Księgi prowadzone techniką mieszaną nie są prawidłowo zamykane

Urząd sprawujący obsługę jednostek oświatowych prowadzi księgi syntetyczne i część analityki komputerowo, a część ksiąg pomocniczych jest prowadzona poza referatem finansowym w technice ręcznej (księga środków trwałych, książki wyposażenia urzędu i szkół, książka wyposażenia OC, ewidencja ilościowa przedmiotów niskocennych, książki oprogramowania komputerowego). Kontrola wykazała, że ewidencja pomocnicza nie była prawidłowo zamykana i uzgadniana z ewidencją syntetyczną na koniec roku (odnotowano niezgodności). Jak to powinno być prawidłowo zrobione?

Prowadzenie ksiąg rachunkowych w technice mieszanej (część ręcznie, część komputerowo) powoduje, że istnieje ryzyko powstania błędów i niezgodności, które byłyby eliminowane przez sam system komputerowy, w sytuacji gdyby wszystkie księgi rachunkowe były prowadzone techniką komputerową za pomocą jednego oprogramowania. Dodatkowym czynnikiem wpływającym na zwiększone ryzyko powstania błędów w prowadzeniu ksiąg rachunkowych jest powierzenie do prowadzenia ewidencji pomocniczej pracownikom spoza księgowości (zatrudnionym w komórkach organizacyjnych odpowiedzialnych za gospodarowanie określonymi rodzajami składników majątkowych). Ryzyko to powinno być eliminowane poprzez odpowiednie procedury kontroli zarządczej, odnoszące się do prowadzenia ksiąg rachunkowych w ciągu roku obrotowego oraz podczas przygotowania ksiąg rachunkowych do zamknięcia.

W trakcie roku obrotowego procedurą chroniącą przed powstawaniem niezgodności pomiędzy zapisami i saldami kont syntetycznych księgi głównej oraz prowadzoną do nich ewidencją pomocniczą jest okresowe uzgadnianie zapisów i sald obu tych ewidencji. Przepisy uor wymagają jedynie, aby takich uzgodnień dokonywać przynajmniej raz na koniec roku obrotowego. A zatem to kierownik danej jednostki musi rozstrzygnąć o tym, czy i jak często w ciągu roku takie uzgodnienia będą dokonywane. Stosowne postanowienia powinny być zawarte w dokumentacji opisującej przyjęte w jednostce zasady (politykę) rachunkowości. W praktyce częstotliwość uzgodnień zależy:

● od ilości i wartości składników majątkowych, których ewidencja jest prowadzona ręcznie,

● od ilości ksiąg pomocniczych prowadzonych do jednego konta syntetycznego przez różnych pracowników,

● od tego, czy ewidencja jest prowadzona dla składników, które są znaczące dla ukazania prawidłowego obrazu stanu majątkowego jednostki w jej księgach rachunkowych i sprawozdaniu finansowym.

Generalnie – im więcej składników majątkowych o większej wartości, im więcej w ciągu roku operacji gospodarczych dotyczących danego składnika i im więcej ksiąg pomocniczych prowadzonych do danego konta – tym częściej powinny być dokonywane uzgodnienia (raz na miesiąc, raz na kwartał).