Zasady ustalania opłat za odholowanie pojazdów z dróg

Usuwanie pojazdów oraz prowadzenie parkingu strzeżonego dla pojazdów usuniętych należy do zadań własnych powiatu. Starosta realizuje te zadania z pomocą powiatowych jednostek organizacyjnych lub powierza ich wykonywanie zgodnie z przepisami o zamówieniach publicznych. Tak wynika z art. 13a ust. 5f ustawy z 20 czerwca 1997 r. - Prawo o ruchu drogowym (dalej: p.r.d.).

Natomiast z art. 13a ust. 6 p.r.d. wynika, że to do rady powiatu należy podejmowanie corocznych uchwal ustalających wysokość opłat za:

• usunięcie pojazdu z drogi,
• przechowanie pojazdu na parkingu strzeżonym.

W uchwale tej rada powiatu powinna także określić wysokość kosztów związanych z odstąpieniem od usunięcia pojazdu z drogi. W tym ostatnim przypadku ustawodawca zastrzegł jednak, że koszty te nie mogą być wyższe od maksymalnych kwot opłat za usunięcie pojazdu określonych w przepisach p.r.d.

Polecamy serwis: Sektor publiczny

Maksymalne stawki opłat za usunięcie i przechowanie pojazdu na parkingu strzeżonym obowiązujące w 2019 roku
Pojazd	Maksymalna opłata za usunięcie	Maksymalna opłata za jedną dobę przechowywania pojazdu
Rower lub motorower	115 zł	21 zł
Motocykl	227 zł	28 zł
Pojazd o dopuszczalnej masie całkowitej do 3,5 t	494 zł	41 zł
Pojazd o dopuszczalnej masie całkowitej powyżej 3,5 t do 7,5 t	616 zł	53 zł
Pojazd o dopuszczalnej masie całkowitej powyżej 7,5 t do 16 t	871 zł	77 zł
Pojazd o dopuszczalnej masie całkowitej powyżej 16 t	1284 zł	139 zł
Pojazd przewożący materiały niebezpieczne	1562 zł	204 zł
Na podstawie obwieszczenia Ministra Finansów z 14 sierpnia 2018 r. w sprawie ogłoszenia obowiązujących w 2019 r. maksymalnych stawek opłat za usunięcie pojazdu z drogi i jego parkowanie na parkingu strzeżonym (M.P. z 2018 r. poz. 802)

Ponadto, jak wynika z treści art. 130a ust. 6 p.r.d., podejmując uchwałę w sprawie opłat za usunięcie pojazdów z dróg i ich przechowanie (oraz kosztów związanych z odstąpieniem od czynności usunięcia), rada powiatu powinna się kierować dwiema dyrektywami. Po pierwsze, rada powinna mieć na uwadze sprawną realizację tych zadań. Po drugie, koszty usuwania i przechowywania pojazdów na obszarze danego powiatu.

Akt prawa miejscowego

Podejmowana na podstawie art. 130a ust. 6 p.r.d. uchwała jest aktem prawa miejscowego. W konsekwencji podlega publikacji we właściwym wojewódzkim dzienniku urzędowym. Ponadto jej przepisy wchodzą w życie z zachowaniem odpowiedniej, wynoszącej co najmniej 14 dni, vacatio legis.

CO MÓWIĄ PRZEPISY Akty normatywne, zawierające przepisy powszechnie obowiązujące, ogłaszane w dziennikach urzędowych wchodzą w życie po upływie czternastu dni od dnia ich ogłoszenia, chyba że dany akt normatywny określi termin dłuższy. Art. 4 ust. 1 ustawy z 20 lipca 2000 r. o ogłaszaniu aktów normatywnych i niektórych innych aktów prawnych

Ponadto, jak zauważył wojewoda świętokrzyski w rozstrzygnięciu nadzorczym z 8 listopada 2016 r. (nr PNK.I.4130.92.2016), uchwalając akty prawa miejscowego w oparciu o normę ustawową, organ stanowiący musi ściśle uwzględniać wytyczne zawarte w upoważnieniu, a odstąpienie od tej zasady narusza związek formalny i materialny między aktem wykonawczym a ustawą, co z reguły stanowi istotne naruszenie prawa.

PRZYKŁAD Rada Powiatu Ostrowieckiego w uchwale z 5 października 2016 r. w sprawie ustalenia obowiązujących w 2017 r. wysokości opłat za usuwanie pojazdów z drogi i ich przechowywanie na parkingu strzeżonym oraz wysokości kosztów w przypadku odstąpienia od wykonania dyspozycji usunięcia pojazdu postanowiła, że "W przypadku odstąpienia od usunięcia pojazdu, do pokrycia kosztów obowiązany jest właściciel pojazdu". Wojewoda świętokrzyski stwierdził nieważność takiego zapisu uchwały. W uzasadnieniu rozstrzygnięcia nadzorczego wskazał, że zostało ono wydane z przekroczeniem upoważnienia ustawowego. "Norma art. 130a ust. 6 p.r.d.precyzyjnie wyznacza kompetencję rady powiatu, upoważniając ją jedynie do określenia w drodze uchwały wysokości opłat za usunięcie pojazdu i jego parkowanie oraz kosztów wydania dyspozycji usunięcia pojazdu. Poza przekroczeniem upoważnienia ustawowego taki zapis stanowi także niedopuszczalną modyfikację norm ustawowych. Zgodnie bowiem z art. 130a ust. 2a p.r.d. do pokrycia kosztów obowiązany jest właściciel pojazdu, a przy odpowiednim stosowaniu ust. 10i, solidarnie z właścicielem również władający pojazdem, dysponujący nim na podstawie innego niż własność tytułu prawnego, jeżeli w chwili usunięcia pojazd znajdował się w jego władaniu i to tylko wtedy, gdy wydanie dyspozycji spowodowało powstanie kosztów - wskazał wojewoda świętokrzyski w rozstrzygnięciu nadzorczym z 8 listopada 2016 r. (zn. PNK.I.4130.92.2016).

Opłata za dobę pełną czy każdą rozpoczętą

Dylematem, który powiatowe rady muszą rozstrzygnąć, jest natomiast ustalenie, czy opłata za przechowywanie usuniętego z drogi pojazdu ma być pobierana za dobę pełną czy też za każdą rozpoczętą dobę.

Problemu tego nie pomaga rozstrzygnąć orzecznictwo sądów administracyjnych. W tym bowiem przypadku część składów orzekających stoi na stanowisku, że opłata taka może być pobierana tylko za pełną dobę przechowywania. Inne wskazują natomiast, że takiej interpretacji nie uzasadnia brzmienie art. 130a ust. 6 p.r.d.

O tym, że ustalenie w uchwale opłaty za każdą rozpoczętą dobę przechowywania pojazdu jest błędne, mówi chociażby rozstrzygnięcie nadzorcze Wojewody Lubelskiego z 23 października 2014 r. (zn. PN-II.4131.347.2014). Organ nadzoru wskazał w nim, że ustawodawca przewidział naliczanie opłaty za każdą dobę przechowywania pojazdu, a więc należy przyjąć, że opłata ma być naliczana w przypadku przechowywania pojazdu za każdą pełną dobę, a nie za dobę rozpoczętą. Rada powiatu nie została upoważniona do ustalania odmiennych zasad naliczania tych opłat i kosztów, niż to wynika z p.r.d.

Podobne stanowisko zajął WSA w Gliwicach w wyroku z 22 lutego 2019 r. (sygn. akt II SA/Gl 1026/18). Sąd wskazał w orzeczeniu, że brak jest podstawy prawnej do określenia opłat z tytułu przechowywania pojazdów za każdą rozpoczętą dobę. Ustawodawca upoważnił bowiem organ do określenia opłaty za każdą dobę przechowywania (art. 130a ust. 6 p.r.d.). W uprawnieniach organu nie mieści się możliwość modyfikacji czy doprecyzowania pojęcia "każda doba" użytego w ustawie, a więc czy chodzi o dobę rozpoczętą czy pełną.

W OCENIE RZECZNIKA PRAW OBYWATELSKICH Art. 130a ust. 6 p.r.d. pozwala radzie powiatu lub miasta na ustalanie wysokości opłat za usunięcie i przechowywanie na parkingu strzeżonym źle zaparkowanego auta. Opłaty te odnoszone są do "doby", a nie do "doby rozpoczętej". Wobec tego przyjęcie w uchwale rady powiatu normy, zgodnie z którą opłatę stosuje się do każdej "rozpoczętej doby", oznacza przekroczenie delegacji ustawowej. Może się zdarzyć, że powiat nie będzie mógł pobrać opłaty za przechowywanie pojazdu, mimo poniesionych kosztów, jeśli zostanie on odebrany np. kilka minut przed upływem ostatniej doby przechowania (za tę dobę). Jednak racjonalne argumenty, które wskazywałyby na konieczność pobierania takiej opłaty za ostatnią dobę przechowywania w przeliczeniu np. za godzinę, nie mają tutaj znaczenia, skoro ustawodawca uprawnienia takiego radzie powiatu nie przyznał. Ustawodawca nie upoważnił też organu powiatu do określenia zasad naliczania opłat, a jedynie ich wysokości. Źródło: www.rpo.gov.pl

Odmienne stanowisko w sprawie zaprezentował natomiast skład orzekający WSA w Olsztynie 11 grudnia 2018 r. (sygn. akt II SA/Ol 771/18). Sąd wskazał w swoim orzeczeniu, że użycie przez radę powiatu w uchwale stwierdzenia, iż opłaty naliczane są "za każdą rozpoczętą dobę przechowywania" nie jest stwierdzeniem sprzecznym zawartym w art. 130a ust. 6a p.r.d. posługującym się określeniem "za każdą dobę". Nadto WSA wskazał, że gdyby podzielić pogląd, że opłaty za przechowanie usuniętego pojazdu miałyby być naliczane za pełną dobę, to wówczas nie można byłoby pobrać żadnych opłat w przypadku odebrania pojazdu przed upływem doby. "A przecież oczywistym jest, że koszty takie, jak choćby związane z przyjęciem i wydaniem pojazdu powstają i muszą być poniesione" - wskazał olsztyński sąd.

Również w ocenie WSA w Białymstoku nie można uznać za zasadne, że sformułowanie "za każdą dobę przechowywania" użyte przez ustawodawcę w art. 130a ust. 6 p.r.d. oznacza możliwość pobierania opłat wyłącznie za każdą pełną dobę przechowywania pojazdu, a nie za każdą rozpoczętą dobę przechowywania (por. wyrok z 21 marca 2019, sygn. akt II SA/Bk 801/18; wyrok z 19 lutego 2019 r., sygn. akt II SA/Bk 807/18).

Najpierw przetarg, potem uchwała

Z orzecznictwa sądów administracyjnych wynika ponadto, że rada powiatu nie ma zupełnej dowolności w ustalaniu stawek opłat za usunięcie i przechowanie pojazdu, o ile nie przekraczają one stawek maksymalnych.

Jak wskazał m.in. WSA w Poznaniu w wyroku z 23 maja 2019 r. (sygn. akt IV SA/Po 1185/18) ustalenie stawki w maksymalnej wysokości bez ustalenia cen na usługi usuwania i przechowywania pojazdów narusza procedury podejmowania uchwały i stanowi przekroczenie kompetencji określonej w art. 130a ust. 6 p.r.d.

"Okoliczność, że przyjęte przez radę stawki opłat nie są wyższe od kwot określonych w ust. 6, nie oznacza, że rada ma dowolność w ustaleniu ich na takim maksymalnym poziomie. Z zawartego w art. 130a ust. 6 p.r.d. upoważnienia ustawowego wynika bowiem, że ustawodawca przyznał radzie powiatu kompetencję prawodawczą, jednak z koniecznością uwzględnienia dwóch kryteriów: przymusu prawnej realizacji zadań w zakresie usuwania pojazdów z drogi oraz kosztów usuwania i przechowywania pojazdów na obszarze danego powiatu" - wskazał poznański sąd.

Trafne jest zatem stanowisko, że w przypadku kryterium kosztów usuwania i przechowywania pojazdów chodzi o koszty, które są odpowiednikiem cen za usługi usuwania i przechowywania pojazdów pobierane przez podmioty świadczące tego rodzaju usługi na terenie powiatu.

Podstawy prawne

• art. 4 ust. 1 ustawy z 20 lipca 2000 r. o ogłaszaniu aktów normatywnych i niektórych innych aktów prawnych (j.t. Dz.U. z 2017 r. poz. 1523; ost. zm. Dz.U. z 2018 r. poz. 2243)
• art. 130a ust. 5f i 6 ustawy z 20 czerwca 1997 r. - Prawo o ruchu drogowym(j.t. Dz.U. z 2018 r. poz. 1990; ost. zm. Dz.U. z 2019 r. poz. 730)
• obwieszczenie Ministra Finansów z 14 sierpnia 2018 r. w sprawie ogłoszenia obowiązujących w 2019 r. maksymalnych stawek opłat za usunięcie pojazdu z drogi i jego parkowanie na parkingu strzeżonym (M.P. z 2018 r. poz. 802)

Zygmunt Bołtowicz

wieloletni pracownik administracji, prawnik, ekspert w dziedzinie finansów publicznych oraz gospodarki komunalnej