Jak opodatkować farmę fotowoltaiczną

Stanowisko takie zaprezentował Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 18 grudnia 2018 r. (sygn. akt II FSK 1275/18). Wynika z niego, że panel słoneczny nie stanowi budowli w rozumieniu ustawy z 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (dalej: u.p.o.l.).

Korzystna dla gmin interpretacja resortu finansów

W przeszłości stanowisko w sprawie opodatkowania farm fotowoltaicznych zajmowało m.in. Ministerstwo Finansów. W odpowiedzi na interpelację poselską nr 13671 resort wskazywał, że zakresem przedmiotowym podatku od nieruchomości objęte są m.in. budowle lub ich części związane z prowadzeniem działalności gospodarczej. Budowlę zdefiniowano w ustawie jako obiekt budowlany w rozumieniu przepisów ustawy z 7 lipca 1994 r. - Prawo budowlane (dalej: Prawo budowlane) niebędący budynkiem lub obiektem małej architektury, a także urządzenie budowlane w rozumieniu przepisów Prawa budowlanego związane z obiektem budowlanym, które zapewnia możliwość użytkowania obiektu zgodnie z jego przeznaczeniem.

W konsekwencji takiego stanowiska resort wskazywał, że kwestia kwalifikowania kolektorów słonecznych na potrzeby opodatkowania podatkiem od nieruchomości powinna być rozpatrywana w kontekście spełnienia przesłanek uznania za urządzenie budowlane.

Budowla - obiekt budowlany w rozumieniu przepisów prawa budowlanego niebędący budynkiem lub obiektem małej architektury, a także urządzenie budowlane w rozumieniu przepisów prawa budowlanego związane z obiektem budowlanym, które zapewnia możliwość użytkowania obiektu zgodnie z jego przeznaczeniem (art. 1a pkt 2 u.p.o.l.)

Budowla - to każdy obiekt budowlany niebędący budynkiem lub obiektem małej architektury, jak: obiekty liniowe, lotniska, mosty, wiadukty, estakady, tunele, przepusty, sieci techniczne, wolno stojące maszty antenowe, wolno stojące trwale związane z gruntem tablice reklamowe i urządzenia reklamowe, budowle ziemne, obronne (fortyfikacje), ochronne, hydrotechniczne, zbiorniki, wolno stojące instalacje przemysłowe lub urządzenia techniczne, oczyszczalnie ścieków, składowiska odpadów, stacje uzdatniania wody, konstrukcje oporowe, nadziemne i podziemne przejścia dla pieszych, sieci uzbrojenia terenu, budowle sportowe, cmentarze, pomniki, a także części budowlane urządzeń technicznych (kotłów, pieców przemysłowych, elektrowni jądrowych, elektrowni wiatrowych i innych urządzeń) oraz fundamenty pod maszyny i urządzenia, jako odrębne pod względem technicznym części przedmiotów składających się na całość użytkową (art. 3 pkt 3 Prawa budowlanego).

"Zawarta w Prawie budowlanym definicja urządzenia budowlanego wskazuje, że są to urządzenia techniczne związane z obiektem budowlanym, zapewniające możliwość użytkowania obiektu zgodnie z jego przeznaczeniem, jak przyłącza i urządzenia instalacyjne, w tym służące oczyszczaniu lub gromadzeniu ścieków, a także przejazdy, ogrodzenia, place postojowe i place pod śmietniki. Definicja ta wskazuje na dwie istotne cechy urządzeń budowlanych. Urządzenia takie muszą zapewniać użytkowanie obiektu zgodnie z przeznaczeniem oraz być związane z obiektem budowlanym. W elektrowniach słonecznych wolno stojące panele ogniw fotowoltaicznych mogą odpowiadać wymienionym cechom urządzeń budowlanych z uwagi na swoją akcesoryjną funkcję, jaką spełniają w stosunku do obiektów budowlanych elektrowni słonecznej, oraz ich techniczne związanie z tymi obiektami" - czytamy w odpowiedzi na inter pelację. W konsekwencji resort uznał, że wolno stojące kolektory słoneczne (ogniwa fotowoltaiczne) powinny być traktowane jak urządzenia budowlane związane z obiektami elektrowni słonecznej.

Podobne stanowisko resort finansów zawarł w odpowiedzi na interpelację poselską nr 24172, wskazując, że instalacje fotowoltaiczne należy kwalifikować jako urządzenia budowlane w rozumieniu Prawa budowlanego z uwagi na ich akcesoryjną funkcję, jaką spełniają w stosunku do obiektów budowlanych elektrowni słonecznej. Zgodnie zatem z prezentowanym stanowiskiem panele fotowoltaiczne, spełniając definicję budowli w świetle ustawy o podatkach i opłatach lokalnych konsekwentnie miały być zaliczane do katalogu przedmiotów podlegających opodatkowaniu
podatkiem od nieruchomości (jako urządzenia budowlane).

Opodatkowanie elektrowni słonecznych w orzecznictwie sądów administracyjnych

Stanowisko sądów administracyjnych w sprawie opodatkowania farm fotowoltaicznych jest podzielone. Część składów orzekających (ale jednak większość) prezentuje stanowisko odmienne od przedstawionego przez resort finansów. Przykładem takiego orzeczenia może być wyrok WSA w Opolu z 16 października 2013 r. (sygn. akt I SA/Op 327/13). Sąd wskazał w nim m.in., że "w rzeczywistości nie ma czegoś takiego jak obiekt budowlany w postaci elektrowni słonecznej. Istnieją tylko urządzenia paneli (ogniw) fotowoltaicznych, które przetwarzając energię promieniowania słonecznego w energię elektryczną, oddają ją bezpośrednio do sieci elektroenergetycznej". W ocenie sądu panele (ogniwa) fotowoltaiczne nie stanowią budowli albo urządzeń budowlanych. W konsekwencji zatem nie podlegają opodatkowaniu podatkiem od nieruchomości (budowli). Przedmiotem tej daniny może być zatem tylko i wyłącznie system mocowania przedmiotowych urządzeń technicznych do gruntu (tj. kotwy, fundamenty, betonowe płyty) jako części budowlane urządzeń technicznych.

Podstawą opodatkowania dla budowli lub ich części związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej, o której mowa w przepisach o podatkach dochodowych, ustalona na dzień 1 stycznia roku podatkowego, stanowiąca podstawę obliczania amortyzacji w tym roku, niepomniejszona o odpisy amortyzacyjne, a w przypadku budowli całkowicie zamortyzowanych - ich wartość z dnia 1 stycznia roku, w którym dokonano ostatniego odpisu amortyzacyjnego (art. 4 ust. 1 pkt 3 u.p.o.l.)

Do podobnych wniosków doszedł także WSA w Gorzowie Wielkopolskim w wyroku z 2 czerwca 2015 r. (sygn. akt I SA/Go 198/15). W orzeczeniu tym sąd wskazał, że budowa analizowanego urządzenia: paneli, które są elementami krzemowych płyt półprzewodnikowych, zamocowanymi do gruntu za pomocą specjalnego systemu kotew, palowania czy płyt betonowych, oraz funkcja, jaką spełniają - zamiana energii słonecznej na elektryczną - sprawiają, że należy za budowle uznać jedynie ich części budowlane. W konsekwencji w takim zakresie podlegają podatkowi od nieruchomości.

Odmienne stanowisko w tej sprawie zaprezentował natomiast WSA w Szczecinie w wyroku z 6 grudnia 2017 r. (sygn. akt I SA/Sz 760/17). W ocenie szczecińskiego sądu panele fotowoltaiczne należy zakwalifikować jako element budowli, na której są zamocowane. A to dlatego, że występuje pomiędzy nimi związek techniczno-użytkowy (nie mogą samodzielnie funkcjonować). "Z całością techniczno-użytkową będziemy mieć do czynienia wówczas, gdy określone elementy stanowią części składowe jednej rzeczy złożonej, a o tym rozstrzyga obiektywna ocena gospodarczego znaczenia istniejącego między nimi fizycznego i funkcjonalnego powiązania. Jeżeli są one powiązane fizycznie i funkcjonalnie tak, że tworzą razem gospodarczą całość, to stanowią części składowe jednej rzeczy złożonej, choćby całość ta dała się technicznie łatwo zdemontować. Wykazanie tego związku techniczno-użytkowego pozwala w konsekwencji na opodatkowanie podatkiem od nieruchomości jako budowli" - podkreślił sąd.

Wyrok NSA z 18 grudnia 2018 r.

Stanowisko odmienne (od zaprezentowanego przez skład orzekający szczecińskiego sądu) zajął Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 18 grudnia 2018 r. (sygn. akt II FSK 1275/18). Sąd uznał, że panel fotowoltaiczny nie stanowi budowli w rozumieniu u.p.o.l. "Ani nie został on przez ustawodawcę wymieniony wprost w przepisach Prawa budowlanego (do którego odwołuje się ustawa u.p.o.l.). Ani też nie sposób uznać, że panel fotowoltaiczny stanowi z częścią budowlaną całość techniczno-użytkową" - wskazał NSA.

Sąd podkreślił, że panel fotowoltaiczny wraz ze stołami konstrukcyjnymi oraz innymi elementami farmy tworzy co prawda całość użytkową, ale nie tworzy całości technicznej.

Panele są wykonane według innej techniki niż stoły konstrukcyjne wraz ze słupami wbijanymi w ziemię. Część budowlana farmy to prosta konstrukcja metalowa, natomiast panel fotowoltaiczny to zaawansowany technicznie element półprzewodnikowy (zazwyczaj krzemowy), w którym następuje przemiana (konwersja) energii promieniowania słonecznego w energię elektryczną w wyniku zjawiska fotowoltaicznego. W związku z powyższym panele fotowoltaiczne, które pod wpływem promieniowania słonecznego działają jako generatory energii elektrycznej, nie odpowiadają definicji budowli w rozumieniu u.p.o.l. Nie oznacza to jednak, że wolne od opodatkowania pozostają części budowlane urządzenia technicznego, tj. części budowlane mocowań paneli. Te elementy, podobnie zresztą jak grunt, na którym są posadowione, stanowią przedmiot opodatkowania podatkiem od nieruchomości. ©℗

Podstawy prawne

• art. 3 pkt 3 ustawy z 7 lipca 1994 r. - Prawo budowlane (j.t. Dz.U. z 2018 r. poz. 1202; ost. zm. Dz.U. z 2019 r. poz. 730)

• art. 1a pkt 2, art. 4 ust. 1 pkt 3 ustawy z 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (j.t. Dz.U. z 2018 r. poz. 1445; ost. zm. Dz.U. z 2019 r. poz. 534)

Michał Cyrankiewicz

prawnik, dziennikarz, autor licznych publikacji z zakresu ustroju gmin, finansów publicznych, gospodarki komunalnej i samorządowego prawa pracy