Sprawozdawczość

Rodzaje sprawozdań w zakresie operacji finansowych określa Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 4 marca 2010 r. w sprawie sprawozdań jednostek sektora finansów publicznych w zakresie operacji finansowych. Adresatem obowiązków sprawozdawczych odnośnie operacji finansowych są jednostki sektora finansów publicznych.

Jednym z rodzajów sprawozdań jednostek sektora finansów publicznych na podstawie Rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 4 marca 2010 r. w sprawie sprawozdań jednostek sektora finansów publicznych w zakresie operacji finansowych ( Dz. U.10.43.2447) jest RB-Z - kwartalne sprawozdanie o stanie zobowiązań według tytułów dłużnych oraz poręczeń i gwarancji. Przepisy rozporządzenia precyzują formę, terminy sporządzenia, przekazania, okresy sprawozdawcze, instruktarz wykonania oraz odbiorców sprawozdania. Ponadto personalizują odpowiedzialność za sporządzanie i przekazanie sprawozdania w jednostce sprawozdającej.

Jedną z podstawowych funkcji sprawozdań sporządzanych przez jednostki sektora finansów publicznych, w tym tych z zakresu operacji finansowych, jest funkcja informacyjna. W zasadzie jest ona prejudycjalna dla pozostałych funkcji, np.: kontrolno- zarządczej, regulacyjnej, redystrybucyjnej czy akumulacyjnej. Ponadto sprawozdawczość jako układ informacyjny ma bezpośrednie i następcze konotacje z fazą planowania i fazą analizowania podejmowanych przez jednostkę działań odnośnie realizacji zadań publicznych.

Warto pamiętać o ogólnych wytycznych do sporządzania sprawozdań w zakresie operacji finansowych, aby ustrzec się błędów. Znajomość zasad zarówno formalnych, jak i merytorycznych jest skuteczną ochroną przed nieprawidłowościami.

Sprawozdanie winno być sporządzane w sposób rzetelny, prawidłowy, trwały, czytelny. Jak jednak to osiągnąć? Pomocną w przedmiocie sprawy jest metodyka, która obnaża segmenty nieprawidłowości oraz zawiera rekomendacje działań naprawczych.

Sprawozdanie Rb-N powinno być rzetelne i prawidłowe pod względem merytorycznym oraz formalno-rachunkowym, trwałe i czytelne. Rb-N winno zostać wykonane w wersji dokumentu papierowego, a także w formie elektronicznej.

Kwestia okresu przechowywania sprawozdań z zakresu operacji finansowych może być dyskusyjna i wywoływać kontrowersje. Pomocnym w ich rozstrzygnięciu powinna być generalna wytyczna określona w Rozporządzeniu Ministra Finansów z dnia 4 marca 2010 r., (Dz.U. 10.43.247.), mówiąca o tym, że sprawozdania należy sporządzać w sposób trwały.

Sprawozdania z zakresu operacji finansowych stanowią skuteczny instrument zarządzania w sektorze finansów publicznych. Aby pozytywnie zweryfikować powyższą hipotezę należy użyć konieczną i niezbędną przesłankę w postaci zapewnienia wiarygodności sprawozdań.

Wykonując dyspozycję zawartą w art. 70 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych Minister Finansów poprzez Rozporządzenie z dnia 2 grudnia 2010 r. w sprawie wzoru oświadczenia o stanie kontroli zarządczej ustalił standard dokumentu, obowiązujący w sektorze finansów publicznych. Warto zaakcentować subiektywny wymiar składanych oświadczeń o stanie kontroli zarządczej.

Poprzez ustawę z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych wprowadzono do porządku prawnego instytucję kontroli zarządczej w jednostkach sektora finansów publicznych. Kontrola zarządcza to ogół działań podejmowanych dla zapewnienia realizacji celów i zadań w sposób zgodny z prawem, efektywny, oszczędny i terminowy.

Informacje generowane kontem 976 są najlepszym wskaźnikiem operacji gospodarczych jednostki w przedmiocie wzajemnych wyłączeń. Zapisów na koncie pozabilansowym 976 dokonujemy równolegle do zapisów kont bilansowych i wynikowych.

Sprawozdania finansowe sporządza się na dzień zamknięcia ksiąg rachunkowych. Jeżeli jednostka sporządza sprawozdanie finansowe w oparciu jedynie o własne księgi rachunkowe, to jest to sprawozdanie jednostkowe.

Sprawozdanie Rb-UZ to roczne sprawozdanie uzupełniające o stanie zobowiązań według tytułów dłużnych. Formularz sprawozdania Rb-UZ, którego wzór stanowi załącznik Nr 2do Rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 04 marca 2010 r. w sprawie sprawozdań jednostek sektora finansów publicznych w zakresie operacji finansowych ( Dz. U.10.43.2447).

Podstawową implikacją właściwie i rzetelnie przygotowanej dokumentacji konsolidacyjnej jest wiarygodność sprawozdania, dokonanego w oparciu o nią. Przedstawiamy przykład takiej dokumentacji, zawierający wyłączenia konsolidacyjne.

Dokumentacja konsolidacyjna na etapie przygotowania skonsolidowanego bilansu jednostki samorządu terytorialnego to potrzeba, konieczność i wygoda. Proces prac nad sprawozdaniem finansowym można posegregować fazami.

Celem dokonywanych wyłączeń transakcyjnych przy sporządzaniu skonsolidowanego bilansu jednostki samorządu terytorialnego jest przedstawienie grupy kapitałowej jako jednego podmiotu gospodarczego. Oznacza to, iż w skonsolidowanym bilansie jednostki powinny zostać ujęte tylko te wartości, które zostały osiągnięte i poniesione w wyniku transakcji z jednostkami nienależącymi do grupy kapitałowej.

Sporządzenie skonsolidowanego bilansu wiąże się z wieloma trudnościami, co wynika ze złożonej organizacyjnie struktury jednostek samorządu terytorialnego. Rozwiązaniem tego problemu mogą być odpowiednie zapisy polityki rachunkowości.

Odpisy aktualizujące z tytułu trwałej utraty wartości odnosi się w ciężar pozostałych kosztów operacyjnych, co znajduje swoje odzwierciedlenie w rachunku zysków i strat w wyniku z działalności pozaoperacyjnej. Gdy jednak aktywa aktualizowane odpisem objęto wcześniej (na podstawie odrębnych przepisów) aktualizacją wyceny, to wtedy taki odpis pierwotnie zmniejsza różnicę z przeszacowania wartości aktywów, odniesiony na fundusz jednostki a wtórnie niepokrytą nadwyżkę zalicza się do pozostałych kosztów operacyjnych.

Zmiany w rozporządzeniu w sprawie sprawozdań jednostek sektora finansów publicznych w zakresie operacji finansowych po długim oczekiwaniu wreszcie zostały podpisane i opublikowane, ale pierwsze sprawozdania na nowych formularzach i według nowych zasad będą sporządzane za IV kwartał 2013 r.

Minister finansów określił nowe zasady sporządzania wieloletniej prognozy finansowej. Na dostosowanie WPF do nowych wymogów samorządy mają czas do końca marca 2013 r.

Przestrzeganie terminów wykonywania wszelkich zadań według harmonogramu rzeczowo-finansowego przedsięwzięcia to najprostsza droga, aby wykonać i zakończyć projekt dofinansowany ze środków Unii Europejskiej bez problemów. Jednak podczas realizacji projektu często zmienia się sytuacja i potrzebne są działania nieprzewidziane w umowie o dofinansowanie. Jak z tego wybrnąć zgodnie z zasadami?

Kończąca się powoli perspektywa finansowa 2007–2013 oznacza konieczność szczegółowej sprawozdawczości poniesionych wydatków oraz kontroli prawidłowości ich wydawania. Chociaż dla samorządów regionów nie jest to informacja nowa, to jednak warto przygotować się na ewentualne problemy, które mogą wyniknąć w przypadku przesłania do Komisji Europejskiej niepełnych danych, sprawozdawanych w związku z dokonanymi wydatkami.

Zbliża się termin przedstawienia projektów uchwał budżetowych na 2014 rok. Będzie to pierwszy samorządowy budżet uwzględniający nowy wskaźnik zadłużenia.

Wstępne analizy wykazują, że zdecydowana większość sprawozdań gmin z gospodarowania odpadami komunalnymi za 2012 rok została przygotowana źle i wymaga poprawy.

Nowelizacja ustawy o finansach publicznych łagodzi część konsekwencji, jakie groziłyby organom samorządowym w przypadku nieuchwalenia budżetu na 2014 rok z powodu przekroczenia indywidualnego wskaźnika zadłużenia. Nie zmieniono jednak w tym zakresie ustaw ustrojowych.

W praktyce zachowanie prawidłowości sporządzanych sprawozdań w zakresie operacji finansowych może być obarczone wieloma trudnościami, które nie zawsze zależą od jednostki. W przypadku zmiany stanu faktycznego w ewidencji księgowej, jak również w przypadku stwierdzenia błędu w przekazanym sprawozdaniu, jednostka jest zobligowana do niezwłocznego sporządzenia i przekazania korekty sprawozdania.

Problematyka konsultacji społecznych, czyli większego zaangażowania obywateli w działania władz, jest obecna coraz częściej w debacie publicznej. Natomiast od kilkunastu miesięcy szczególnie jest to widoczne na poziomie władz lokalnych, gdzie wiele gmin decyduje się na wprowadzenie budżetu partycypacyjnego.

Czemu służą sprawozdania w zakresie operacji finansowych? Kto ma obowiązek sprawozdawczy?

Zestawienie obrotów i sald pełni rolę probierza prawidłowości księgowań zdarzeń gospodarczych. Pozwala ono zidentyfikować błędy, które naruszają zasadę podwójnego księgowania. Przy pomocy zestawienia obrotów i sald weryfikuje się zasada prawidłowości prowadzenia ksiąg rachunkowych.

Złożenie przez gminę rocznego sprawozdania marszałkowi województwa i wojewódzkiemu inspektorowi ochrony środowiska rozpoczyna proces weryfikacji danych sprawozdania. Co powinno zawierać roczne sprawozdanie dotyczące zadań z zakresu gospodarowania odpadami komunalnymi?

Zmiany w Rozporządzeniu Ministra Finansów z dnia 4 marca 2010 r. w sprawie sprawozdań jednostek sektora finansów publicznych w zakresie operacji finansowych dotyczą w głównej mierze wzorów sprawozdań Rb-Z i Rb-UZ oraz instrukcji sporządzania tych sprawozdań, stanowiącej załącznik Nr 9 do rozporządzenia.

Budżet na 2014 rok dla jednostek samorządu terytorialnego, które z powodu przekroczenia nowego, indywidualnego wskaźnika zadłużenia, nie będą mogły go uchwalić, ustali RIO. Jednak taki zastępczy plan finansowy nie zastąpi w pełni uchwały budżetowej, co może być zagrożeniem dla realizacji zadań i wywiązania się z podjętych przez samorząd zobowiązań.

W części jednostek samorządu terytorialnego istnieje realne zagrożenie niespełnieniem w 2014 r. wskaźnika zadłużenia określonego w art. 243 – wskazuje Krajowa Rada Regionalnych Izb Obrachunkowych.

Sprawozdanie Rb-28S – miesięczne/roczne sprawozdanie z wykonania planu wydatków budżetowych JST przedstawia pełną szczegółowość poniesionych wydatków przez JST, z uwzględnieniem upływu czasu, za jaki jest sporządzane.

Sprawozdanie Rb-27S obrazuje źródła dochodów jednostki oraz ich realizację za określony czas. Głównym celem sprawozdania Rb-27S jest dostarczenie informacji o zachodzących w jednostce procesach gromadzenia środków publicznych oraz zakresie ich wydatkowania na realizację ustawowo przypisanych zadań. Na co należy zatem zwrócić szczególną uwagę przy sporządzaniu sprawozdania Rb-27S, by nie popełnić błędu?

Sprawozdanie z wykonania budżetu jednostki samorządu terytorialnego jest jednym z dokumentów stanowiących podstawę podjęcia przez radę uchwały w sprawie udzielenia bądź nieudzielenia absolutorium dla zarządu. Należy pamiętać, że termin złożenia przez zarząd sprawozdania z wykonania budżetu jednostki samorządu terytorialnego do organu stanowiącego tej jednostki i regionalnej izby obrachunkowej upływa 31 marca 2013 r.

Budżet zadaniowy jest planem finansowym danej jednostki opracowywanym przez zarząd jednostki samorządu terytorialnego. W tworzeniu budżetu zadaniowego aktywny udział biorą również współpracownicy urzędu.

Budżet zadaniowy jest planem finansowym danej jednostki sektora finansów publicznych, przygotowanym w formie zbioru zadań budżetowych przeznaczonych do wykonania w określonym przedziale czasowym.

Sprawozdania o odpadach zawierają dane o wytworzonych śmieciach. Obowiązek ich składania wynika z ustawy o odpadach.

Przedstawiciele jednostek samorządu terytorialnego, społecznicy oraz mieszkańcy coraz częściej decydują się na skorzystanie z budżetu partycypacyjnego. Nie jest on jednak narzędziem prostym do wykorzystania. Może natomiast stanowić jeden ze sposobów na odwrócenie negatywnych trendów odnośnie zaufania do instytucji publicznych czy bierności obywatelskiej na poziomie lokalnym.

Czy burmistrz miasta jako kierownik jednostki samorządu terytorialnego może ponieść odpowiedzialność za naruszenie dyscypliny finansów publicznych z tytułu wykazania w zbiorczym sprawozdaniu budżetowym Rb-27ZZ danych, które są niezgodne z danymi wynikającymi z ewidencji księgowej podległej jednostki budżetowej? Sprawozdanie zbiorcze Rb-27ZZ zostało sporządzone na podstawie jednostkowego sprawozdania Rb-27ZZ otrzymanego z podległej jednostki organizacyjnej. Wykazane w sprawozdaniu zbiorczym Rb-27ZZ kwoty dotyczące wysokości pobranych dochodów na rzecz budżetu państwa zostały przeniesione ze sprawozdania jednostkowego i jak się później okazało, były nieprawidłowe. Sprawozdanie zbiorcze z nieprawidłowymi danymi podpisane zostało jednak przez burmistrza miasta.

W praktyce nadal wątpliwości budzi brak spójności zapisów rozporządzenia Ministra Finansów z 28 grudnia 2011 r. w sprawie szczegółowego sposobu klasyfikacji tytułów dłużnych zaliczanych do państwowego długu publicznego z § 10 ust. 1 załącznika nr 9 do rozporządzenia Ministra Finansów z 4 marca 2010 r. w sprawie sprawozdań jednostek sektora finansów publicznych w zakresie operacji finansowych. Jak zatem wykazywać dane uzupełniające w sprawozdaniu Rb-Z?

Do 31 marca kierownicy jednostek mają obowiązek złożenia sprawozdania finansowego za 2011 r. odpowiednio dysponentom środków budżetu wyższego stopnia lub zarządom jednostek samorządu terytorialnego, ci zaś na tej podstawie, dokonując stosownych wyłączeń, sporządzą sprawozdania łączne. W artykule wskazano różnice w sposobie wypełniania poszczególnych pozycji sprawozdania finansowego w stosunku do roku ubiegłego.

Zamawiający są zobowiązani sporządzać roczne sprawozdanie o udzielonych zamówieniach publicznych. Poniżej omawiamy zakres sprawozdania oraz wskazujemy najczęstsze błędy i nieprawidłowości popełniane przy jego sporządzaniu.

Do 30 kwietnia kierownicy jednostek sektora finansów publicznych i ministrowie, jako osoby odpowiedzialne za zapewnienie funkcjonowania adekwatnej, skutecznej i efektywnej kontroli zarządczej w sektorze finansów publicznych, po raz pierwszy mają obowiązek złożenia oświadczenia o stanie kontroli zarządczej.

Kwartalne sprawozdanie o stanie zobowiązań wg tytułów dłużnych oraz gwarancji i poręczeń składa się z sześciu części

W 2009 r. została wprowadzona jedna zmiana w sprawozdawczości budżetowej dotycząca sprawozdania miesięcznego Rb-28 z wykonania planu wydatków budżetu państwa. Jednostki zobowiązane do sporządzania tego sprawozdania, począwszy od sprawozdania za luty 2009 r., co miesiąc muszą wypełniać dodatkowe kolumny.

Już od pierwszych dni stycznia każdego roku jednostki zobowiązane do składania sprawozdań budżetowych rozpoczynają prace związane z ich sporządzaniem. Aby uniknąć błędów i stresu związanego z późniejszym składaniem korekt, należy przestrzegać zasad wskazanych w tym artykule, m.in. tej, że przed zamknięciem ksiąg rachunkowych trzeba dokonać dokładnej weryfikacji pozostałych na koniec roku sald, a następnie wyjaśnić i skorygować wszystkie wykryte rozbieżności.

Wraz z początkiem trzeciego kwartału nadszedł czas, by jednostki sektora finansów publicznych rozpoczęły prace związane z przeprowadzaniem inwentaryzacji aktywów i pasywów. W artykule m.in. wskazano przypadki, w których można odstąpić od ich przeprowadzenia, oraz na praktycznych przykładach wyjaśniono pojęcia „strzeżone składowisko” i „teren strzeżony”.

Zbliża się czas składania skonsolidowanego bilansu jednostki samorządu terytorialnego. Jednostki mają ciągle wątpliwości co do metody konsolidacji, a także terminu jego sporządzania. Zamieszczamy wyjaśnienia, które ułatwią jego właściwe i terminowe sporządzenie.

Rodzaje sprawozdań w zakresie operacji finansowych

Obowiązek składania sprawozdań "zerowych" na przykładzie Rb-Z

Sprawozdania w zakresie operacji finansowych - obowiązki jednostek

Zasady sporządzania sprawozdań w zakresie operacji finansowych

Sprawozdanie RB-Z - nieprawidłowości

Sprawozdanie RB-N

Sprawozdania w zakresie operacji finansowych - okres przechowywania

Sprawozdania w zakresie operacji finansowych - skuteczny instrument zarządzania

Oświadczenie o stanie kontroli zarządczej - standard dokumentu

Oświadczenie o stanie kontroli zarządczej - odpowiedzialność

Wyłączenia transakcyjne na potrzeby sprawozdań finansowych

Sprawozdania finansowe - jednostkowe, łączne, skonsolidowane

Sprawozdanie Rb-UZ - roczne uzupełniające o stanie zobowiązań według tytułów dłużnych

Dokumentacja konsolidacyjna - różnica między należnościami i zobowiązaniami

Dokumentacja konsolidacyjna - przykład wyłączeń

Wyłączenia konsolidacyjne w bilansie

Skonsolidowany bilans jednostki samorządu terytorialnego

Odpisy z tytułu trwałej utraty wartości w sprawozdaniu finansowym jednostki budżetowej

Najnowsze zmiany w sprawozdawczości w zakresie operacji finansowych

Zasady sporządzania wieloletniej prognozy finansowej JST na 2013 rok

Najczęstsze uchybienia formalne w sprawozdaniach z projektów unijnych

Sprawozdawczość – niezbędna dla prawidłowego rozliczenia wydatków w programach UE

Przygotowanie projektu budżetu JST na 2014 rok

Gminy źle przygotowały sprawozdania

Konsekwencje nieuchwalenia budżetu JST

Sprawozdania w zakresie operacji finansowych i ich korekty

Praktyczne wskazówki do tworzenia budżetów obywatelskich

Sprawozdania w zakresie operacji finansowych

Zestawienie obrotów i sald - brak wydruków

Sprawozdanie roczne wójta, burmistrza lub prezydenta miasta z realizacji zadań z zakresu gospodarowania odpadami komunalnymi

Sprawozdania jednostek sektora finansów publicznych w zakresie operacji finansowych - zmiany

Budżet jst na 2014 r. a przekroczenie indywidualnego wskaźnika zadłużenia

Wskaźnik zadłużenia jst w 2014 r. - ocena RIO

Sprawozdanie Rb-28S z wykonania planu wydatków budżetowych JST

Sprawozdanie Rb-27S – zasady sporządzania

Sprawozdanie z wykonania budżetu jednostek samorządu terytorialnego

Budżet zadaniowy - etapy opracowania

Budżet zadaniowy jednostek samorządu terytorialnego

Sprawozdania o odpadach

Budżet partycypacyjny - czyli jak efektywnie gospodarować pieniędzmi?

Odpowiedzialność za wykazanie w zbiorczym sprawozdaniu danych niezgodnych z ewidencją księgową

Kontrowersje wokół wykazywania danych uzupełniających w sprawozdaniu Rb-Z

Sprawozdawczość finansowa za 2011 r.

Roczne sprawozdanie o udzielonych zamówieniach publicznych

Oświadczenia o stanie kontroli zarządczej - nowy obowiązek

Kwartalne sprawozdanie o stanie zobowiązań wg tytułów dłużnych oraz poręczeń i gwarancji – Rb-Z

Podsumowanie zmian w 2009 r. w sprawozdawczości budżetowej

Sprawozdania budżetowe za 2009 r.

Inwentaryzacja aktywów i pasywów w sektorze publicznym

Skonsolidowany bilans jednostki samorządu terytorialnego za 2008 r.