroku.

TK podkreślił jednocześnie, że "wolność sumienia każdego człowieka jest kategorią pierwotną". "W świetle hierarchii wartości konstytucyjnych trudno jest przyznać, że inne prawa pacjenta niezwiązane z jego życiem i zdrowiem mogłyby mieć pierwszeństwo przed wartością, jaką jest w demokratycznym państwie prawnym wywodzona wprost z godności człowieka wolność sumienia" - zaznaczyła sędzia.

Z kolei za zgodny z konstytucją Trybunał uznał obowiązek powiadomienia przełożonego o skorzystaniu z klauzuli sumienia oraz uzasadnienia i odnotowania tego w dokumentacji. W ocenie Trybunału nie jest możliwe jednoczesne skorzystanie z klauzuli sumienia i zachowanie w tajemnicy faktu, że lekarz z niej korzysta.

Pyziak-Szafnicka wskazywała, że dyrektor szpitala musi wiedzieć, który z jego lekarzy nie wykonuje określonych świadczeń - by móc zawrzeć kontrakt z NFZ na dane świadczenia oraz racjonalnie kierować placówką. Cel ustawodawcy, jakim jest zapewnienie dostępności świadczeń zdrowotnych finansowanych ze środków publicznych, nie może być zrealizowany bez nałożenia na lekarzy-pracowników obowiązku powiadamiania przełożonego - dodała.

Według sędzi taka informacja dla przełożonego nie może być utożsamiana z deklaracją jakieś określonej wiary, bo - jak powiedziała - odmowa wykonania aborcji nie może być utożsamiana z taką deklaracją. Sędzia dodała, że odmowa aborcji może wynikać też z wiedzy medycznej i "etycznej tradycji hipokratejskiej". Zdaniem TK takie uzasadnienie dla przełożonego powinno mieć charakter medyczny, a nie służyć wyjaśnieniu światopoglądu lekarza, czy też wskazaniu zasady moralnej jego zachowania.

Sędzia dodała, że wszystko to daje możliwość, by placówki lecznicze podawały publiczną informacje, że nie wykonuje się w nich określonych świadczeń.

Według TK nie można także mówić, by odnotowanie sprzeciwu lekarza co do danego świadczenia w dokumentacji naruszało konstytucję. Zdaniem TK miałoby to bowiem charakter "czysto sprawozdawczy" i wtórny wobec wcześniejszej deklaracji lekarza dla przełożonego, że nie wykonuje danego świadczenia.

Z konstytucji nie można wyprowadzić obowiązku państwa zagwarantowania pracy w warunkach wolności od konfliktów sumienia - orzekł TK. Nie wynika też prawo do wykonywania zawodu w sposób wolny od konieczności podejmowania trudnych wyborów, związanych z różnego rodzaju odpowiedzialnością. Według TK zwłaszcza osoby wykonujące wolne zawody, nie poddane bezpośredniemu kierownictwu przełożonych, w razie wystąpienia sytuacji konfliktu wartości muszą podejmować decyzje, a także ponosić ich konsekwencje prawne i ekonomiczne.

Sędzia Stanisław Biernat był przeciwny uznaniu niekonstytucyjności obu zapisów. Według niego z wyroku wynika "przedmiotowe traktowanie pacjenta", a lekarz może "narzucać pacjentowi swój światopogląd".

W podobnym zakresie z wyrokiem nie zgadza się sędzia Sławomira Wronkowska-Jaśkiewicz. Według niej wskazanie przez lekarza, kto dokona danego świadczenia, jest informacją neutralną, która nie jest motywem podjęcia przez pacjenta danej decyzji. Dodała, że nie jest to też "współdziałanie lekarza w złu" czy "pomocnictwo w czynie niegodziwym" (jak twierdziła NRL), bo nie przesądza, jaki użytek pacjent zrobi z tej informacji, a to, co on zrobi, będzie wszak czynem prawnie dozwolonym.

Przeciwny uznaniu niekonstytucyjności obowiązku wskazania innego lekarza lub szpitala był sędzia Andrzej Wróbel, bo jego zdaniem jest to sprzeczne z kodeksem etycznym lekarzy. "Lekarz musi brać pod uwagę sumienie pacjenta" - ocenił. "To nieuzasadnione absolutyzowanie wolności sumienia, która nie podlega żadnym ograniczeniom, tak jak inne wolności" - powiedział o wyroku.

Sędzia Teresa Liszcz mówiła, że zasadzie poprawnej legislacji urąga zapis o obowiązku powiadomienia przełożonego przez lekarza, bo jest on nieprecyzyjny i tak naprawdę nie wiadomo, o czym lekarz ma powiadamiać. Według niej zapis ten powinien być uznany za niekonstytucyjny.

NRL zakwestionowała konstytucyjność przepisu, że lekarz nie może powołać się na klauzulę sumienia i odmówić pomocy "w innych przypadkach niecierpiących zwłoki". Podważono też przepis, że lekarz powołujący się na tę klauzulę ma wskazać pacjentowi "realne możliwości uzyskania tego świadczenia u innego lekarza lub w podmiocie leczniczym". Kwestionowano także, że lekarz ma obowiązek powiadomienia o tym przełożonego oraz uzasadnienia i odnotowania tego w dokumentacji - bo ujawnia to jego światopogląd.

Zgodnie z art. 39 ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty lekarz nie może powołać się na klauzulę sumienia, gdy zwłoka w udzieleniu świadczenia mogłaby spowodować niebezpieczeństwo utraty życia, ciężkiego uszkodzenia ciała lub ciężkiego rozstroju zdrowia.

Rzecznik Ministerstwa Zdrowia Krzysztof Bąk powiedział PAP, że nie może ustosunkować się do orzeczenia bez zapoznania się z uzasadnieniem. "Nie mogę szczegółowo komentować orzeczenia Trybunału, a jedynie się z nim zgodzić" - dodał rzecznik. (PAP)

Polecamy codzienne aktualności prawne INFORRB

Zapisz się na newsletter
Jak dysponowane są finanse publiczne? Bądź na czasie z najnowszymi przepisami, najlepszymi praktykami oraz wskazówkami dotyczącymi księgowości budżetowej – zapisz się na newsletter.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: PAP

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

REKLAMA

Księgowość budżetowa
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Nie można być jednocześnie wójtem i prezydentem Rzeczypospolitej

Wybory prezydenckie zbliżają się wielkimi krokami – głosować w nich będziemy już 18 maja br. Jednym ze startujących w nich kandydatów jest prezydent Warszawy. Pojawia się pytanie: kto zastąpi urzędującego prezydenta miasta (burmistrza, wójta) na tym stanowisku, jeżeli zostanie on wybrany i obejmie urząd Prezydenta Rzeczypospolitej? Prawo bowiem jednoznacznie wskazuje, że nie można być jednocześnie włodarzem gminy i państwa.

Podatek od deszczówki. Czy powstanie linia orzecznicza?

Gminy wydają decyzje o ustalanie opłaty za zmniejszenie naturalnej retencji. Właściciele nieruchomości skarżą je do sądu – i okazuje się, że gminy wygrywają.

MRPiPS przeprowadzi pilotaż dotyczący skrócenia czasu pracy. Skrócenie czasu pracy nie może wpłynąć na obniżenie wynagrodzeń

Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej ogłosiło rozpoczęcie ogólnopolskiego pilotażu skróconego czasu pracy. Jest to odpowiedź na zmieniające się realia rynku pracy, wyzwania związane z automatyzacją i potrzebę zwiększenia efektywności pracy – przy jednoczesnym zachowaniu pełnych wynagrodzeń.

Przedsiębiorcy opodatkowani podatkiem liniowym skalą podatkową lub ryczałtem ewidencjonowanym mają czas do 20 maja 2025 roku na rozliczenie składki zdrowotnej

Zakład Ubezpieczeń Społecznych przypomina, że Przedsiębiorcy opodatkowani podatkiem liniowym skalą podatkową lub ryczałtem ewidencjonowanym do 20 maja 2025 roku mogą złożyć roczne rozliczenie składki zdrowotnej za 2024 r. Rozliczenie roczne trzeba przekazać w dokumencie za kwiecień 2025 r.

REKLAMA

Obowiązki wynikające z rocznego rozliczenia podatkowego przedsiębiorcy prowadzącego jednoosobową działalność gospodarczą (JDG) [WAŻNE TERMINY]

Jakie obowiązki wynikające z rocznego rozliczenia podatkowego ciążą na przedsiębiorcach prowadzących jednoosobową działalność gospodarczą? O czym osoby prowadzące JDG powinny pamiętać? Jakie są obowiązujące terminy?

ZUS ostrzega przed fałszywymi telefonami i apeluje o zachowanie szczególnej ostrożności

Zakład Ubezpieczeń Społecznych ostrzega przed fałszywymi telefonami. Chodzi o potwierdzenie zmiany numeru telefonu w ZUS lub na PUE/eZUS. ZUS apeluje o zachowanie szczególnej ostrożności podczas rozmów telefonicznych.

Dodatek za pracę w nocy od 1 kwietnia 2025 r.

Osoby pracujące w nocy mogą liczyć na dodatek z tytułu wykonywania pracy w porze nocnej. Ile będzie wynosił dodatek za pracę w nocy w kwietniu? Czy ulegnie zmianie? Za pracę w jakich godzinach przysługuje?

Świadczenie rehabilitacyjne a potrącenia dobrowolne. Stanowisko ZUS

Świadczenie rehabilitacyjne a potrącenia dobrowolne. Jak wygląda kwestia potrąceń dobrowolnych z wynagrodzenia na pakiety medyczne, czy dodatkowego ubezpieczenia? Odpowiedź Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.

REKLAMA

Od 1 marca 2025 r. nowe, wyższe stawki kosztów realizacji zadań związanych z przyznaniem Karty Dużej Rodziny

Zgodnie z art. 29 Ustawy o Karcie Dużej Rodziny, realizacja zadań gminy związanych z przyznaniem Karty Dużej Rodziny należy do zadań z zakresu administracji rządowej. Od 1 marca 2025 r. obowiązują nowe stawki.

Badania lekarskie: Kto nie podlega wstępnym badaniom lekarskim?

Zgodnie z Kodeksem pracy, każdy pracownik podlega badaniom lekarskim. Wyróżnić można badania wstępne, badania okresowe oraz kontrolne badania lekarskie. Kiedy nie trzeba wykonywać wstępnych badań lekarskich?

REKLAMA