Korekta prewspółczynnika w nowym JPK_VAT

Podmioty będące podatnikami i posiadające formalny status czynnego podatnika VAT, jednak wykonujące zarówno czynności podlegające, jak i niepodlegające opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, muszą dokonywać przyporządkowania nabywanych świadczeń do odpowiednich obszarów swojej aktywności. Chodzi oczywiście o powiązanie nabywanych towarów i usług z działalnością gospodarczą w znaczeniu VAT lub z działalnością, która nie podlega opodatkowaniu. Nawet przy prowadzeniu wnikliwej analizy i skrupulatnym przyporządkowaniu występują zakupy, które dotyczą obu obszarów i wobec takich stosowany jest wskaźnik preproporcji, za pomocą którego kwota VAT jest przyporządkowywana do odpowiednich obszarów aktywności podatnika. Preproporcja jest identyfikowana dla roku podatkowego (w VAT zawsze jest to rok kalendarzowy), w założeniu na podstawie danych roku poprzedniego, a zatem ma ona charakter wstępny, wymagający urealnienia po zakończeniu roku, z uwzględnieniem danych rzeczywistych roku korygowanego. W niektórych przypadkach, pomimo braku błędnego działania, a np. w wyniku zmiany sposobu wykorzystania świadczeń, zastosowana klasyfikacja wymaga zmiany. Stąd po zakończeniu roku podatnicy stosujący preproporcję, muszą przeprowadzić korektę roczną.

W 2020 r. jednostki samorządu terytorialnego znalazły się w szczególnej sytuacji, bo resort finansów uporządkował wykładnię dotyczącą prowadzonej przez nie działalności z zakresu edukacji publicznej i pomocy społecznej, potwierdzając to, co zdawało się już wcześniej być oczywiste - nie jest to przejaw działalności gospodarczej podlegającej opodatkowaniu VAT (patrz: INTERPRETACJE).

Polecamy: PODATKI 2021 KOMPLET

INTERPRETACJE

(…) za uzasadnione uznać należy, że w odniesieniu do określonych czynności związanych z realizacją zadań w zakresie edukacji publicznej oraz pomocy społecznej jednostki samorządu terytorialnego nie występują w roli podatników VAT i tym samym ich wykonywanie nie podlega opodatkowaniu VAT, o ile spełnione są omówione wcześniej przesłanki, w szczególności, gdy wykonywanie tych czynności jest podporządkowane ścisłemu reżimowi publiczno-prawnemu, a pobierane opłaty nie mogą być uznane za rzeczywistą równowartość świadczenia.

Interpretacja ogólna Ministra Finansów z 10 czerwca 2020 r., sygn. akt PT1.8101.3.2019PT1.8101.3

Co prawda, spór dotyczył tego, czy świadczenia takiego rodzaju są niepodlegające opodatkowaniu, czy zwolnione od VAT, dzięki czemu potwierdzenie i ujednolicenie wykładni nie wpływa na wartość kwoty do odliczenia i jako takie nie powinno mieć rzeczywistej implikacji ekonomicznej (co zostało wprost stwierdzone w interpretacji), jednak dokonując korekty rocznej zastosowania prewskaźnika, gminy powinny zastosować nową wykładnię. Podkreślić należy, że nie chodzi o działanie z efektem retrospektywnym, a o prawidłowe wyznaczenie wskaźnika preproporcji i zastosowanie go w ramach korekty rocznej.

Szkoła gminna wykonuje wyłącznie działalność podstawową w zakresie edukacji publicznej. W związku z tym, że organy prezentowały pogląd, że tego rodzaju świadczenia są zwolnione z VAT, szkoła co miesiąc przekazywała do gminy JPK, w którym wykazywała sprzedaż zwolnioną. Na początku roku wyznaczała również wskaźnik preproporcji, który faktycznie nie wpływał na odliczenie VAT. Po interpretacji ogólnej skarbnik przekazał księgowej szkoły informację, że nie musi już przekazywać JPK, chyba że w szkole wystąpi sprzedaż inna niż w ramach podstawowej działalności. Co więcej, ustalono, że jeżeli nic się nie zmieni w praktyce, to od 2020 r. (od korekty za 2020 r. i dla kolejnych lat) skarbnik będzie przyjmował, że szkoła wykonuje wyłącznie działalność niepodlegającą opodatkowaniu VAT.

PODSUMOWANIE

1. Preproporcja jest identyfikowana dla roku podatkowego na podstawie danych roku poprzedniego.

2. Ustalona preproporcja wymaga urealnienia po zakończeniu roku, z uwzględnieniem danych rzeczywistych roku korygowanego.

3. Dokonując korekty rocznej zastosowania prewskaźnika, gminy powinny zastosować nową wykładnię dotyczącą działalności z zakresu edukacji publicznej i pomocy społecznej.

Korekta preproporcji a korekta odliczenia częściowego

W odniesieniu do korekty preproporcji należy odpowiednio stosować regulacje dotyczące korekty przy odliczeniu częściowym (art. 91 ust. 2-9 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług; dalej: ustawa o VAT). Nie można jednak mieć wątpliwości co do tego, że korekta odliczania częściowego i korekta dotycząca wyznaczania kwoty VAT z zastosowaniem preproporcji to odrębne instytucje i korekty dokonywane niezależnie od siebie. W konsekwencji podatnik, który w trakcie roku stosował prewskaźnik, a także ten, który co prawda nim się nie posługiwał, ale okoliczności, które wystąpiły w trakcie roku, zadecydowały o takiej powinności (np. zmiana podejścia organów do działalności w zakresie edukacji publicznej i pomocy społecznej), jest zobligowany nie tylko do wyznaczania rzeczywistej preproporcji dla danego roku i jej zastosowania, ale również do dokonywania korekty w czasie wobec składników majątku trwałego o wartości początkowej przewyższającej 15 000 zł.

INTERPRETACJE

Odnosząc się natomiast do wątpliwości gminy w kwestii sposobu dokonywania korekty wieloletniej, wskazać należy, że zgodnie z art. 90c ust. 1 ustawy o VAT, w przypadku nabytych towarów i usług, w odniesieniu do których kwotę podatku naliczonego oblicza się zgodnie z art. 86 ust. 2a, po zakończeniu roku podatkowego, w którym podatnikowi przysługiwało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego, o którym mowa w art. 86 ust. 1, podatnik jest zobowiązany dokonać korekty podatku odliczonego przy ich nabyciu, uwzględniając dane dla zakończonego roku podatkowego. Przepisy art. 91 ust. 2-9 stosuje się odpowiednio.

(…) W przypadku środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych, których wartość początkowa nie przekracza 15 000 zł, przepis ust. 1 stosuje się odpowiednio, z tym że korekty dokonuje się po zakończeniu roku, w którym zostały oddane do użytkowania.

(…) Przenosząc powyższe na grunt niniejszej sprawy, wskazać należy, że skoro targowisko, a więc nakłady na jego modernizację, będzie służyło do celów związanych zarówno z działalnością gospodarczą, jak i do celów niezwiązanych z działalnością gospodarczą, to gmina zgodnie z zasadami określonymi w art. 90c ustawy o VAT obowiązana będzie do dokonywania korekt podatku przy zastosowania zasad wynikających z art. 91 ust. 2-9.

Interpretacja indywidualna Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 8 marca 2019 r., sygn. akt 0115-KDIT1-1.4102.93.2019.MN

Tak więc pomimo konieczności odpowiedniego stosowania tych samych przepisów o korekcie proporcji do korekty preproporcji, mamy do czynienia z dwiema odrębnymi korektami. Co więcej, podatnik dokonuje ich niezależnie od siebie. Chociaż nie zostało to wskazane w żadnym z przepisów, funkcje prewskaźnika i proporcji decydują o tym, że w pierwszej kolejności podatnik powinien dokonać korekty prepreporcji, wyznaczając tym samym kwotę podatku naliczonego, a następnie stosując korektę proporcji, zidentyfikować kwotę podatku naliczonego do odliczenia.

PODSUMOWANIE

1. Korekta odliczania częściowego i korekta preproporcji to odrębne instytucje i korekty dokonywane niezależnie od siebie.

2. W pierwszej kolejności podatnik powinien dokonać korekty prepreporcji i wyznaczyć kwotę podatku naliczonego, a następnie stosując korektę proporcji, zidentyfikować kwotę podatku naliczonego do odliczenia.

Korekta roczna prewskaźnika

Można zmienić sposób obliczenia preproporcji

Realizując obwiązek korekty rocznej, podatnik może zastosować inny niż pierwotnie przyjęty sposób określania preproporcji. Możliwość taka została wprost przewidziana w przepisach i jest powodowana zasadą dążenia do zastosowania VAT naliczonego w kwotach jak najbardziej adekwatnych z uwagi na charakter i strukturę działalności podatnika (art. 90c ust. 3 ustawy o VAT).

Na początku 2020 r. gmina obliczyła prewspółczynnik dla tego roku na podstawie średniorocznej liczby osób wykonujących wyłącznie prace związane z działalnością gospodarczą w ogólnej średniorocznej liczbie osób wykonujących prace w ramach działalności gospodarczej i poza tą działalnością. Na podstawie tak obliczonego prewspółczynnika dokonywała odliczeń w trakcie 2020 r. Po zakończeniu roku gmina uznała jednak, że bardziej dla niej reprezentatywny jest sposób określenia prewspółczynnika na podstawie danych finansowych. W takim przypadku, dokonując korekty podatku odliczonego w 2020 r., może obliczyć prewspółczynnik tym właśnie sposobem.

Nie można poprawiać błędów

Dokonując korekty rocznej, należy pamiętać o tym, że jej celem nie jest poprawianie błędnych rozliczeń, w tym ze względu na błędnie wyznaczoną preproporcję wstępną, tj. stosowaną w trakcie korygowanego roku. Gdyby się bowiem okazało, że wystąpił taki błąd, lub podatnik w sposób całkowicie nieuzasadniony nie skorzystał w którymś z miesięcy roku z prawa do odliczenia, nie może skorzystać z takiego prawa, przywracając uprawnienie do odliczenia, poprzez korektę roczną. W takich okolicznościach należałoby zastosować korektę historyczną w trybie art. 86 ust. 13 ustawy o VAT. Nie można bowiem zapominać o istocie korekty rocznej, a także o tym, że pomimo zastosowania takiego rozliczenia korekty podatek od towarów i usług jest daniną miesięczną, względnie kwartalną, a nie roczną.

Gdyby historyczna korekta odliczenia VAT była dokonywana już po 25 lutego roku następnego, tj. gdy znany jest finalny prewskaźnik, to należy dokonać odliczenia retrospektywnego z zastosowaniem "finalnego" prewspółczynnika. Z kolei po dokonaniu, w ramach korekty historycznej, odliczenia z uwzględnieniem finalnego wskaźnika preproporcji, podatnik nie będzie już modyfikował złożonej deklaracji, w której została uwzględniona korekta dla innych zakupów (patrz: INTERPRETACJE).

INTERPRETACJE

(…) przepisy dotyczące wstępnej preproporcji mają na celu umożliwienie odliczania podatku naliczonego w formie szacunkowej. (…) Dokonując na podstawie art. 86 ust. 13 ustawy korekt deklaracji za 2017 rok, wnioskodawca powinien zastosować prewspółczynnik rzeczywisty ustalony dla 2017 r.

Z uwagi na fakt, że wnioskodawca w związku z art. 86 ust. 13 ustawy o VAT dokona korekt deklaracji podatkowych za poszczególne okresy rozliczeniowe roku 2017 i 2018, w których dokonano nabycia towarów i usług związanych z realizowaną inwestycją, od razu w oparciu o właściwy prewspółczynnik za te lata, w przypadku towarów i usług zaliczanych do środków trwałych, o których mowa w art. 91 ust. 2 ustawy o VAT, nie będzie miał obowiązku dokonania korekty w deklaracji za pierwszy okres rozliczeniowy roku podatkowego następującego po roku oddania ich do użytkowania. Korekta taka byłaby bowiem zerowa.

Interpretacja indywidualna Dyrektora KIS

z 28 stycznia 2019 r., sygn. akt 0111-KDIB3-2.4012.713.2018.1.EJ

Wyjątkowo można odwołać się do innego roku

Realizując obowiązek korekty, należy wziąć pod uwagę to, że o ile, w myśl ogólnej zasady, wpisującej się w istotę korekty, należy dokonywać jej z zastosowaniem wskaźnika preproporcji identyfikowanego na podstawie faktycznych danych roku korygowanego, o tyle w jednym przypadku prawodawca umożliwił odwołanie się do innego roku. Jest to jednak rozwiązanie fakultatywne, a nie obligatoryjne. W przypadku gdy korekty podatku odliczonego dokonuje podatnik, dla którego sposób określenia proporcji wskazują przepisy wydane na podstawie art. 86 ust. 22 ustawy o VAT, opcjonalnie może uwzględnić on dane za rok podatkowy poprzedzający poprzedni rok podatkowy, jeżeli takie dane przyjęto w celu obliczenia preproporcji. Chodzi tutaj wyłącznie o roczne przesunięcie dla preproporcji wstępnej i finalnej, ale w odniesieniu do dwóch różnych lat.

PRZYKŁAD

Instytut badawczy ustalił prewspółczynnik na 2020 r. - korzystając z uprawnienia przewidzianego w § 8 rozporządzenia - na podstawie danych z 2018 r. W tej sytuacji, dokonując korekty, o której mowa w art. 90c ustawy o VAT, za rok 2020 instytut może wybrać, czy prewspółczynnik ostateczny obliczyć na podstawie danych z 2019 r., czy z 2020 r.

ORZECZNICTWO

(… ) Korekta ta dokonywana jest "po zakończeniu roku podatkowego", co przesądza, że omawiane unormowanie podatnik ma zastosować w roku następnym po roku, w którym wstępnie rozliczał kwotę podatku naliczonego (w przykładzie podanym przez gminę we wniosku jest to rok 2018). Dla takiego podatnika zarówno "zakończonym rokiem podatkowym", jak i "poprzednim rokiem podatkowym" jest rok, którego dotyczy rozliczenie przy wykorzystaniu prewspółczynnika (w powołanym przykładzie - rok 2017), natomiast "danymi za rok podatkowy poprzedzający poprzedni rok podatkowy", o jakich mowa w art. 90c ust. 2 ustawy o VAT, są dane z roku poprzedzającego rok, którego dotyczy rozliczenie przy wykorzystaniu prewspółczynnika (w tym samym przykładzie - rok 2016).

W ocenie sądu, w procesie wykładni art. 90c ust. 1 i 2 ustawy o VAT nie można przypisać istotnego znaczenia okoliczności, że w ust. 2 tego artykułu nie został użyty zwrot "dane za rok podatkowy poprzedzający zakończony rok podatkowy".

Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Lublinie

z 25 maja 2018 r., sygn. akt I SA/Lu 212/18

PODSUMOWANIE

1. Po zakończeniu roku, przygotowując deklarację za pierwszy okres rozliczeniowy następnego roku, podatnik musi zdefiniować prewspółczynnik finalny.

2. Prewspółczynnik finalny jest definiowany na podstawie rzeczywistych danych roku korygowanego, jednak podatnicy stosujący zasady określone w przepisach wykonawczych mogą sięgnąć do danych roku poprzedzającego poprzedni rok podatkowy.

3. Podatnik może zmienić sposób określania proporcji, o ile jest on bardziej reprezentatywny dla korygowanego roku.

4. Ustalony wskaźnik stosowany jest do zakupów danego roku, które zostały wykorzystane wspólnie do wykonywania działalności gospodarczej i innego rodzaju.

Oczywiście trzeba pamiętać również o dokonaniu korekty podatku naliczonego od składników majątku trwałego. W przypadku nieruchomości korygowana jest 1/10, a innych składników majątku 1/5 podatku naliczonego. Oczywiście, korekta rozpoczynana jest, począwszy nie od roku kupna czy wytworzenia, a przyjęcia do używania.

Korekta prewskaźnika w JPK_V7

Przygotowując JPK_V7M za styczeń lub odpowiednio JPK_V7K za pierwszy kwartał 2020 r., gmina - podobnie jak każdy inny podatnik stosujący prewspółczynnik - będzie musiała uwzględnić w nim korektę VAT naliczonego podlegającego rozliczeniu za pomocą prewskaźnika. Po wyznaczeniu kwoty korekty podatnik sporządzi dokument wewnętrzny, który zostanie wprowadzony do ewidencji ze znacznikiem literowym WEW.

Dokument i wykazane w nim kwoty ujmuje się w rejestrze zakupów VAT. Na podstawie tego dokumentu w polach K_44 ewidencji i P_44 deklaracji prezentowana jest wysokość podatku naliczonego wynikająca z korekt podatku naliczonego, o których mowa w art. 90a-90c oraz art. 91 ustawy o VAT, z tytułu nabycia towarów i usług zaliczanych u podatnika do środków trwałych. Co ważne, już w poz. K_44 ewidencji podaje się zbiorczą wysokość podatku naliczonego, wynikającą z takich korekt. Z kolei w polu K_45 ewidencji i w polu P_45 deklaracji ujmowane są kwoty korekty z tytułu pozostałych zakupów.

PODSUMOWANIE

1. Po wyznaczeniu kwoty korekty podatnik sporządza dokument wewnętrzny, który zostanie wprowadzony do ewidencji ze znacznikiem literowym WEW.

2. Pola nowego JPK_VAT istotne z punktu widzenia korekty prewspółczynnika to: K_44 i K_45 w ewidencji oraz P_44 i P_45 w deklaracji.

Podstawa prawna

• art. 86 ust. 2a-2h, art. 90, art. 90c, art. 91 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (j.t. Dz.U. z 2020 r. poz. 106; ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 1747)

• rozporządzenie Ministra Finansów z 17 grudnia 2015 r. w sprawie sposobu określania zakresu wykorzystywania nabywanych towarów i usług do celów działalności gospodarczej w przypadku niektórych podatników (Dz.U. z 2015 r. poz. 2193; ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 289)

POWOŁANE ORZECZENIA SĄDÓW:

• wyrok WSA w Lublinie z 25 maja 2018 r., sygn. akt I SA/Lu 212/18

POWOŁANE INTERPRETACJE PODATKOWE:

• interpretacja ogólna Ministra Finansów z 10 czerwca 2020 r. (sygn. akt PT1.8101.3.2019PT1.8101.3)

• interpretacja indywidualna Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 8 marca 2019 r. (sygn. akt 0115-KDIT1-1.4102.93.2019.MN)

• interpretacja indywidualna Dyrektora KIS z 28 stycznia 2019 r. (sygn. akt 0111-KDIB3-2.4012.713.2018.1.EJ)

Autor: RADOSŁAW KOWALSKI - prawnik, doradca podatkowy, wykładowca i szkoleniowiec, autor licznych publikacji z zakresu prawa gospodarczego i podatkowego