Procedury podatkowe w JST - jak wdrożyć obowiązki w zakresie nowego JPK_VAT

W organizacji procesu rozliczania VAT w samorządach kluczową kwestią jest centralizacja VAT. W celu prawidłowego wywiązywania się z tych obowiązków JST wdrożyły stosowne zmiany organizacyjne i proceduralne. Teraz należy je ponownie zweryfikować.

Polecamy: Nowy JPK_VAT w praktyce jednostek sektora publicznego

Każda jednostka organizacyjna (jednostka budżetowa/zakład budżetowy) danej JST powinna działać według takich samych procedur ustalonych przez JST. Jednolite uregulowania powinny obejmować w szczególności:

● wystawianie i odbieranie faktur,

● prowadzenie księgowości (ewidencje) dla celów VAT dotyczące zarówno sprzedaży, jak i zakupów,

● analizę dokonywanych zakupów pod kątem realizowania prawa do odliczenia VAT naliczonego,

● korekty odliczonego już VAT naliczonego przez jednostki.

Ze względu na różnorodność i zakres zadań publicznych realizowanych przez JST (w szczególności zadań komunalnych) jednostki te powinny wskazywać jednostkom podległym szczegółowy model docelowego rozliczenia VAT - jako procedury podatkowe.

Procedury podatkowe to wewnętrzne regulacje danej organizacji. Powinny określać zakres czynności koniecznych do zrealizowania przez wskazane osoby bądź komórki organizacyjne odpowiedzialne za ich wykonywanie. Powinny też precyzować terminy realizacji tych czynności.

Dla prawidłowego zadziałania procedur podatkowych w JST konieczne jest ich spisanie w formie dokumentu. Dokument ten powinien być następnie inkorporowany (ujęty) do wewnętrznych regulaminów i zasad działania JST oraz jej jednostek organizacyjnych. W ten sposób - poza formalnym umocowaniem do ich stosowania - ogranicza się ryzyko podatkowe i możliwość pociągnięcia do odpowiedzialności karnej skarbowej władz JST.

W celu prawidłowej realizacji obowiązków związanych z wdrożeniem nowego JPK_VAT należy ustalić m.in.:

● organizację obiegu dokumentów (każdego etapu) i informacji istotnych z punktu widzenia rozliczenia VAT między JST i jej jednostkami organizacyjnymi (rodzaj dokumentów, osoby/komórki odpowiedzialne oraz terminy),

● zasady weryfikacji danych przekazywanych przez jednostki organizacyjne, aby już na wstępnym etapie była możliwość przeprowadzenia kontroli prawidłowości tych danych i informacji z punktu widzenia rozliczeń VAT.

Na początku należy zatem określić, jakie rodzaje dokumentów funkcjonujących w JST i jej jednostkach organizacyjnych (jednostkach budżetowych/zakładach budżetowych) będą istotne z punktu widzenia rozliczeń VAT. Dokumentami takimi w szczególności są:

● faktury VAT sprzedażowe,

● faktury VAT zakupowe,

● faktury wewnętrzne,

● faktury korygujące sprzedaż,

● faktury korygujące zakup,

● noty korygujące,

● raporty z kas rejestrujących (fiskalnych),

● rejestry cząstkowe VAT,

● informacje o otrzymanych potwierdzeniach odbioru faktur korygujących,

● informacje o terminach zapłaty przez kontrahentów za faktury sprzedażowe wystawiane przez JST.

Należy uwzględnić podane rodzaje dokumentów i od 1 października 2020 r. podjąć na nowo decyzję dotyczącą modelu docelowego rozliczania VAT w JST jako podatnika VAT.

Można w tym zakresie rozważyć dwa warianty:

● wariant 1 - obejmuje faktyczny obieg podanych dokumentów z jednostek budżetowych/zakładów budżetowych do JST,

● wariant 2 - zakłada możliwość pozostawienia wszystkich lub większości tych dokumentów w jednostkach budżetowych/zakładach budżetowych, przy jednoczesnym przekazywaniu do JST wyłącznie danych niezbędnych do sporządzenia przez JST nowej skonsolidowanej deklaracji JPK_V7M (JPK_VDEK).

Przyjęcie wariantu 1 oznacza przesyłanie danych bezpośrednio z jednostek budżetowych oraz zakładów budżetowych do urzędu JST. Może się to odbywać poprzez pośrednią agregację danych i ich przekazanie do właściwych komórek merytorycznych odpowiedzialnych za poszczególne obszary działalności gminy (np. oświaty, pomocy społecznej itd.). Następnie zsumowane dane trzeba przekazać do wskazanej komórki w urzędzie JST w celu sporządzenia łącznego JPK_V7M. W wariancie tym jednocześnie cały proces wprowadzania dokumentów do rejestrów VAT, jak i przygotowywania skonsolidowanego JPK_V7M realizowany będzie w JST.

W przypadku wariantu 2 przyjmuje się, że w zasadzie większość dokumentów podatkowych (zarówno wystawianych, jak i otrzymywanych) pozostaje w jednostkach budżetowych oraz zakładach budżetowych. Nie przekazuje się ich do JST. Do JST natomiast przekazywane będą tzw. rejestry cząstkowe zawierające wprowadzone dokumenty oznaczone kolejnymi numerami pól - według nowej struktury JPK_V7M.

Wariant ten zakłada, że weryfikacja merytoryczna rozliczeń (cząstkowych) VAT, tj. podległych jednostek budżetowych/zakładu budżetowego, będzie obejmowała m.in. dane istotne dla stworzenia przez JST łącznego za dany okres rozliczeniowy dokumentu JPK_V7M, obejmującego poszczególne elementy wskazane w tabeli 1.

Tabela 1. Elementy nowego JPK_V7M w JST

W opisanym modelu prowadzenie wszystkich ewidencji oraz ich kontrola powinny odbywać się w jednostkach budżetowych (zakładach budżetowych) według przykładowego wzorca przekazanego od JST do wszystkich podległych jednostek. Powinno to m.in. obejmować w przypadku dokumentów:

1) sprzedażowych:

● określenie stawki VAT/zwolnienia z VAT,

● ustalenie podstawy opodatkowania VAT,

● ustalenie momentu powstania obowiązku podatkowego (MPOP),

● ustalenie momentu ujęcia korekty dokumentów sprzedażowych;

2) zakupowych:

● określenie możliwości odliczenia VAT naliczonego,

● ustalenie momentu powstania prawa do odliczenia VAT naliczonego,

● ustalenie kwoty (wartości) VAT do odliczenia (całość/według struktury),

● ustalenie momentu ujęcia korekty dokumentów zakupowych.

Wówczas JST uzyska jedynie wyniki tej kontroli w postaci przygotowanych już cząstkowych rejestrów VAT.

Z tego powodu we wskazanym wariancie zasadniczą kwestią jest wprowadzenie rozwiązań minimalizujących możliwość popełnienia błędów merytorycznych przez te jednostki w ramach procesu sporządzania tych cząstkowych dokumentów.

Wprowadzenie dla wszystkich jednostek jasnych zasad pozwoli z jednej strony na terminowe przygotowanie i składanie zbiorczych rozliczeń VAT w formie nowego JPK_VAT przez JST za właściwy okres rozliczeniowy, a z drugiej strony zapewni prawidłowy obieg znacznej ilości danych, dokumentów i informacji. Przy skali rozliczeń szczególnie średnich i dużych gmin i ich jednostek organizacyjnych jako jednego podatnika VAT jest to kwestia kluczowa, również z perspektywy odpowiedzialności karnoskarbowej.

Tak scentralizowany wariant rozliczania VAT, w szczególności przy założeniu, że jednostki budżetowe (zakłady budżetowe) przygotowują tzw. cząstkowe dokumenty, wymaga również dalszego ich ujednolicenia. Można np.:

● prowadzić je według jednolitego wzoru, np. w plikach formatu Excel, wówczas agregacja takich danych mogłaby odbywać się z poziomu arkusza kalkulacyjnego.

Czytaj więcej tutaj: Nowy JPK_VAT w praktyce jednostek sektora publicznego